Europa: paszporty szczepionkowe a dyskryminacja
29 kwietnia 2021
Po ostatnim szczycie szczepionkowym w Berlinie opozycja ostro skrytykowała rząd za niezdecydowanie. W Niemczech nadal nie ma jasności w sprawie, czy dotychczasowe ograniczenia mogą być zniesione dla zaszczepionych na koronawirusa i ozdrowieńców szybciej niż dla pozostałych obywateli.
Zwolennicy takiego rozwiązania podkreślają, że prawa podstawowe mogą być ograniczone tylko z naprawdę ważnego powodu i żądają, żeby osoby stwarzające znikome ryzyko zarażenia innych koronawirusem mogły odzyskać przysługujące im prawa zagwarantowane przez konstytucję. Inni powołują się na zasadę równości, która stanowi, że praw podstawowych można pozbawić albo wszystkich w równym stopniu albo nikogo. Jest także trzecia grupa, która twierdzi, że osoby już zaszczepione nie mogą korzystać z żadnych przywilejów, dopóki każdy obywatel Niemiec nie otrzyma możliwości zaszczepienia się.
Unijny certyfikat do wakacji
Dyskusja w tej sprawie toczy się nie tylko w Niemczech. Na płaszczyźnie UE ma zostać wprowadzony jednolity Zielony Cyfrowy Certyfikat, nazywany wcześniej paszportem szczepionkowym, który zapewni swobodę poruszania się w strefie Schengen osobom w pełni zaszczepionym, ozdrowieńcom i tym, które przedstawią aktualne zaświadczenie o negatywnym wyniku testu na koronawirusa. Wprowadzenia takiego rozwiązania domagały się przede wszystkim te kraje unijne, których gospodarka jest nastawiona w dużym stopniu na turystykę: Hiszpania, Grecja i Cypr.
Taki paszport zostanie wprowadzony przed letnim sezonem urlopowym, będzie miał jednak charakter czysto informacyjny, jak podkreślił unijny komisarz do spraw sprawiedliwości Didier Reynders po dojściu do porozumienia w tej sprawie w połowie kwietnia. Podróże po krajach członkowskich UE mogą jednak być nadal możliwe także bez takiego dokumentu. Decydują o tym w dalszym ciągu rządy państw unijnych.
Hiszpania unika debaty
Podobne rozwiązanie w ramach własnego kraju wysunęły w Hiszpanii rządy regionów autonomicznych Andaluzji i Galicji, w których większość ma konserwatywna Partia Ludowa (PP). Hiszpański rząd centralny, utworzony przez Hiszpańską Socjalistyczną Partię Robotniczą (PSOE) i radykalną lewicową partię Podemos, do tej pory nie wyraził takiej zgody.
– Dyskusja na temat możliwych przywilejów osób już zaszczepionych i ozdrowieńców, mogących się wylegitymować paszportem szczepionkowym, nie odgrywa w Hiszpanii większej roli – twierdzi Juan Miguel González, rzecznik Hiszpańskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego i Opieki Zdrowotnej (SESPAS). – Podobnie jak w wielu innych sprawach związanych z pandemią COVID-19, także w tej sprawie w Hiszpanii unika się transparentnej debaty publicznej dotyczącej podstawowych zagadnień – powiedział.
Z punktu widzenia SESPAS – dodał González – takie uregulowania są problematyczne z różnych powodów konstytucyjnych i prawnych. Przede wszystkim dlatego, że nadal nie wiadomo na pewno, czy osoby już zaszczepione nie mogą przenosić wirusa Sars-CoV-2.
Włochy już mają ustawę
Tymczasem we Włoszech wprowadzono już to, czego w Hiszpanii domaga się tamtejsza Partia Ludowa. Od początku tego tygodnia we Włoszech dostępny jest cyfrowy paszport szczepionkowy, zawierający dane o zaszczepieniu, wyleczeniu się i wynikach testów na koronawirusa. Jego posiadacz może bez przeszkód poruszać się po całym kraju. Na razie jednak jest to możliwe tylko w przypadku regionów, które we włoskim, czterokolorowym systemie oznaczeń ryzyka zarażenia się koronawirusem są oznaczone kolorem zielonym i żółtym. Nie można natomiast podróżować do regionów oznaczonych kolorem pomarańczowym i czerwonym.
