Како беше во деновите на падот на Милошевиќ?

Десетици илјади гневни демонстранти излегоа на улиците на Белград. Притоа, беа запалени зградата на Парламентот и Државната телевизија. За странските новинари, кои беа на терен во Белград, овој ден беше политичка сензација со големи последици.

Секој ден во полиција

Тапаните и извикот „Готов е!“ се акустично сеќавање на 5 октомври 2000 година во Белград. Тоа не беше голем настан само за граѓаните на Србија, туку и за странските новинари чија ситуација во српскиот главен град воопшто не беше едноставна. Непосредно пред падот на Милошевиќ, тие секој ден морале да се јават во полиција за да ја продолжат дозволата за престој. И покрај тоа што само мал број новинари од странство смееле да останат во Србија, на многумина им успеало да дојдат во Белград без службен печат, се присетува Ренате Флотау, дописник на угледниот германски неделник „Шпигел“:

„Јас немав дозвола за престој. Буквално бев - што се вели - во бегство во Црна Гора, а во Србија допатував ден пред демонстрациите преку т.н. „зелена граница“. Ако се пријавев во полиција, веднаш ќе ме вратеа назад.“

За мнозинство од странските новинари беше јасно дека борбата за власт меѓу опозицијата и Милошевиќ ќе се одигра во самиот центар на Белград. Со палењето на зградата на Државната телевизија беше оневозможен пренос со слика и тон од тој историски ден за Србија. Единствен отворен пат беше известувањето по телефон. Најдобри можности за тоа постоеја во Градското собрание на Белград, каде престојуваа и опозициските лидери. Тие немаа време за интервјуа, но Франц Штарк, дописник на германскиот јавен сервис ARD, успеа да поразговара со Зоран Ѓинѓиќ врз кого подоцна беше извршен атентат:

„Ѓинѓиќ изјави дека не би требало да се допушти насилството да ескалира, бидејќи опозицијата веќе победила и дека ќе успее да го оствари она што го има во план.“

Ништо не беше исклучено

Критична фаза на протестите, како за опозицијата така и за странските новинари, беше ноќта меѓу 5 и 6 октомври. Се очекуваше жестока реакција на Милошевиќ по палењето на зградата на Парламентот и Државната телевизија. Не беше исклучена ниту можноста за вооружена пресметка. Ренате Флотау се присетува:

„Следното утро владееше тишина позади која се криеше паника. Се чувствуваше голем страв. Луѓето навистина се плашеа дека Милошевиќ ќе возврати со противудар и дека ќе ја ангажира војската. Во тој случај, опозицијата, која главно беше сместена во седиштето на српската влада, ќе можеше да употреби само калашњикови, но ќе немаше шанси за победа.“

Настаните, сепак, се одвиваа во сосема поинаков правец од очекуваниот. Наместо крвава борба за власт, претпладнето на 6 октомври, Милошевиќ го призна изборниот пораз. Напнатоста меѓу луѓето се претвори во вистинска радост. Се радуваа и германските новинари:

„Бевме во невидена еуфорија. Уште истиот ден ми се јавија да ми честитаат од редакцијата на „Шпигел“. Навистина бев среќна што во Србија започна едно ново историско поглавје.“

Автор: Огњен Цвијановиќ / Далибор Стајиќ

Редактор: Елизабета Милошевска Фиданоска