۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر

با فرود متفقین در نورماندی در روز ۶ ژوئن ۱۹۴۴ سقوط رژیم نازی قطعی شد. سربازان آمریکایی در اوایل سال ۱۹۴۵ توانستند وارد ایالت "زارلند" در غرب آلمان شوند و یکی از روستاها در نزدیکی شهر زاربروکن، مرکز این ایالت را به تصرف خود درآورند. تلاش برخی از آلمانی‌ها برای مقاومت اما همچنان ادامه داشت.

با وجود آنکه شکست نظامی ارتش هیتلری از مدت‌ها پیش روشن بود، اما تا آوریل سال ۱۹۴۵ نبرد بر سر تسخیر برلین، پایتخت آلمان تا لحظه پیروزی متفقین به سختی ادامه داشت. هزار تن از سربازان و غیرنظامیان برلین در نخستین روز‌های پس از شکست در برابر متفقین دست به خودکشی زدند. تصویری از سربازان ارتش سرخ شوروی (سابق) در جلوی دروازه مشهور براندنبورگ در برلین.

تا لحظه آزاد شدن اردوگاه مرگ داخاو در نزدیکی مونیخ توسط نیروهای آمریکایی، کشتار اسیران ادامه داشت. تصویری از سربازان آمریکایی که روی یکی از واگن‌های پر از اجساد قربانیان اردوگاه مرگ داخاو ایستاده‌اند. ابعاد این کشتار برنامه‌ریزی شده حتی آن دسته از سربازان متفقین را که بارها مرگ را به چشم دیده ‌بودند، شوکه کرد.

در طول جنگ جهانی دوم مجموعا ۵۵ میلیون انسان جان خود را از دست دادند. بیش از نیمی از آنان غیرنظامی بودند. میلیون‌ها انسانی که یا براثر بمباران هوایی شهرهای بزرگ زیر آوار مدفون شدند، یا از گرسنگی جان سپردند و یا در ارودگاه‌های مرگ کشته شدند. تصویر: انتقال یهودیان مجارستان به اردوگاه‌های مرگ.

آنه فرانک یکی از مشهورترین قربانیان جنگ جهانی دوم است. دفترچه خاطرات او در بیداری وجدان جهانی نسبت به تعقیب و آزار یهودیان اروپا تاثیر بسزایی داشت و یکی از پرخواننده‌ترین آثاری است که درباره این دوران نوشته شده است. در سال ۱۹۴۴ او به همراه خانواده‌اش در مخفیگاهی در آمستردام دستگیر و به اردوگاه آشویتس و سپس به اردوگاه برگن‌بلزن منتقل شدند. آنه فرانک در سال ۱۹۴۵ در همین ارودگاه درگذشت.

در روز ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ بود که سربازان هنگ ۵۸ ارتش سرخ شوروی سابق و سربازان پیاده‌نظام هنگ ۶۹ ارتش ایالات متحده روی پلی بر رود الب در ایالت زاکسن به هم رسیدند و به یکدیگر دست داند. این یکی از معروف‌ترین تصاویر مربوط به پایان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود.

روز ۲ مه سال ۱۹۴۵ میلیتون کانتاریا، یک سرباز گرجی ارتش سرخ پرچم داس و چکش شوروی را بر ساختمان رایشس‌تاگ برافراشت. کمتر تصویری هست که پایان رایش سوم و سقوط نازی‌ها را این گونه نمادین حکایت کند. البته این عکس نه در روز فتح برلین که چند روز بعد گرفته شد.

کمتر کسی است که با سرنوشت شهر کوچک امدن (Emden) در شمال آلمان آشنا باشد. روز ۶ سپتامبر ۱۹۴۴ بود که ۱۸۱ بمب‌افکن کانادایی ظرف تنها ۱۸ دقیقه ۱۵ هزار بمب و محموله انفجاری به این شهر بندری پرتاب کردند. آخرین حمله هوایی به این شهر در تاریخ ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ صورت گرفت. "امدن" از جمله شهرهای اروپایی است که بیشترین صدمه و تخریب را در جنگ جهانی دوم متحمل شد.

