Лекциите од холокаустот важат и денес

Лекциите од минатото никогаш да не се заборават за злото да не се повтори, рече вицепремиерот на Израел Моше Јаалон на официјалното отворање. Од име на својата држава и се заблагодари на Република Македонија за враќањето на еврејските имоти и за одлуката за изградба на Меморијалниот центар. „Почитуван претседателе, почитувани гости лекциите од холокаустот се важни и денес, како што беа и пред 70 години. Холокаустот не почна со концентрационите логори, туку со антисемитизмот и ширење на говорот на омразата по улиците. Тој не учи дека фанатичката идеологија не може да се запре со попуштање и индиферентност. Западот мора да ги научи лекциите од минатото и да покаже решителност во однос на современите закани“, кажа вториот човек на израелската Влада.

На денешен ден пред 68 години повеќе од 7000 Евреи од Македонија биле депортирани во концентрационите логори од каде никогаш не се вратиле. Денеска тие добиваат соодветен споменик. Градба која ќе одбележува, поврзува и создава нови вредности, рече македонскиот премиер Никола Груевски. „Мојот вредносен суд ми велеше дека мора да најдеме начин за да одбележиме дека овде живееле луѓе, наши сограѓани кои со нас го делеле и доброто и злото, кои чесно работеле и со своите вложувања создале имот, кој некој друг бесправно им го одзел, но без разлика на се’, тие и постхумно имаат исконско право на тој имот затоа што со мака и откажувања го создале“.

Сеќавање на жртвите

Церемонијата на официјалното отворање почна со внесување на трите урни со пепел од жртвите во Треблинка чие вечно почивалиште ќе биде во Меморијалниот центар. Тие во поворка и со гардиска придружба беа пренесени од Музејот на Град Скопје, преку плоштадот и Камениот мост. „Во овој центар ќе ги видиме нивните лица, ќе можеме да ги спомнеме нивните имиња, да ги слушнеме нивните приказни, како и да запалиме свеќа и поставиме камен-плоча,“ рече Рабинот Ендрју Бејкер.

Од 2002 година почна сериозна истражувачка работа, за секоја жртва - име по име, човек по човек, судбина по судбина, кажа претседателката на Фондот на холокаустот на Евреите од Македонија Лилјана Мизрахи. „Македонија е единствена земја во светот што донела закон за денационализација со посебни одредби за формирање фонд од имотите на оние кои не го преживеале погромот во нацистичките логори и немаат наследници, а чии имоти само од таа причина останале во сопственост на државата“.

Претседателот на Еврејската заедница во Македонија Бјанка Суботиќ говореше за повеќевековното присуство на Евреите на овие простори кои изградиле блиски односи со македонскиот народ воспоставувајќи заедничка историја, култура и вредности, но и делејќи иста судбина и борејќи се рамо до рамо за слободна Македонија.

Постојана изложба

Во Меморијалниот центар ќе има постојана изложба со подробен приказ на долгата историја на еврејскиот живот на целиот Балкан, за животот на сефардските Евреи по нивниот прогон од Шпанија во средниот век и нивниот придонес во општеството, а ќе има и сеќавање на трагичното патување во логорот на смртта Треблинка за што во едно катче од музејот е поставен еден од железничките вагони со кои биле одведени во смрт.

Отворањето го следеа претседателите на Македонија, Албанија и на Црна Гора Ѓорге Иванов, Бамир Топи и Филип Вујановиќ, пратеник од изралескиот Кнесет, верски поглавари и претставници од дипломатскиот кор.

Автор: Горан Петрески

Редактор: Александра Трајковска