Името на половина пат меѓу усниот и писмениот договор

„Има добар договор на масата, но за жал, некои инсистираат на играње игри“, изјавил синоќа грчки владин функцонер, коментирајќи го вчерашното соопштение на македонското МНР, кое објаснува зошто сѐ уште не се реализира финалниот разговор меѓу македонскиот и грчкиот премиер.

„Квалитетот на текстот на договорот и потребата од постигнување на трајно и одржливо решение прифатливо за двете страни, се далеку поважни од потребата процесот да се финализира во каков било рок“, соопшти вчера македонското МНР.

„Во текот на разговорите беше покажана добра волја и беше постигнат добар резултат. Во овој момент, како и во секој процес од ваква природа, потребно е таа добра волја да се преточи од страна на работните групи во текст на договор, што на најсоодветен начин ќе ги отслика суштинските параметри од постигнатото политичко разбирање меѓу двете страни. Република Македонија посакува и интензивно работи тоа да се случи што побрзо до претстојниот состанок на Европскиот совет, воедно укажувајќи дека за вака значајни прашања не треба да се брза“, соопшти МНР.

Потребни се време и мудрост

Од соопштението, може да се заклучи дека она што било усно договорено (или дел од него) не е преточено во текстот на нацрт-договорот. Но, коментарот на неименуваниот грчки владин функционер не дава објаснување дали и зошто договореното не е преточено на хартија, туку без објаснување го сведува проблемот на „игри“. Грчки медиуми пренесуваат изјави и на други неименувани „владини и дипломатски извори во Атина“, кои соопштението на МНР го оцениле како „повеќе наменето за внатрешната публика, а не како адресирано до Атина“, додавајќи дека „топката и натаму е во дворот на Скопје“.

Дали грчкиот молк околу причините посочени од МНР е знак дека навистина е потребно дополнително време за успех на преговарачкиот процес? Аналитичарите не се сомневаат дека времето е важен фактор.

„Кога зборувам за време, тогаш не сакам да бидам разбран дека спорот треба да продолжи. Верувам дека 27 години беа доволно загубено време, но, секако 11 месеци се извонредно кус временски период за две посветени влади да ја градат меѓусебната доверба“, вели Андреја Стојковски, претседател на граѓанскиот Центар за европски стратегии „Евротинк“.

Според него, за да се изнајде решение кое ќе биде доволно добро за да ги исполнува овие критериуми треба време и многу мудрост. 

„Сите велат дека решението на спорот помеѓу Македонија и Грција треба да биде компромис, дека обете држави треба да направат некаква отстапка, односно дека од решението треба да бидат подеднакво незадоволни обете страни. Мудроста е доблест да се прифати и да се поддржи тој процес на градење меѓусебна доверба, во овој случај далеку попотребен во очите на нашите граѓани. Обете страни треба да бидат свесни дека имаат многу што да изгубат. Тука не зборувам само за перспективите на Македонија, туку и за регионалниот мир и стабилност“, потенцира Стојковски.

Гласникот и „националистот“

Во изминатите денови додека се чекаше „ало“ од Заев до Ципрас, два „тренда“ беа видливи во грчките медиуми. Првиот беше редовното пренесување на Фејсбук-објавите на поранешниот министер за надворешни работи, Антонио Милошоски, кои станаа повод грчката опозиција да ја прашува и критикува владата за негови одредени наводи. Вториот тренд, беше пренесувањето изјави на грчки неименувани извори кои застојот го објаснуваа исклучиво со ставовите на „кочничарот Никола Димитров“, опишувајќи го како „националист“, кој може да биде проблем за напорите на Владата на Заев за решавање на проблемот.

Упатени во процесот во ваквите трендови препознаваат обиди за градење алиби за (не)одговорноста преку нејзино лоцирање во туѓ двор, но сметаат дека ова не е момент да се говори за таа тема, бидејќи се исполнува целта на оние чија цел е да инвестираат во недоверба и неуспех на процесот. Сметаат дека соопштението на МНР е силен сигнал дека Македонија јасно и отворено инвестира во доверба.

На важноста од доверба укажува и професорот и амбасадор, Нано Ружин.

„Во  историјата на дипломатијата се разликуваат повеке видови на преговори меѓу кои се издвојуваат 'преговорите со конфликтуелна предоминација' и 'преговори со мирољубива односно кооперативна предоминација'. Во првиот случај доминираат ривалитетите и недовербата. Во другиот случај доминира партнерството и довербата, каков што е процесот меѓу Грција и Македонија“, вели тој.

Повеќе:

Грците го бранеа името „Македонија“

Грчко-македонски спор за името: Безимена несреќа

Соопштението на МНР го гледа во тој контекст.

„Oној, од кого најмногу очекува јавното мислење, е задолжениот за неговото информирање, односно Министерството за надворешни работи. Во таа насока, разбирлив е и односот на МНР, кој во изминатиот период беше мошне скражав во информирањето на нацијата околу преговорите, што е всушност и заеднички договор со грчката страна. Во овие денови на исчекување, МНР излегува со соопштение дека 'за постигање на трајно и одржливо решение не треба да се брза'. Разбирливо во моментите кога се преговара околу најделикатните детали, и чиј фидбек се цени во промили, дека двете страни имаат потреба од време. Оваа порака е испратена и до македонската јавност, но и до меѓународната заедница со напомената дека 'РМ посакува целокупниот пакет да заврши до претстојниот состанок на Европскиот Совет'“, вели Ружин.

Тој додава дека успешни преговори не може да се прават преку Фејсбук или Твитер, туку помеѓу директен контакт на експерти кои добро се познаваат.

„Кога се преговара за прашања од највисок национален интерес, сите останати аспекти на дипломатијата ѝ се субордонирани на официјалната преговарачка дипломатија. На тој начин преговарањето се наметнува како 'душа на дипломатијата'“, објаснува амбасадорот.

Разлики во интерпретацијата?

Македонско-грчките разговори не се водеа на социјалните мрежи, но таму се „стационираа“ самоповикани гласници за „резултатите од процесот“. Во грчките медиуми Антонио Милошоски е веќе добро познат како „министерот на Груевски“ кој го најави „состанокот“ Ципрас-Заев во Преспа, што стана повод за грчката опозиција да ја осуди владата за недостиг на информации. Дел медиуми како „точна“ ја нотираат неговата објава дека Грција се согласила ПЈРМ да влезе во НАТО само откако ќе завршат уставните промени и успешниот референдум, и додаваат дека тоа не е дополнителен услов, туку декларирана грчка позиција. Но, нема официјална потврда за ваквите тврдења.

Според неофицијални информации, деновиве се очекува да се разговара за точките кои се не преточени во нацрт-текстот. Во интерес на процесот не се даваат детали за кои точки станува збор.

„Мое чувство е дека разликите се повеќе во интерпретацијата на напишаното отколку во генералните принципи кои што ги искажуваат страните во разговорите“, рече вицепремиерот задолжен за економски прашања, Бујар Османи. Тој ги повика медиумите да бидат внимателни бидејќи, како што рече, во последните критични чекори многу е лесно да се измести фокусот.