Dyplomatyczne „last-minute” Macrona w przeddzień wojny
4 lipca 2022
20 lutego 2022 r. – cztery dni później Rosja zaatakuje Ukrainę. Prezydent Francji Emmanuel Macron podejmuje ostatnią desperacką próbę powstrzymania Rosji przed inwazją i dzwoni do rosyjskiego prezydenta Władimira Putina.
Fragmenty blisko dwugodzinnej rozmowy to kluczowe sceny w filmie dokumentalnym francuskiego reżysera Guy Lagache'a „Prezydent, Europa i wojna”. Dziennikarz obserwował działania rządu podczas francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w pierwszej połowie 2022 r.
Kadra dyplomatyczna przysłuchiwała się rozmowie telefonicznej obu prezydentów przez głośniki w sąsiednim pomieszczeniu. Pracownicy sporządzali notatki i wysyłali Macronowi wiadomości ze wskazówkami.
Fałszywa zażyłość
Obaj prezydenci są na „ty” i zwracają się do siebie po imieniu. Macron zaczyna bardzo bezpośrednio: „Władimir, czy mógłbyś najpierw przedstawić mi swoją ocenę sytuacji? I całkiem otwarcie – tak jak to między nami – wyjaśnić swoje intencje?"
Putin odpowiada dość obojętnie: „Co mam powiedzieć? Przecież wiesz, co się stało”. I dalej zaczął tłumaczyć, że Ukraina łamie porozumienia mińskie z 2014 i 2015 r., które miały zakończyć wojnę z kontrolowanymi przez Rosję separatystami na wschodzie Ukrainy. Na oskarżenie Putina, że ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski rzekomo stara się o broń atomową, doradcy Macrona tylko kręcą głowami. A rosyjski prezydent brnie dalej: „Nasz drogi kolega Zełenski" nie robi nic, by wypełnić porozumienia mińskie. „On was okłamuje”.
„Złożoność polityki”
Dokument pokazuje zakulisowe dyplomatyczne „last-minute” Macrona – jego rozmowy telefoniczne i spotkania z Putinem, które ostatecznie nie przyniosły pożądanego skutku.
Twórca filmu mówił na premierze filmu w Paryżu, że chciał pokazać, jak działa polityka i jej złożoność – zwłaszcza w czasach populizmu, a w tym przypadku i wojny.
Prezydent Francji zawsze bronił uporczywego trzymania się dyplomacji i pozostawiania otwartych kanałów rozmów z Putinem. Jego krytycy zarzucają mu z kolei zbyt wysokie mniemanie o sobie i naiwność, jeśli wierzył, że mógł wpłynąć na Putina.
„Ciekawiło mnie, dlaczego Macron wciąż rozmawia z Putinem, mimo że ten kłamie, a jego wojska dokonują zbrodni wojennych. Jaka jest jego strategia polityczna, skoro ciągle powtarza, że Rosji nie wolno upokorzyć?" – Lagache tłumaczył w wywiadzie radiowym.
Spór o legitymację
W pewnym momencie rozmowy z 20 lutego, Macron zabiera głos. Sprzeciwia się on Putinowi, który domaga się realizacji postulatów separatystów. „Nie wiem, gdzie wasi prawnicy uczyli się prawa i przepisów, jeśli twierdzą, że w suwerennym państwie to separatyści, a nie demokratycznie wybrany rząd, mają proponować teksty ustaw”. Putin ripostuje, że ukraiński rząd nie został wybrany w demokratycznych wyborach. „Oni doszli do władzy w wyniku krwawego zamachu stanu. Ludzie byli paleni żywcem”. Doszło do krwawej rzeźni – mówił rosyjski prezydent.
Macron pomimo tej napiętej sytuacji starał się do końca pełnić rolę mediatora. Proponuje rozmowę z Zełenskim i prosi Putina o wycofanie wojsk na granicę, aby uspokoić ogólną sytuację. Proponuje też spotkanie z amerykańskim prezydentem Joe Bidenem w Genewie. Putin wprawdzie się zgadza, ale dodaje, że chce omówić działania ze swoimi doradcami.
W tym momencie filmu słychać szefa francuskiej służby dyplomatycznej, który mówi: „Putin zawsze kłamie”. Jak już wiadomo, do spotkania nigdy nie doszło. Zamiast tego Rosja zaatakowała Ukrainę.
Priorytety Putina stają się aż nadto wyraźne pod koniec rozmowy telefonicznej. „Dziękuję ci, Emmanuel. Rozmowa z tobą to zawsze przyjemność, bo łączy nas pełna zaufania relacja.” A następnie dodaje: „Nie chcę niczego przed tobą zatajać, ale chciałbym teraz iść pograć w hokeja”.