Legalnie do Europy. Bez azylu

Brakuje opiekunów w szpitalach, sprzątaczek w biurach czy budowlańców. Legalni imigranci bez wyższych kwalifikacji mogliby znaleźć pracę w różnych sektorach, ale tak się nie dzieje, ani w Niemczech, ani w innych krajach europejskich – wynika z raportu „Legalne drogi do Europy” Rady Ekspertów Niemieckich Fundacji ds. Integracji i Migracji (SVR). W raporcie zbadano legalne trasy migracji do Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Francji i Szwecji.

Raport naświetla perspektywy osób o niskich lub średnich kwalifikacjach z krajów afrykańskich, w których nie ma wojny, a zatem nie ma powodu do przyznania obywatelom tych krajów azylu. – Nasze pytanie brzmiało: czy istnieją legalne alternatywy dla tych osób, aby mogły w Europie podjąć pracę lub kształcić się, zamiast nielegalnie imigrować? – mówi Karoline Popp, współautorka raportu. – Tylko w wyjątkowych przypadkach – odpowiada krótko.

Praca sezonowa

Jednym z tych wyjątkowych przypadków jest praca sezonowa. Podczas gdy Niemcy rekrutują pracowników sezonowych przy żniwach głównie z innych krajów UE, Francja, Hiszpania i Włochy w dużej mierze polegają na pracownikach z krajów trzecich. W ubiegłym roku liczba zezwoleń na pobyt dla pracowników sezonowych po raz pierwszy w Hiszpanii wyniosła prawie 14 tys.

We Włoszech oficjalne dane mówią o ponad 5500 zezwoleniach. Jednak liczba faktycznych pracowników sezonowych jest prawdopodobnie nieco wyższa. Włochy zatrudniają bowiem pracowników na zasadzie kontyngentów. Zamiast korzystać z tej często długiej procedury, pracodawcy często uciekają się do nielegalnych imigrantów, którzy są już w kraju, nawet jeśli nie mają żadnych dokumentów. W ten sposób jedna z niewielu opcji legalnej imigracji tylnymi drzwiami nie jest wykorzystywana.

Bezcelowa polityka

Oprócz pracy sezonowej w krajach europejskich istnieje tylko kilka możliwości legalnej imigracji. Raport SVR podaje przyczynę: –  Istnieją różne powody, dla których legalna migracja ma sens, ale często nie jest jasne, jaki powód jest brany pod uwagę – mówi Popp.

Zamiast tego należy jasno nazywać te powody oraz łączyć je ze sobą. W zależności od tego, dlaczego państwo pozwala na legalną imigrację, zmienia się kierunek działania. Jeśli powodem jest zaspokojenie potrzeb rynku pracy, należy ocenić zapotrzebowanie i wprowadzić szybsze procedury. Jeśli jednak celem jest walka z nielegalną imigracją, najpierw trzeba będzie ustalić, kto jest już w kraju, a następnie podjąć działania odpowiednie do kraju pochodzenia. Ponieważ przyczyny te nie są wyraźnie rozdzielone, „polityka często nie działa skutecznie” – uważa Popp.

Walka z nielegalnym

A przecież legalna imigracja jest wielokrotnie postrzegana jako sprawdzony środek zapobiegający nielegalnemu napływowi migrantów. Nominowana przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, zasugerowała zreformowanie ​​systemu azylowego UE tak, aby stworzyć więcej legalnych możliwości migracji.

Taki cel Unia Europejska ustaliła już w 2016 roku. Trudno jednak naukowo udowodnić, że legalna imigracja rzeczywiście pomaga zwalczać nielegalną – wynika z raportu SVR.

Istnieje jednak pewien związek. Wskazuje na to również przykład regulacji dotyczących Bałkanów Zachodnich w Niemczech. Po tym, jak w 2014 i 2015 roku przybyło do Niemiec wiele osób z sześciu krajów bałkańskich bez możliwości ubiegania się o azyl, rząd w Berlinie podjął szereg działań. Oprócz uznania tych państw za bezpieczne kraje pochodzenia, działania obejmowały również perspektywę legalnej migracji z miejscem pracy. Wstępne analizy pokazują, że środki te poskutkowały. 

Różne drogi, ten sam wynik

W przypadku regulacji dotyczącej Bałkanów Zachodnich Niemcy wzięły przykład ze Szwecji. W przeciwieństwie do innych analizowanych w raporcie krajów Szwecja w działaniach dotyczących legalnej migracji bierze pod uwagę potrzeby rynku pracy.

Każdy może przyjechać do Szwecji, o ile istnieje taka potrzeba. Warunkiem jest umowa o pracę. A zatem pracodawcy określają, kto jest potrzebny.

Niemcy, Hiszpania, Włochy i Francja stosują inne podejście. Tam kwoty, limity, analizy rynku pracy i umowy dwustronne decydują o potrzebie legalnej imigracji.

Jednak we wszystkich przypadkach raport SVR dochodzi do tego samego wniosku: „Większość krajów preferuje pracowników o wysokich kwalifikacjach, a nie pracowników o niskich lub średnich”. Ale to właśnie ludzie o niskim poziomie wykształcenia szukają ratunku w nielegalnej migracji.