گسترش تلاش‌های ایران برای عضویت در سازمان شانگهای
۱۳۸۷ اردیبهشت ۷, شنبه
با توجه به انگیزه‌های بنیادگذاران سازمان شانگهای، ظاهرا نباید مانعی بر سر راه پذیرش عضویت ایران در این سازمان وجود داشته باشد. در حال حاضر، چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان اعضای اصلی سازمان شانگهای هستند. هند، مغولستان، پاکستان و ایران، به عنوان اعضای ناظر در نشست‌های سازمان شرکت دارند.
سازمان شانگهای، که تا سال گذشته پیمان همکاری شانگهای نام داشت، در سال ۱۹۹۶ به عنوان بدیلی صرفا اقتصادی برای اتحادیه اروپا و گروه هشت بنیاد نهاده شد. مبتکر اصلی این پیمان، روسیه و چین بودند، اما از همان آغاز تاسیس، چهار جمهوری پیشین اتحاد شوروی در آسیای مرکزی نیز به عضویت آن درآمدند.
پیمان شانگهای، در نشست سال گذشته، تغییر نام خود را به سازمان شانگهای تصویب کرد. همزمان با تغییر نام، نخستین مانور مشترک چین و روسیه با مشارکت جمهوری‌های آسیای مرکزی در منطقه برگزار شد. به این ترتیب، سازمان شانگهای نشان داد که علاوه بر رقابت اقتصادی با اتحادیه اروپا و گروه هشت، می کوشد به بدیلی برای ناتو نیز تبدیل شود.
در سال‌های اخیر تمایل رهبران جمهوری اسلامی ایران به عضویت در سازمان شانگهای، شدت یافته است. آن‌ها، کوشیده‌اند دامنه همکاری‌های اقتصادی خود را علاوه بر روسیه و چین با سایر کشورهای عضو این سازمان نیز گسترش دهند. وزیر خارجه ایران، در جریان سفر اخیر خود به پایتخت تاجیکستان، از طرح‌های بزرگی خبر داد که بر سر اجرای آن‌ها میان ایران و تاجیکستان توافق حاصل شده است.
یکی از مهمترین طرح‌ها، خط آهن دوشنبه به مشهد است که دوشنبه را از طریق دره پنج شیر و هرات در افغانستان به مشهد وصل می‌کند. به گزارش بولتن خبری اتاق بازرگانی ایران و آلمان، منوچهر متکی همچنین در جریان کنفرانس خبری خود اعلام کرد که تاجیکستان و ایران همکاری‌های خود را در رشته‌های انرژی و فرهنگ و هنر نیز گسترش خواهند داد.
همزمان با این همکاری‌ها، طرحی نیز برای گسترش همکاری میان کشورهای فارسی زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان تهیه شده است. روسای جمهور سه کشور قرار است در آستانه تشکیل نشست امسال سازمان شانگهای، در دوشنبه بر سر این طرح به مذاکره بنشینند.
به شکرانه افزایش بهای نفت خام، ایران، پس از روسیه و چین، بهترین موقعیت اقتصادی را در مقایسه با سایر اعضای رسمی سازمان شانگهای یافته است. خبرنامه اتاق بازرگانی ایران و آلمان، در آخرین شماره خود به نقل از غلامحسین نوذری وزیر نفت اعلام کرد که درآمد نفتی ایران در سال گذشته خورشیدی به ۷۰ میلیارد دلار رسید.
به گفته وزیر نفت، در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ روزانه ۴ میلیون بشکه نفت در ایران استخراج شد. اما در حال حاضر، روزانه ۲۱۰ هزار بشکه بیشتر استخراج می‌شود. با توجه به اهمیت جغرافیائی، ثروت و جمعیت ایران، ناظران معتقدند که مانعی برای پذیرش این کشور به عضویت رسمی سازمان شانگهای وجود ندارد.
عضویت در سازمان شانگهای، در شرایطی که دامنه تحریم‌های غرب همواره وسیعتر می‌شود، به جمهوری اسلامی امکان خواهد داد که مبادلات اقتصادی خود را با اعضای این سازمان بیش از گذشته توسعه دهد. در عین حال، گزارش اتاق بازرگانی ایران و آلمان نشان می‌دهد که برخلاف تحریم‌ها، آلمان، در ماه ژانویه امسال ۱۲ و نیم درصد بیش از ژانویه یک سال پیش کالا به ایران صادر کرده است.
جواد طالعی