Грузија: Конфликтот може да пламне во секое време

Русија треба да ги исполни своите обврски од Договорот за прекин на огнот и да се повлече од окупираните региони Абхазија и Јужна Осетија, изјави портпаролката на американското Министерство за надворешни работи, Хедер Науерт. Двата региона, рече таа, се делови на Грузија.

Поранешната советска република Грузија пред десет години сакаше да си ги врати сепаратистичките провинции Абхазија и Јужна Осетија, кои се под руска заштита. Ноќта меѓу 7 и 8 август 2008 година грузиските трупи влегоа во Јужна Осетија, но беа поразени за неколку дена. Русија подоцна ги призна Абхазија и Јужна Осетија како независни држави и до денес таму има стационирано свои војници. Москва и Тбилиси оттогаш немаат дипломатски односи. Грузија стреми кон членство во ЕУ и НАТО. НАТО на самитот во Брисел во јули ја потврди перспективата за членство на оваа земја.

Повеќе: Грузија, Молдавија, Украина и сонот за ЕУ

Ситуацијата меѓу Грузија и Русија е напрегната, а тоа секојдневно го чувствуваат луѓето кои живеат во непосредна близина до границата, која се поместува.

Живот зад линијата на окупација

Кога Илја Бервашвили оди на своите ниви со жито, синиот круг на картата на неговата апликација се префрла зад линијата. Но, никој не треба да ѝ верува на некаква апликација кога станува збор за границата. Работите, имено, се многу покомпликувани од она што го покажува Google Maps.

Земјоделецот покажува на зелената табла поставена на неговиот имот. Таа ја обележува „државната граница“ меѓу регионот кој е под кионтрола на Грузија и регионот Јужна Осетија, кој е признат како суверена држава од само 5 земји во светот. Една од тие земји е Русија, која ѝ дава поддршка и ја брани Јужна Осетија. Грузија на границата гледа како на „линија на окупација“. На многу места границата не е одбележана и познато е дека се поместува. Во селото Дитси има само мала зелена гранична ограда. Од двете страни на оградата нема ништо.

„Тие се директно зад мојот имот“, вели Илја за руските граничари. Тие патролираат долж неговите ниви, директно покрај таблата. „Работам сѐ до крајот на мојата земја. Тие не ми пречат и јас не им пречам. Но, патролираат зад мојот имот.“ Ја исправа својата капа направена од платно за едра и додава: „Кога ќе ми речат 'здраво', им одговарам.“

Границата голта земја

Илја порано работел за грузиската полиција, а од пред 15 години е земјоделец. Покрај житарки, има и круши, јаткасти плодови, грозје и малини. По дворот се шетаат кокошки. Земјата е во сопственост на неговото семејство со генерации. Границата кон Јужна Осетија која се поместува постојано веќе „голтнала“ дел од неговата сопственост. Но, она што за него е многу поголемо оптоварување е психолошкиот притисок поради војната.

Во август 2008 година ескалираа тензиите меѓу Русија и Грузија поради сепаратистичките региони Абхазија и Јужна Осетија. Кога Грузија ја презеде контролата врз главниот град на Јужна Осетија, Цхинвали, Русија одговори со тенкови и напади од воздух и аргументираше дека се работи за заштита на руското население во регионот.

„Јас бев дома. Гледав одовде. Не беше еднноставно да се набљудува што се случува, зашто бомбардираа сѐ околу нас“, раскажува Илја. На една од неговите ниви паднале шест гранати.

Мајката на Илја, Венера Егишерашвили, се одмора на верандата пред куќата на своето дрвено столче. 84-годишната жена раскажува дека во таа војна веќе загубила еден од трите сина. „Ноќе понекогаш не можам да спијам зашто се плашам за син ми. Се плашам дека ќе дојдат.“

Илја, пак, е прогонуван од потенцијалната опасност долж граничната линија со Јужна Осетија. „Цело време се чувствува тензија. Ако ја преминеш границата, може да те 'соберат', парично да те казнат, да те испраат в затвор. Кога нашите животни ја преминуваат границата, може да си ги земат. Поминуваат и кажуваат што каде припаѓа. Шетаат со кучиња и оружје, се разбира дека тоа те доведува во посебна психолошка состојба.“

Ситуацијата мора прецизно да се набљудува

Набљудувачите велат дека контроверзната линија на поделба е релативно стабилна. Ерик Хоег, прв човек на набљудувачката мисија на ЕУ во Грузија, „де факто границата“ ја опишува како „зацврстена“. Се поставува сѐ повеќе ограда. Тој процес во некои случаи им го намалува имотот на луѓето, дели семејства и ја ограничува нивната слобода на движење. Хоег објаснува дека ситуацијата е „релативно стабилна“ во смисла дека никој не пука на амдинистративната граница. ЕУ за границата меѓу Грузија и сепратистичките региони го корсити поимот Administrative Boundary Line.

Но, самиот факт што на административната граница има голем број вооружени лица е доволна причина за прецизно набљудување на состојбата, вели Хоег.

ЕУ-мисијата патролира од 2008 година и има телефонска линија за итни случаи, на која може да се јават луѓето од двете страни доколку има инциденти.

Од замрзнат конфликт до жариште

Ладо Бичашвили работи во канцеларијата на невладината оганизација „Хјуман Рајтс Центар“ во грузискиот град Гори. Тој е уверен дека и десет години по конфликтот, сите страни мора да бидат исклучително претпазливи: „Само еден инцидент може да го претвори замрзнатиот конфликт во жариште. Многу е важно сите страни да внимаваат инцидентите кои се случуваат да не ескалираат.“

Во меѓувреме Илја и мајка му Венера се подготвени да се докажат. „Син ми и јас сме неплатени граничари“, вели Венера смеејќи се. Таа го има телефонскиот број од ЕУ доколку евентуално се случи нешто, се шегува старицата.

Илја е исто така решителен. „Ова е моето парче од Грузија. Ова е дел од мојата татковина“, вели тој. „Нема да отстапам ниту чекор. Сѐ додека сум жив, овде нема да стапне руска чизма.“