Како Трамп го гледа арапскиот свет

Во своите добри моменти, Доналд Трамп е мајстор на поентирањето. Промовирањето на неговиот изборен слоган : „Да ја направиме Америка повторно голема“, како и барем во делови помирливиот говор на неколку недели по инаугурацијата, содржеа патетика, но и достоинство, што остави впечаток кај неговите слушатели- барем во текот на говорот, во оние минути кога претседателот се прикажуваше од својата помирлива страна. Влијанието потоа полека испари. Зашто, од неговите поранешни говори, познаваме еден поинаков Трамп, чии гестови не ги одликуваше толкава великодушност, кои се во извесна спротивност на подоцна демонстрираната широкоградост.

Слично е и со сегашниот, со нетрпение очекуван говор посветен на исламот. Публиката беше импресивна - собрани беа политичките водачи на арапскиот свет, кои го имаат решавачкиот збор, секој кај своето население, во поглед на иднината на Блискиот Исток. Самото население, за разлика од говорот на Обама во 2009 година на Универзитетот Каиро пред студентите, не беше застапено.

Уметноста на пристојност

Пред насобраните во Ријад, Трамп кажа многу правилни нешта, иако и овојпат помирливиот тон е дијаметрално спротивен на неговите претходни интервенции - на пример во обидот генерално да им забрани влез  во САД на граѓаните од шест претежно муслимански држави. Во дебатата која притоа се разгоре во земјата, Трамп беше во сосем друг модус отколку во оној во кој се прикажа во Ријад.

Во Саудиска Арабија Трамп демонстрираше широкоградост: актуелното насилство на Блискиот Исток не е „борба меѓу различните религии“, туку многу повеќе борба меѓу „варварски криминалци и совесните луѓе од сите религии.“

Конструктивно беше и уверувањето дадено од Трамп дека САД немаат претензии да им диктираат начин на живот или одредена вера на луѓето. Умесно беше и барањето упатено до одговорните во арапскиот свет самите да станат поактивни против исламските екстремисти, формулирано и презентирано во љубезен тон.

Ушите на другите

Сепак, по говорот останува чувство на неугодност. Токму затоа што кажаното не се вклопува во другите изјави на Трамп, дадени кратко пред тоа, на истото патување. Така, по повод зделката со продажба на американско оружје на Саудиска Арабија во обем од 110 милијарди долари, Трамп зборуваше за „прекрасното воено вооружување“ и „величествената сигурност“ која ја гарантира оружјето.  

Граѓаните на Јемен, во чија земја Саудиска Арабија токму во моментов води колку брутална, толку и кукавичка војна од воздух, овие зборови на Трамп ги чувствуваат како подбив. А што треба да мислат Египќаните, соочени со држава во која стандардите на човекови права засилено се отфрлани, а Трамп во текот на патувањето нивната сигурност ја фалеше како „многу силна“? Како да не постојат политички, економски и правни неправилности, врз чија почва вирее и просперира џихадизмот во Египет.

Неугодност поради некажаното

Говорот на Трамп на овој начин ја обелодени и темната страна на неговата страсна оддаденост на моментот. Претседателот е во толкава мерка фиксиран на „овде“ и „сега“, што ретко на ум му доаѓаат други аспекти. Тешката ситуација со човековите права во Саудиска Арабија, делумно претерната паника во поглед на Иран, сето тоа се аспекти кои малку придонесуваат кон „величествената сигурност“, би гласела воздржаната формулација. Трамп меѓутоа барем упати критика кон пропагирањето на вахабизмот, поттикнато со милијарди петро-долари од приватни саудиски институции.

Најголемиот дел од тоа што го кажа Трамп во својот говор посветен на исламот, е точно и логично. Тоа што тој зборуваше за „исламистички“, а не за „исламски“ екстремизам, може да се консттаира со олеснување. Многумина не веруваат дека тој може да ја направи оваа дистинкција. Дотолку понелогично е изостанувањето на клучни аспекти во говорот. Тој е задоволителен, но само условно води кон целта.