Małe ręce, wielkie zyski: zatrudnianie dzieci w Turcji

Khalil ma 13 lat i pochodzi z Damaszku. Pracuje pięć dni w tygodniu w szwalni w piwnicy budynku mieszkalnego w dzielnicy robotniczej Bağcılar w Stambule. Takie szwalnie znajdują się w tym mieście przy prawie każdej ulicy. I prawie zawsze pracują tam takie dzieci jak Khalil.

Czterech na 15 pracowników szwalni to dzieci. Wszystkie pochodzą z Syrii. Turecki przemysł tekstylny jest jednym z sektorów, w których najbardziej rozpowszechnione jest nielegalne zatrudnianie pracowników. W tej branży zatrudnianych jest też najwięcej dzieci - jako tania siła robocza, bez dokumentów i ochrony socjalnej.

"Nie myślę o przyszłości" - mówi 13-letni Khalil sortując bawełniany matriał. Młoda kobieta szyje z niego bieliznę. Sortowanie, krojenie, szycie to czynności, które oboje wykonują w szwalni. Są zgranym zespołem. W Syrii Khalil chodził do trzeciej klasy, a potem była wojna, ucieczka do Turcji. Od tamtego czasu chłopiec nie był już ani razu w szkole.

Kto zatrudnia w Turcji dzieci w wieku do 15 lat dopuszcza się przestępstwa. O tym wie właściciel szwalni, dlatego nie chce być rozpoznany: "Daję dzieciom pracę, żeby nie chodziły żebrać. Wiem, że jest to zabronione, ale pomagam w ten sposb dzieciom, których rodzice ledwo wiążą koniec z końcem - mówi.

Także Musa ma 13 lat. Jak wielu jego rówieśnik w szwalni pochodzi z kurdyjskiej prowincji Afrin w północnej Syrii. Co robi, jeśli nie pracuje? "Gram w piłkę nożną" - mówi. "Mam nadzieję, że wkrótce w Syrii nastanie pokój i będziemy mogli wrócić do domu. Wtedy będę się uczył, żeby zostać lekarzem".

Tysiące różnych majtek damskich w kwiatki, kropki, w różnych kolorach i rozmiarach, o różnych krojach. W opakowaniach sprzedawane są potem na bazarach za kilka lir tureckich. Producent chcąc konkurować z towarem z Chin musi produkować jak najtaniej. Pracującym w szwalni dzieciom nie płaci on nawet 0,50 centów za godzinę. Dorośli otrzymują dwa razy więcej.

Aras ma jedenaście lat i pracuje w szwalni od czterech miesięcy. Jej matka jest w ciąży, a ojciec znalazł pracę w fabryce włókienniczej. Dzień Arasy zaczyna się o godzinie 8 rano i kończy się często dopiero po godzinie 20. Wolno jej zrobić sobie dwa razy przerwę. Dziewczynka zarabia miesięcznie 700 tureckich lirów czyli równowartość 153 euro.

Ponieważ Aras pracuje w szwalni od poniedziałku do piątku, nie może chodzić do szkoły publicznej. Aby się czegoś nauczyć, przyjeżdża na weekend do syryjskiej organizacji pomocowej. W programie nauczania dzieci mają matematykę, arabski, turecki - nauczyciele pochodzą z Syrii i tak jak uczniowie uciekli stamtąd przed wojną.

Ponad 70 dzieci w wieku od 4 do 18 lat codziennie przychodzi do tej małej syryjskiej szkoły. Czasami nauczyciele odwiedzają rodziców i przekonują, aby przynajmniej w niektóre dni wysyłali dzieci na zajęcia - aby stworzyli im choć małą szansę na przyszłość, aby mogły one chociaż przez chwilę być kim są - dziećmi.