یمن؛ موج شادمانی بر بستری از نگرانی‌ها
۱۳۹۰ خرداد ۱۵, یکشنبه
مخالفان دولت یمن روز یکشنبه (۵ ژوئن/ ۱۵ خرداد) سفر درمانی رئیس جمهورشان به عربستان سعودی را به‌عنوان یک پیروزی جشن گرفتند. بسیاری از آنان در برابر دانشگاه صنعا فریاد می‌زنند «تمام شد، دولت سقوط کرد». عده‌ای دیگر نیز در گوشه‌ای دیگر شعار «امروز یمنی دیگر متولد شد» را فریاد می‌زدند. تلویزیون دولتی در مقابل شعارها و سرودهایی همسو با سیاست‌های حاکمیت پخش کرد. پایتخت یمن، صرف نظر از چند صدای تیراندازی در شامگاه شنبه، ساعات آرامی را گذراند.
علی عبدالله صالح روز جمعه (۱۳ خرداد) و در حمله‌ای خمپاره‌ای به مسجد مجموعه‌ی ریاست جمهوری به همراه ۵ مقام ارشد دولتی دیگر مجروح شد و بنا بر اعلام عربستان سعودی یک روز پس از آن برای مداوا به ریاض رفت. یکی از نزدیکان رئیس جمهور یمن گفته که صالح در اثر انفجار خمپاره‌ها دچار سوختگی و خراش در ناحیه‌ی صورت و سینه شده است که البته این جراحات عمیق نیستند. بنا بر اعلام منابع سعودی، وی پس از مداوا به کشورش باز خواهد گشت.
بر اساس قانون اساسی یمن، در نبود رئیس جمهوری، اداره‌ی امور بر عهده‌ی معاون او – عبدل ربو منصور هادی – است. او خود تا کنون در رسانه‌ها نسبت به این موضوع موضعی اتخاذ نکرده است. اما شبکه‌ی تلویزیونی العربیه از دبی گزارش داد که جانشین صالح روز یکشنبه (۱۵ خرداد) با جرالد مايكل فيرشتين، سفیر آمریکا در صنعا دیدار کرده است. واشنگتن در هفته‌های اخیر بارها نگرانی خود را از اوضاع یمن ابراز و تأکید کرده که اوضاع را زیر نظر دارد.
اما چرا تا این حد نگرانی؟
یمن فقیرترین کشور شبه جزیره‌ی عربستان است که به دلیل شرایط سیاسی و جغرافیایی خود از جذابیت فراوانی برای هسته‌های تروریستی اسلامگرا برخوردار است. تشکیلات القاعده از کوه‌ها و بیابان‌های این کشور برای تجدید قوا و برپایی پایگاه‌های آموزشی استفاده می‌کند. حتا پس از اتحاد دو بخش شمالی و جنوبی این کشور نیز از هم‌گسیختگی سیاسی و وجود قبایل مختلف، عملا امکان نفوذ دولت مرکزی در همه‌ی مناطق را از بین برده است. بسیاری از مردان یمنی در روز روشن هم خنجر و اسلحه حمل می‌کنند.
دولت یمن از حدود ده سال پیش کم‌وبیش با اعضای القاعده و تروریست‌هایی که در میان برخی از قبایل پنهان شده‌اند، مقابله می‌کند. ارتش آمریکا نیز بارها مظنونان به تروریسم در یمن را با هواپیماهای بدون سرنشین خود از بین برده است. ارتش یمن هم مواضع افراط‌گرایان را بمباران می‌کند. هر چند که این ضربه‌ها نتوانسته مخفیگاه‌های گروه‌های افراطی را به اندازه‌ی کافی برای آنان ناامن کند.
صالح که خود برآمده از دل ارتش است همواره برای حفظ روابط خود با آمریکا تلاش کرده، هر چند چنین جریانی چندان پشتوانه‌ی مردمی ندارد. واشنگتن نیز تا زمان آغاز ناآرامی‌های این کشور در ماه فوریه (۲۰۱۱) صالح را به‌عنوان متحد خود در منطقه برای مبارزه با القاعده می‌شناخت.
تروریست‌های اسلامگرایی که تا کنون عموما به صورت منطقه‌ای فعالیت می‌کردند، برای سازماندهی حملات در سراسر جهان تشکیلاتی موسوم به "القاعده در شبه جزیره‌ی عربستان" (AQAP) را در یمن و عربستان سعودی بنیان نهاده‌اند. تلاش برای انفجار هواپیمای مسافربری آمریکایی بر فراز دیترویت در ایام کریسمس ۲۰۰۹ را به این گروه نسبت می‌دهند. این حمله با هوشیاری یکی از مسافران هواپیما بی‌نتیجه ماند.
بسته‌های پستی انفجاری که در روزهای پایانی سال ۲۰۱۰ به آلمان رسیدند نیز موجب لغو موقت پروازها از مبدأ یمن به این کشور شدند. به این موارد باید آدم‌ربایی شهروندان دیگر کشورها در یمن را هم افزود که هر از چند گاهی خبرساز می‌شوند.
بخش جنوبی یمن تا سال ۱۹۹۰ مستقل بود و تا حدودی از سوی آلمان شرقی حمایت می‌شد. این بخش دولت مرکزی را به کم‌توجهی به نواحی جنوبی متهم می‌کند. گروهی جدایی‌طلب در این منطقه از سال‌ها پیش برای جدایی از صنعا تلاش می‌کند. گروهی از شیعیان نیز با کوفتن به طبل اختلافات سیاسی و مذهبی، در شمال غربی ساز جدایی می‌زنند. فعالیت‌های این گروه از سال ۲۰۰۴ بارها هیزم به آتش جنگ‌های داخلی ریخته است.
و در آخر این‌که کشورهای کمک‌کننده به یمن صالح و اطرافیانش را به کم‌کاری در مبارزه با "قاط" متهم می‌کنند؛ ماده‌ی مخدری که به اعتقاد این کشورها سنگ سنگینی در راه توسعه‌ی اقتصادی یمن به شمار می‌رود.
PB/SA