یک نماینده اصلاح‌طلب: توافق بر ریاست عارف است
۱۳۹۵ اردیبهشت ۱۳, دوشنبه
با مشخص‌شدن ترکیب دوره دهم مجلس، موضوع ترکیب هیات رئیسه مجلس و ریاست آن به یکی از بحث‌های جدید اصلاح‌طلبان و حامیان دولت روحانی تبدیل شده است. محمدرضا عارف چهره شاخص فهرست امید و نماینده اول تهران و علی لاریجانی، رئیس کنونی مجلس و منتخب دوم شهر قم، دو نامزد اصلی برای در اختیار گرفتن پست ریاست مجلس هستند.
اما این دو نفر مواضع جناحی و سیاسی و کارنامه انتخاباتی متفاوتی با یکدیگر دارند. لاریجانی هرچند در سال گذشته در بحث‌های مجلس جانب دولت و توافق هسته‌ای را گرفت و این اواخر از تندروهای اصول‌گرا فاصله گرفته است، اما به گفته بسیاری از اصلاح‌طلبان او در هر حال یک "اصول‌گرا"ست. علاوه بر این در انتخابات ۷ اسفند لاریجانی در قم نفر دوم منتخب بود و تنها ۱۶۰ هزار رای کسب کرد که نسبت به آرای دوره قبل او از همین شهر ۱۲۰ هزار رای کاهش یافته بود.
در حالی که عارف معاون اول رئیس جمهور در دولت خاتمی، رئیس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان در انتخابات دوره دهم مجلس و چهره اول لیست امید در این انتخابات بود. او در تهران یک میلیون و ۶۰۰ هزار رای به دست آورد که در تاریخ انتخابات مجلس شورای اسلامی بی‌سابقه است.
نتایج دور دوم انتخابات مجلس برای اصلاح‌طلبان درخشا‌ن‌تر از دور اول بود و آنها اکنون با در اختیار داشتن ۱۲۲ کرسی، بزرگترین فراکسیون مجلس جدید را تشکیل می‌دهند. بنابراین در میان اصلاح‌طلبان و حامیان آنها تمایل قوی برای ریاست عارف بر مجلس وجود دارد.
بیشتر بخوانید: پیروزی "لیست امید" در دور دوم انتخابات مجلس
فاطمه ذوالقدر، یکی از نمایندگان منتخب تهران از لیست امید درباره گزینه آنها برای ریاست مجلس به خبرگزاری "ایسنا" گفته است: «توافق اصلاح‌طلبان بر ریاست جناب دکتر عارف است، ولی از آنجایی که این موضوع نیاز به اجماع در صحن بهارستان دارد، اظهار نظر در مورد ریاست آینده مجلس شورای اسلامی دوره دهم در حال حاضر زود است.»
نگرانی از غلطیدن لاریجانی به دامان تندروها
اصلاح‌طلبان و طرفداران دولت حسن روحانی با وجود برخورداری از اکثریت نسبی در مجلس جدید، هنوز توانایی پیشبرد آسان و بی‌دردسر خواسته‌های خود از جمله تعیین رئیس مجلس را ندارند. چنین موقعیتی زمانی می‌توانست وجود داشته باشد که آنها صاحب دست‌کم ۱۴۶ کرسی از ۲۹۰ کرسی مجلس بودند.
علاوه براین برخی راه‌یافتگان به مجلس از لیست امید، اصولگرایان معتدلی هستند که اصلاح‌طلبان به دلیل نبود نامزد اختصاصی خود از آنها در برابر تندروها حمایت کردند. هنوز روشن نیست این "اصول‌گراهای معتدل" در مجلس جدید چه مسیری در پیش خواهند گرفت و در انتخاب هیات رئیسه مجلس با اصلاح‌طلبان همنوایی خواهند کرد یا نه.
یکی دیگر از نگرانی‌های برخی اصلاح‌طلبان، "نگرانی از غلطیدن آقای لاریجانی در دامان تندروها" در صورت ریاست محمدرضا عارف است. اما گروهی دیگر این نگرانی را منتفی می‌دانند و می‌گویند لاریجانی یک بار تغییر پارادیم از "سیمای لاریجانی" به "لاریجانی معتدل" را تجربه کرده و تکرار معکوس آن در فاصله چند ماه، می‌تواند آبروی سیاسی او را به خطر بیاندازد.
این بخش از اصلاح‌طلبان هم‌چنین می‌گویند "بدنه اجتماعی اصولگرایان" در اختیار "جبهه پایداری" است و این بدنه اجتماعی اعتمادی به لاریجانی ندارد و او را اساسا "خودی" نمی‌داند بنابراین جابجابی مواضع برای علی لاریجانی حاصلی نخواهد داشت.
طرفداران گزینه لاریجانی برای ریاست مجلس، تجربه چند دوره ریاست مجلس و نزدیکی او به راس قدرت در نظام سیاسی جمهوری اسلامی را امتیازی می‌دانند که می‌تواند در پیشبرد کارهای مجلس و دولت مفید و موثر باشد.
اما طرفداران ریاست عارف برای مجلس نیز سابقه وزارت و معاونت اولی او در دولت خاتمی را یادآور می‌شوند. علاوه بر این آنها می‌گویند عارف نشان داده است که دارای عقلانیت سیاسی بالایی است و آن را در مواقع خیلی مهم مانند انصراف از نامزدی ریاست جمهوری در سال ۹۲ نشان داده است. به نظر طرفداران ریاست عارف، او با این تجارب می‌تواند "یک رئیس مجلس مدبر و مطمئن برای صیانت از آرمان‌های اصلاح‌طلبی" باشد.
ناروشنی نتیجه رقابت عارف و لاریجانی
با این‌حال به دلیل عدم برخورداری اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان طرفدار دولت از اکثریت مطلق در مجلس، در صورت اصرار علی لاریجانی برای کسب ریاست مجلس، نتیجه رقابت او با عارف ناروشن است و اصلاح‌طلبان مایل نیستند وارد چنین رقابتی شوند.
آنها می‌گویند اگر عارف در کسب ریاست حداقل در سال اول مجلس شکست بخورد ضربه سنگینی به روحیه هواداران جریان اصلاحات وارد می‌شود. بنابراین آنها می‌گویند فقط در صورت عدم کاندیداتوری لاریجانی و یا قطعیت در پیروزی عارف، او باید وارد این رقابت شود.
بیشتر بخوانید: نتایج انتخابات هرچه باشد، مجلسی همراه‌تر با دولت خواهیم داشت
صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و یکی از کنشگران اصلاح‌طلب معتقد است که اصلاح‌طلبان نباید دنبال سناریویی مانند ریاست عارف بروند. زیباکلام در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید می‌کند: «باید در یک پیوند نانوشته با اصولگرایان معتدل و میانه‌رو باشیم، به‌هیچ وجه نباید وارد رقابت مثلا با علی لاریجانی بشویم، بلکه بالعکس، ما باید سعی کنیم آن جاهایی که می‌توانیم در جهت دموکراسی از مجلس دهم بهره‌برداری کنیم.»
زیباکلام می‌افزاید طرفداران اصلاحات باید برای به دست گرفتن کمیسیون‌های مجلس تلاش کنند، از جمله کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی و یا کمیسیون اصل نود که می‌تواند از قوه قضائیه و نهادهای نظامی و امنیتی نیز بازخواست کند.
به نظر این استاد دانشگاه: «این‌ها جاهای مهم‌تری هست و بیشتر کمک می‌کند به توسعه سیاسی و دموکراسی‌خواهی، تا وارد شدن در رقابت و چالش با اصولگرایان که هیچ سودی هم ندارد.»