Самит на ЕУ: Фон дер Лајен останува, „железната дама“ доаѓа

На почетокот на самитот во Брисел, Европската унија и Украина склучија безбедносен договор. Украинскиот претседател  Володимир Зеленски го потпиша договорот за помош, кој ветува политичка, финансиска и воена помош во следните десет години.

Украина веќе има склучено слични билатерални договори со 17 земји, меѓу кои Германија, Франција и САД. Зеленски им се заблагодари на собраните лидери на ЕУ за нивната поддршка во изминатите две и пол години од почетокот на рускиот напад.

ЕУ, од своја страна, го обнови своето ветување дека ќе ѝ помага на Украина сѐ додека тоа е потребно. Во исто време, пристапните преговори со Киев, кои започнаа во вторникот (25.06), треба да се одвиваат брзо.

Канцеларот Олаф Шолц ѝ вети на Украина натамошна поддршка и „солидарност во тешки времиња“. Но, тој исто така побара ЕУ да се справи со распределбата на товарот за сместување на украинските воени бегалци.

Полска, Чешка, Германија и некои други земји очекуваат финансиски придонеси од другите земји на ЕУ, бидејќи мнозинството бегалци се концентрирани во неколку земји.

Тимот за следните пет години

27-те шефови на држави или влади на ЕУ на самитот се занимаваа и со кадровски решенија по европските избори што се одржаа на почетокот на јуни.

Очекувано, актуелната претседателка на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен треба да биде потврдена на функцијата уште пет години. По номинацијата на самитот, за ова е потребно одобрение од  Европскиот парламент.

Естонската премиерка Каја Калас треба да биде назначена за нова висока претставничка за надворешна политика на ЕУ, еден вид министерка за надворешни работи. Поранешниот португалски премиер Антонио Кошта станува нов претседател на Европскиот совет и со тоа ја добива третата највисока функција.

Италијанската премиерка Џорџа Мелони го критикуваше донесувањето одлуки. Таа смета дека десничарските национални партии што ги застапува требало да бидат повеќе вклучени во процесот.

За земјите членки на ЕУ да донесат одлука за персоналот не е неопходна едногласност. Доволно е мнозинство од 20 држави, кои претставуваат 65 отсто од населението на ЕУ.

Ново-стара претседателка на Комисијата

Претседателката на Комисијата, Фон дер Лајен (65) се стекна со репутација на строг шеф во Брисел. Со пандемијата на корона, Брегзит и војната на Русија против Украина, германската демохристијанка се соочи со предизвици како ниеден претседател на Комисијата пред неа.

Целите на климатската политика, „Зелениот договор“ за трансформирање на економијата кон климатска неутралност, беа донекаде турнати во втор план.

Претседателката на Комисијата успеа да обезбеди не особено големо мнозинство демохристијани, социјалисти и либерали во Европскиот парламент. Нејзиниот реизбор се очекува во третата недела од јули.

Урсула фон дер Лајен предизвика иритација бидејќи не ја исклучи можноста да работи со деснонационалистичката италијанска премиерка Џорџа Мелони за да биде реизбрана. „Таа е добра Европејка“, рече Фон дер Лајен за Мелони.

Справувањето со растечката екстремна десница во Европа ќе биде еден од предизвиците во иднина. За неа, сепак, фокусот останува на помагањето на Украина во одбраната од Русија и пристапните преговори со Киев.

„Железната дама“ станува главен дипломат

Најверојатната нова претставничка за надворешни работи на ЕУ, Каја Калас (47), главно ќе треба да се занимава со војната на Русија против Украина. Либералката од 2021 година е првата жена премиер на Естонија.

Таа беше една од првите што обезбеди оружје за Украина, дури и пред Русија да го започне својот напад во февруари 2022 година.  Нејзиното мото: На Русија не смее да ѝ се попушта.

Калас е обликувана од траумата од советската окупација на Балтикот, но и од големиот момент кога Естонија, Летонија и Литванија ја вратија својата слобода на почетокот на 1990-тите.

Ќерката на поранешниот естонски премиер и еврокомесар Сиим Калас и самата беше европратеничка пред да започне кариера во Естонија.

Со јасни, концизни реченици и одредена нордиска ладнокрвност, Каја Калас јасно кажува што мисли и како сака да постапи, особено кон рускиот владетел Путин. Затоа во Брисел ја сметаат за надворешнополитички јастреб.

За време на процесот на аплицирање за функцијата главен дипломат на ЕУ, Калас мораше да вети дека ќе се грижи и за другите извори на конфликт во јужниот и југоисточниот дел на Европа. Британскиот магазин „Њу Стејтсмен“ ја опиша оваа адвокатка по професија како „Железната дама на Естонија“.

„Ганди од Лисабон“ треба да го води Советот

Антонио Кошта (62) се врати на врвот по пауза во кариерата. Социјалистот  поднесе оставка од функцијата премиер на Португалија во ноември 2023 година по осум години на таа функција.

Обвиненијата против него за наводна корупција се покажаа како лажни. Тие произлегоа од мешање на имиња во прислушуван телефонски разговор. Сепак, Кошта ги загуби предвремените избори и мораше да му ја предаде својата функција на конзервативен политичар.

Сепак, Антонио Кошта остана самоуверен, велат луѓе од негова доверба. Всушност, исто како и секогаш, бидејќи обучениот адвокат се смета за непоколеблив оптимист. Кошта ја гледа функцијата шеф на Европскиот совет како круна на својата долга политичка кариера.

Тој може да управува со кризи и да бара компромиси - на крајот на краиштата, тој по 2015 година ја изведе Португалија од тешката економска и финансиска криза. Понекогаш Португалија мораше да прибегне кон спасувачките фондови на ЕУ. Кошта успеа да ја направи мерката за фискално штедење донекаде поднослива за Португалците.

Кошта е дел од пакетот за јужните земји од ЕУ, што мора да се земе предвид при доделувањето на позициите. И, исто така, да го направи персоналот на врвот на ЕУ поразновиден.

Неговите предци потекнуваат од Индија, поточно од поранешната португалска колонија Гоа. Неговото потекло, неговото скромно однесување и блискиот контакт со обичните работници како градоначалник на главниот град од 2007 до 2015 година, му го донесоа прекарот „Ганди од Лисабон“.

Четвртата функција, која беше дел од целокупниот пакет, за да се задоволат барањата на демохристијаните од малите земји на ЕУ, е онаа на претседателот на Европскиот парламент.

Роберта Мецола од Малта, по договорите меѓу демохристијанската, социјалистичката и либералната пратеничка група, треба да остане на функцијата. Сепак, таа ќе биде избрана исклучиво од Европскиот парламент, а не од лидерите на самитот на ЕУ.

Овој текст првично е објавен на  ДВ на германски јазик