در جنگ جهانی دوم شهر کلن در طول پنج سال ۲۶۲ بار مورد حملات هوایی و بمباران قرار گرفت. به ویژه بمب‌افکن‌های بریتانیایی که تحت فرماندهی مارشال آرتور هریس قرار داشتند، چهره‌ی کلن را کاملا مخدوش کردند. تقریبا تمامی شهر کلن در پی حملات هوایی تخریب شد. با پایان جنگ جهانی دوم بمباران شهر کلن نیز خاتمه یافت. تصویری از گشت سربازان آمریکایی در یکی از معدود خیابان‌های کلن که کم و بیش سالم مانده بود.

اکثر سربازان آلمانی که از جنگ جهانی جان سالم به در بردند، به اسارت درآمدند. وضعیت در اردوگاه‌های آمریکا و بریتانیا نسبتا انسانی بود. در اردوگاه‌های روس‌ها وضعیتی متفاوت حاکم بود. در سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ بیش از ۳ میلیون سرباز آلمانی به اسارت ارتش سرخ درآمدند و ۱ / ۱ میلیون نفر از آنها جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۵۵، یعنی ده سال پس از پایان جنگ بود که آخرین اسیران آلمانی به وطن خود بازگشتند.

نیروهای متفقین از جمله برای شنیدن این خبر مبارزه کردند. در روز ۲ ماه مه ۱۹۴۵ بود که سربازان آمریکایی در یکی از شماره‌های ویژه روزنامه ارتش که Stars and Stripes نام داشت، از مرگ آدولف هیتلر، رهبر نازی‌ها باخبر شدند. آگاهی از نزدیک شدن پایان جنگ چهره ‌سربازان را شادمان کرد.

در روز هشتم ماه مه ۱۹۴۵ سرانجام آلمان معاهده تسلیم بی قید و شرط خود را در برابر نیروهای متفق شوروی، آمریکا، فرانسه و بریتانیا، به امضا رساند. از آن زمان تاکنون این روز در اروپا سمبل پایان دوران فاشیسم، کشتار میلیون‌ها انسان‌، پایان جنایت نازی‌ها و همچنین سمبل روز رهایی از رژیم نازی است.

صنایع فولاد و اسلحه‌سازی کروپ در شهر اسن در جنگ جهانی دوم نیز نقشی کلیدی در "لشکرکشی‌های" رژیم هیتلر بازی می‌کرد. بمباران و نابودی این صنایع یکی از اهداف استراتژیک نیرهای متفقین بود. هزاران تن از کسانی که به کار اجباری محکوم شده بودند، تا پایان جنگ در این صنایع به بیگاری گرفته شدند. هنگامی که جنگ جهانی دوم خاتمه یافت، دو سوم این صنایع نابود شده بود.

کودکان اگرچه درکی از جنگ نداشتند، اما مناطق تخریب‌ شده سراسر آلمان در حین جنگ و پس از آن به اتاق بازی آن‌ها بدل شده بود. نسلی از انسان‌ها دچار ضربه روحی درازمدت شد. پشتکار و صرفه‌جویی به مرور زمان به بخشی از ویژگی‌های این نسل بدل شد.

این سرباز گمنام آلمانی از جنگ جهانی دوم جان سالم به در برد، اما زندگی روزمره‌ او فرسنگ‌ها با زندگی‌ عادی فاصله دارد. آب، برق و دسترسی به گرما از کالاهای لوکس در آلمان در سال ۱۹۴۵ محسوب می‌شدند. هر کسی که می‌خواست زنده بماند، می‌بایست اراده‌ای راسخ، خلاقیت و قابلیت کارهای فی‌البداهه از خود نشان دهد.