Вечера кај Борел: Кој има апетит на Западен Балкан?

Лидерите на шест земји од Западен Балкан денеска (18.05.2021) ќе се соберат во Брисел на традиционалната вечера во организација на шефот на дипломатијата на ЕУ. Праксата да ги собира лидерите од регионот за во помалку официјална атмосфера да ја разгледаат ситуацијата во регионот и односите со ЕУ ја започна уште Федерика Могерини, а годинава ја продолжува Жозеп Борел.

„Западен Балкан е големо геополитичко прашање за ЕУ. Регионот е дел од проблемот, но и дел од решението. Затоа мора да го разгледаме од геополитички агол и тоа ќе го направиме на вечерата во Брисел на која се надевам ќе дојдат сите лидери од Западен Балкан“, порача Борел.

Една недела пред вечерата, шефовите на дипломатиите на ЕУ на состанок во Брисел одржаа геостратешка дебата посветена на „зголемен ангажман на ЕУ на Западен Балкан“. Во Брисел велат дека се свесни за фактот дека работите во односите на регионот и Брисел чкрипат и во поглед на политиката на проширување и околу надворешната политика.

„Во ЕУ постои загриженост поради растечката фрустрација на Западен Балкан предизвикана од застојот на процесот на проширување. Затоа мора да разгледаме како како да го повратиме загубеното влијание во регионот“, се наведува во европски дипломатски извори.

Таа „фрустрација“ е дефинирана како „чувство на длабоко разочарување на граѓаните од Западен Балкан во процесот на пристапувае кон ЕУ“ во неофицијален документ кој се појави пред состанокот на Советот на министри. Неофицијално, во Брисел велат дека овој, последен во поплавата од нон-пејпери за иднината на регионот, го составил самиот Борел.

Повеќе:

Западен Балкан: Лошата стара игра со географски карти

Нон-пејпер: Опасен пат во експлозивното минато на Западен Балкан 

Блокада на проширувањето на ЕУ: Површната пресметка на Макрон

Иако не доби толкаво внимание како неговите фантомски претходници кои се занимаваа со цртања граници, решавањето на косовското прашања или преуредување на БиХ, документот „Зголемен ангажман на ЕУ на Западен Балкан“ ги постави барем моментните смерници на политиката на ЕУ кон регионот.

Што да се очекува од ЕУ?

Покрај познатите фрази за „јасна и силна поддршка на европската перспектива на Западен Балкан“, „иднината на регионот во ЕУ“, важноста на „стабилноста и безбедноста на региоот за стабилноста и безбедноста на ЕУ“, неопходноста од „реформските процеси“ и „добрососедската соработка“, овој документ јасно ги наведува причините за „длабокото незадоволство и разочарување“ на регионот од европската политика на проширување.

„Неодлучноста околу отворањето на пристапни преговори со Северна Македонија и со Албанија, спорот околу напредокот на Србија и Црна Гора на пат кон ЕУ, но и имплементацијата на клучни приоритети во БиХ и Договорот за стабилизација и придружување на Косово, несигурноста во поглед на дијалогот Белград-Приштина, дополнителната перцепција на задоцнета испорака на вакцини од ЕУ во регионот“, се наведуваат во текстот.

Главната порака на документот е јакнење на европското присуство во регионот, зачестени посети на највисоки функционери на ЕУ и земјите членки на регионот, чести покани за претставници од регионот во Брисел, кохерентна и артикулирана јавна дипломатија за ЕУ во регионот, но и за регионот кон граѓаните на ЕУ.

„Барав од земјите-членки да дадат конкретни предлози во таа насока. Очекувам да ги разгледаме до в лето. Нема веќе да чекаме ни две години, ни два месеци“, порача Борел.

Менито е спремно, дали ќе има апетит?

Од друга страна, од БиХ (и натаму) се очекува напредок по прашањето на 14 клучни приоритети на Европската комисија, како и „подобрување на функционалноста на земјата, почнувајќи од изборната и уставна реформа.“ Од Србија и Црна Гора (и натаму) се очекува забрзување на реформските процеси, посебно во областа на владеење на правото, но и поголем политички ангажман во консолидацијата на геополитичката ориентација, што најмногу се однесува на Србија.

За Албанија и Северна Македонија пораката (повторно) е иста: нема раздвојување на пристапните преговори кои мора да почнат „што е можно побрзо“. Косово и Србија се повикуваат да „го искористат моментот на силни политички мандати на раководствата на двете страни“ за постигање сеопфатен договор за нормализација на односите. 

Сите овие пораки ќе бидат на „менито“ на вечерата на шест западнобалкански лидери во Брисел на која не треба да се очекуваат големи придвижувања. Во овој момент на прво место станува збор за „апетит“ на земјите членки од кои и натаму се очекува да покажат единствена политичка волја неопходна за напредок на односите на ЕУ и Западен Балкан.