Groźne kleszcze

W ubiegłym roku Instytut Roberta Kocha (RKI) odnotował w Niemczech 423 przypadki kleszczowego zapalenia mózgu (KZM). W porównaniu z rokiem 2010, w którym ich liczba wyniosła 260, oznacza to wzrost o 63 procent. Ta groźna, wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, wywołuje objawy podobne do grypy: gorączkę, wymioty i bóle głowy. W drugiej fazie może wystąpić utrata przytomności oraz zespół objawów neurologicznych - omamy słuchowe i wzrokowe.

W 70-80 procentach przypadków choroba zaostaje zahamowana w pierwszej fazie i po 2-3 tygodniach pacjent zdrowieje. Kleszczowe zapalenie mózgu tylko w nielicznych przypadkach kończy się śmiercią. Ale u reszty, to jest od 20 do 30 procent osób zakażonych, wirusy mogą przedostać się do centralnego układu nerwowego i spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. U części chorych stwierdza się ponadto następstwa pochorobowe w postaci niedowładów, depresji, zaników mięśni i chronicznych bólów głowy.

Kleszcze na mapie

Instytut Roberta Kocha opracował nową, zaktualizowaną mapę Niemiec, na której zaznaczono obszary największej aktywności kleszczy. (http://www.zecken.de/gefahr-durch-zecken/risikogebiete-in-deutschland/) Obejmuje ona 140 powiatów miejskich i wiejskich. W porównaniu z poprzednią, pojawiły się na niej powiaty miejskie Ulm w Badenii-Wirtembergii oraz Kempten w Bawarii, i powiat wiejski Saarpfalz w kraju związkowym Saary. Największe zagrożenie ze strony kleszczy występuje na południu Niemiec: w Badenii-Wirtembergii, Bawarii, Południowej Hesji oraz w Turyngii.

Rzeczniczka Instytutu, Susanne Glasmacher, zwraca uwagę na zjawisko okresowego nasilenia się aktywności kleszczy. Bywają lata, w których stają się one prawdziwą plagą. Nie wiadomo dokładnie, dlaczego tak się dzieje. Wiadomo za to, że przyczyny tego zjawiska są wielorakie, skomplikowane i trudne do ujęcia w kategoriach statystycznych.

Na szczęście obszar zagrożenia kleszczami w Niemczech nie powiększa się. Przypadek powiatu Saarpfalz w kraju Saary uchodzi za jednostkowy. Za to wszędzie tam, gdzie odnotowano już wcześniej zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu, ich liczba uległa zwiększeniu.

Jak się chronić?

Przeciwko KZM można się zaszczepić, ale w nieco skomplikowany sposób, bo w trzech dawkach. Pierwsza dawka przygotowuje organizm na przyjęcie drugiej, która chroni go przed kleszczowym zapaleniem mózgu w najbliższym sezonie aktywności kleszczy. Przyjmuje się ją w okresie do trzech miesięcy po pierwszej. Po dziewięciu miesiącach do roku należy przyjąć ostatnią, trzecią dawkę szczepionki, która zapewnia skuteczną ochronę przez trzy do pięciu lat.

Doraźną ochronę przed kleszczami zapewnia nakrycie głowy i odzież, najlepiej jasna, zakrywająca szczelnie jak największą powierzchnię ciała i poruszanie się w lesie środkiem ścieżki oraz unikanie krzewów i wysokich traw. Po powrocie do domu należy uważnie obejrzeć pod prysznicem całe ciało, czy nie ma na nim nieproszonego gościa. Tylko w ten sposób można uniknąć zarażenia boreliozą.

W Instytucie im. Friedricha Löfflera (FLI) w Jenie, wyspecjalizowanym w odzwierzęcych chorobach zakaźnych, prowadzi się od dwóch lat intensywne badania na 140 obszarach leśnych i łąkowych w siedmiu krajach związkowych nad zdolnościami kleszczy przystosowania się zmian klimatycznych. Zanim jednak lepiej poznamy obyczaje kleszczy, upłynie sporo lat.

dpa / Andrzej Pawlak

red.odp.: Małgorzata Matzke