Jakie świadczenia przysługują cudzoziemcom w RFN [SERWIS]

Komu należy się zasiłek dla bezrobotnych?

Generalnie w odniesieniu do obywateli innych państw UE obowiązuje zasada, że prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych, zgodnie z katalogiem świadczeń socjalnych (Sozialgesetzbuch) przysługuje tylko osobom mieszkającym w RFN, które tu pracują lub pracowały. Kto był zatrudniony w RFN przez okres ponad roku, temu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych przez 6 miesięcy (Arbeitslosengeld I). Kto pracował przez niecały rok, temu przysługuje także przez 6 miesięcy niższa zapomoga socjalna (Arbeitslosengeld II, potocznie nazywana Hartz IV).

Stawka tego zasiłku dla samotnie żyjącej osoby dorosłej wynosi 391 euro miesięcznie; od stycznia 2015 r. będzie podniesiona o 8 euro. Urząd Pracy przejmuje też z reguły koszty czynszu.

Kto pracuje w minimalnym wymiarze godzin (Mini-Job), tego traktuje się jako "pracującego odbiorcę świadczeń socjalnych" i może on wystąpić o wypłacanie mu dodatku do niskiego wynagrodzenia, tak aby mógł z tych dochodów wyżyć. Nie odgrywa przy tym żadnej roli, od jak dawna dana osoba przebywa w Niemczech.

Osoby ubiegające się o azyl w Niemczech otrzymują świadczenia na podstawie specjalnego katalogu świadczeń dla osób występujących o azyl. Świadczenia dla nich mogą mieć formę rzeczową lub pieniężną; ich wysokość jest nieco niższa niż zasiłek Hartz IV. Podczas pierwszych 9 miesięcy pobytu w RFN osobom ubiegającym się o azyl nie wolno pracować. Po tym okresie mogą one podjąć pracę, jeżeli pracodawca będzie mógł udowodnić, że na obsadzenie danego stanowiska nie ma żadnych kandydatów z krajów członkowskich UE.

Komu przysługuje zasiłek na dziecko?

Prawo do zasiłku na dziecko (Kindergeld) przysługuje obywatelom UE i traktowanych z nimi na równi obywatelom Szwajcarii, Turcji i Algierii. Cudzoziemcy z państw pozaunijnych mają prawo do pobierania tego zasiłku, jeżeli są w posiadaniu zezwolenia na osiedlenie się lub pobyt w Niemczech.

Prawo do zasiłku na dzieci przysługuje niezależnie od tego, czy ktoś pracuje czy nie i niezależnie od miejsca zamieszkania dzieci. Kindergeld wypłacany jest więc także osobom bezrobotnym dla ich dzieci, mieszkających poza krajem pobytu rodzica. Niemiecka kasa zapomogowa wyrównuje niekiedy różnicę pomiędzy zasiłkiem na dzieci pobieranym w miejscu zamieszkania dziecka a wysokością tego świadczenia w RFN. Aby uniknąć podwójnych wypłat Bundestag uchwalił obecnie, że zasiłek na dzieci wypłacany będzie tylko po przedłożeniu numeru identyfikacji podatkowej.

Prawo do wypłaty tego zasiłku przysługuje także pracownikom sezonowym na podstawie wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z roku 2012. Szacunkowo ocenia się, że ta regulacja prawna powoduje w Niemczech dodatkowe wydatki budżetowe rzędu miliarda euro, ponieważ świadczenie to musi być wypłacane cztery lata wstecz. Osobom posiadającym status uchodźcy i osobom ubiegającym się o azyl także przysługuje Kindergeld.

Wysokość tego świadczenia wynosi 184 euro miesięcznie na pierwsze i drugie dziecko, 190 euro na trzecie dziecko i 215 euro na każde następne dziecko.

Kto może wystąpić o zasiłek rodzicielski?

Warunkiem ubiegania się o zasiłek rodzicielski (Erziehungsgeld) jest miejsce zamieszkania w Niemczech i fakt posiadania dziecka, które z daną osobą mieszka i którym ona się sama opiekuje. Świadczenie to przysługuje rodzicom, którzy albo nie pracują wcale albo nie pracują na pełnym etacie. Odnosi się to zarówno do obywateli RFN jak i obywateli innych państw UE.

Osobom spoza UE świadczenie to przysługuje tylko wtedy, gdy posiadają zezwolenie na osiedlenie się lub pobyt w RFN, uprawniające do podjęcia pracy. Jeżeli osoba uzyskała takie zezwolenie ze względów humanitarnych, ma ona prawo do zasiłku rodzicielskiego, jeżeli spełnia dalsze warunki, jak np. trzyletni pobyt dozwolony lub tolerowany.

Podstawowa wysokość zasiłku rodzicielskiego wynosi 300 euro miesięcznie, przy czym naliczany jest on na podstawowy zasiłek Hartz IV. Maksymalnie może wynosić on 67 proc. ostatnich zarobków netto lub 1800 euro.

Świadczenie to wypłacane jest matce lub ojcu przez maksymalnie 14 miesięcy, przy czym jeden z rodziców może je pobierać maksymalnie przez 12 miesięcy a partner przez dalsze 2 miesiące. Osobom samotnie wychowującym dziecko przysługuje on przez pełne 14 miesięcy.

Ubezpieczenie zdrowotne

Wymóg obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego odnosi się w równym stopniu do Niemców co i do cudzoziemców z innych państw UE. Osoby pracujące w RFN muszą być ubezpieczone ustawowo (w publicznych kasach chorych, wysokość składki wynosi ok. 13 proc. zarobków brutto), lub w przypadku wyższych zarobków także w prywatnych kasach chorych.

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają także osoby wolnych zawodów i prowadzące działalność gospodarczą.

Ubezpieczenie zdrowotne muszą posiadać także cudzoziemcy z innych państw UE, szukający w Niemczech pracy. Rodzaj ubezpieczenia zależy od tego, jak były one ubezpieczone przez poprzednie dwa lata, obojętnie czy w RFN czy w swoim ojczystym kraju.

Osoby ubiegające się o azyl mają prawo do podstawowej opieki lekarskiej, pokrywającej nagłe przypadki zachorowania i podstawowe leczenie. O rodzaju leczenia decyduje urząd ds. socjalnych.

Miasto-kraj związkowy Brema, jako jedyne obok Hamburga, wydaje osobom ubiegającym się o azyl karty ubezpieczenia chorobowego, uprawniające je do pełnej opieki zdrowotnej.

tagesschau.de / Małgorzata Matzke