کشمکش اتمی و گرفتاری داخلی حکومت ایران
۱۳۸۸ دی ۱۳, یکشنبه
واشنگتن پست، در آخرین شماره‌ی سال ۲۰۰۹ خود حاوی مقاله‌ای است به قلم ری تکیه (Ray Takeyh)، تحلیل‌گر ایرانی-آمریکایی که عضو شورای سیاست خارجی آمریکاست و نوشته‌های متعددی درباره‌ی ایران دارد.
به نظر ری تکیه، اعلام این که رژیم حاکم بر ایران به زودی سقوط خواهد کرد، کاری شتابزده است. آنچه می‌توان از نظر او با اطمینان گفت، این است که «ایران ممکن است وارد یک دوره‌ی آشفتگی و خشونت شود و از تلاطمات اخیر بر می‌آید که دوره‌ی زندگی جمهوری اسلامی به نحو بارزی کوتاه‌تر شده است.»
ری تکیه این شانس را نمی‌بیند که رهبر جمهوری اسلامی امتیازهایی به معترضان بدهد، مثلا به صورت وعده‌ی یک انتخابات آزاد. چنین وعده‌هایی به مثابه ضعف رژیم تعبیر می‌شوند و معترضان را قوی‌تر می‌کنند.
ری تکیه رژیم فعلی را از این نظر در موقعیتی شبیه به رژیم شاه در دوره‌ی آخر عمرش می‌بیند. این پژوهشگر سیاسی مشابهت دیگری بین دو رژیم می‌بیند: شخصیت پیشوا در هر دو رژیم. نحوه‌ی تصمیم‌گیری آیت‌الله خامنه‌ای در برخورد با اعتراض‌ها شبیه نحوه‌ی برخورد شاه است: جنبش را رادیکال‌تر می‌کند.
تفاوتی که جنبش کنونی با جنبش مخالف شاه داشت، در رهبری آن است. جنبش کنونی فاقد رهبر است. ری تکیه میرحسین موسوی و مهدی کروبی را همچون دو ناظر می‌بیند. به نظر ری تکیه، جنبش اعتراضی در ایران توانسته است خود را حفظ کند و قدرتمند شود. رژیم نمی‌تواند کار آن را بسازد.
برنامه‌های اتمی دولت ایران و لزوم افزودن بر فشار تحریم‌ها
به نظر ری تکیه، اگر رژیم ایران در مورد برنامه‌های اتمی خود از در سازش درآید، تنها به دلیل گرفتاری‌هایش در داخل است. به نظر او بایستی از این فرصت استفاده کرد. پیشنهاد او این است که دولت آمریکا بر روی حقوق بشر تأکید کند و همزمان تحریم‌هایی را علیه ایران پیش برد که فشار آن بر روی سپاه پاسداران و دیگر ارگان‌های سرکوب باشد.
از همین زاویه مقاله‌ای در شماره‌ی روز ۲ ژانویه‌ی روزنامه‌ی "نیویورک تایمز" نوشته شده است. عنوان مقاله چنین است: «فرصت مناسب برای آمریکا به منظور فشار بر ایران بر سر سوخت اتمی ». به نظر نویسندگان این مقاله، دیوید سانگر و ویلیام برود، اکنون دولت آمریکا بر این باور است که ایران وارد یک دوره از آشفتگی‌های غیرمنتظره‌ی داخلی شده است. در این دوره فشارهای تحریمی تأثیرگذار هستند، زیرا رژیم تهران در موقعیت ضعف قرار گرفته است.
نوشته‌ی نیویورک تایمز متکی بر نظر عده‌ای کارشناس است. برآورد آنان این است که در برنامه‌های اتمی تهران، به دلیل بحران‌های داخلی تردید و وقفه پیش آمده است.
توصیه‌ای که به دولت اوباما بر اساس وضعیت تازه می‌شود این است که بر فشار تحریمی علیه جمهوری اسلامی بیفزاید، اما به گونه‌ای که مردم ایران از آن آسیب نبینند. فشارها باید متوجه سپاه پاسداران باشند.
نیویورک تایمز به نقل از یک کارشناس آمریکایی ارشد می‌نویسد که «تا ۱۸ ماه آینده، شاید هم تا دو سه سال آینده»، رژیم ایران با وضعیتی که وجود دارد، به بمب اتمی دست نمی‌یابد. این برآورد از زمان، برای تعیین استراتژی صورت می‌گیرد: اساس نقشه‌ای که در نیویورک تایمز بدان اشاره شده، همانند آن چیزی است که در مقاله‌ی ری تکیه آمده است: توجه به جنبش اعتراضی در ایران، افزودن بر فشارهای تحریمی بر بازوی نظامی رژیم.
RN/BB