Dekret w tej sprawie – twierdzi Esther Happacher, wykładowczyni włoskiego prawa na Uniwersytecie w Innsbrucku – jest nad wyraz kontrowersyjny. Tylko urząd do spraw ochrony danych osobowych zwrócił uwagę na jego związki z podstawowymi wolnościami.
– Nawet jedyna w tej chwili we Włoszech partia opozycyjna Fratelli d'Italia domaga się przywrócenia swobody podróżowania i szybkiego wprowadzenia zielonego paszportu szczepionkowego na płaszczyźnie unijnej – mówi Esther Happacher. Zwraca przy tym uwagę, że włoska konstytucja zezwala na ograniczenie swobody podróżowania z powodów zdrowotnych, takich jak na przykład epidemia, i dlatego we Włoszech niewiele się mówi o prawach zaszczepionych i ozdrowieńców.
Francja nie chce przymusowych szczepień
We Francji rząd tak zmodyfikował oficjalną aplikację covidową, że mogą znaleźć się w niej także dane na temat zaszczepienia jej użytkownika oraz aktualne wyniki testu na koronawirusa. Do tej pory aplikacja ta służyła tylko do prześledzenia kontaktów osób zarażonych koronawirusem. Tym razem nie zgłaszano do niej zastrzeżeń z punktu widzenia ochrony danych osobowych, na co zwróciła uwagę specjalistka od prawa konstytucyjnego na Uniwersytecie w Bordeaux Yoann Nabat.
We Francji nie mówi się obecnie o możliwym powiązaniu zaszczepienia się na koronawirusa z przywilejami dla osób, które się na to zdecydowały. Prezydent Macron stale podkreśla, że zaszczepienie się, podobnie jak korzystanie z aplikacji, jest decyzją każdego obywatela.
Gdyby pozytywne informacje o stanie zdrowia posiadacza takiej aplikacji zostały powiązane z umożliwieniem mu wstępu do określonych miejsc lub udziału w imprezach, wtedy – jak twierdzi Yoann Nabat – takie uprawnienia powinny automatycznie przysługiwać wszystkim osobom, które mogą przedstawić aktualny, negatywny wynik testu na koronawirusa. Każde inne rozwiązanie wywołałoby od razu sprzeciw Francuzów, ponieważ ich zdaniem oznaczałoby to wprowadzenie tylnymi drzwiami przymusu zaszczepienia się, a tego nie chce zdecydowana większość Francuzów, nawet pomimo ich zmęczenia ograniczeniami wprowadzonymi do tej pory w pandemii.
Wielka Brytania: bez paszportu do pubu
W Wielkiej Brytanii rząd sprawdza w tej chwili możliwość ucyfrowienia karty szczepień, którą uzyskuje każdy, kto otrzymał już dwie dawki szczepionki na koronawirusa. Taka zmodyfikowana karta pozwalałaby jej posiadaczom uczestniczyć w rożnych imprezach masowych, ale wstęp mają na nie także ci, którzy mogą przedstawić aktualny negatywny wynik testu na koronawirusa. Gdy 17 maja w Wielkiej Brytanii zostaną ponownie otwarte puby, każdy będzie miał prawo do nich wejść, niezależnie od tego czy ma paszport szczepionkowy, czy nie. Właściciele pubów będą jednak mogli żądać od swoich klientów przedstawienia odpowiednich zaświadczeń.
Gdy na początku kwietnia premier Boris Johnson powiedział, że kiedyś paszport szczepionkowy może stać się w Wielkiej Brytanii obowiązkowy, w Izbie Gmin wywołało to gwałtowny sprzeciw. Takie rozwiązanie skrytykowali zarówno przedstawiciele opozycji, jak i rządzącej Partii Konserwatywnej.
Paszport szczepionkowy w Niemczech
– Planowany Zielony Cyfrowy Certyfikat będzie gotowy „w najbliższych dniach lub tygodniach” – oświadczył szef Urzędu Kanclerskiego Helge Braun. W wywiadzie dla rozgłośni Deutschlandfunk Braun powiedział, że w Niemczech w porównaniu z innymi państwami unijnymi będzie się zwracać większą uwagę na ochronę zawartych w nim danych osobowych. Dlatego jego wprowadzenie może potrwać nieco dłużej.
Helge Braun podkreślił ponadto, że ostatnio wprowadzony hamulec bezpieczeństwa ułatwi i przyspieszy walkę z pandemią koronawirusa na terenie całego kraju.