Maliny i figi chronią przed rakiem? Sprawdzamy fakty

Co piąta osoba zapada w swoim życiu na raka. Istnieje już wprawdzie wiele terapii, pozwalających walczyć z tą chorobą, jednak miliony ludzi wciąż umierają na nowotwory: Według WHO tylko w 2022 roku było to na całym świecie prawie 10 milionów ludzi. 

Ustawicznie powracają twierdzenia, że można zapobiec rakowi, jedząc określone artykuły spożywcze. Sprawdzający fakty zespół DW przyjrzał się bliżej jednemu z najszybciej rozprzestrzeniających się twierdzeń i zbadał, jaką rolę w zapobieganiu rakowi odgrywa sposób odżywiania. 

Twierdzenie: jeden z użytkowników platformy X utrzymuje, że można zapobiec rakowi, jedząc te dwa gatunki owoców: maliny i figi. W tym celu udostępnia film, który odtwarzano ponad trzy miliony razy. 

DW sprawdza: to fałsz. 

Nasze analizy wykazują, że jest to błędne twierdzenie.  

W filmie udostępnionym na platformie X (dawnym Twitterze) Patrick Quillin, amerykański autor książek i doradca do spraw odżywiania, twierdzi, że czarne maliny są „prawdziwym lekarstwem” i zapobiegają rakowi. Chodzi tu o fragment serialu dokumentalnego pod tytułem „Prawda o raku – globalne poszukiwania”. Prezentowane są tam między innymi rzekome naturalne lekarstwa na raka – a koncerny farmaceutyczne krytykuje się za „robienie pieniędzy”.  

Quillin twierdzi w tym fragmencie, że przede wszystkim czarne maliny obfitują w tak zwane antocyjany i antyoksydanty. Te zaś sprawiają, że komórki rakowe niszczą się same. 

Czy czarne maliny zabijają komórki rakowe? 

– W owocach, warzywach i sałatkach jest wiele różnych wtórnych substancji roślinnych, które są zdrowe – wyjaśnia w rozmowie z DW Jutta Hübner, profesor onkologii integracyjnej na Uniwersytecie Jenajskim. Grubym błędem jest jednak twierdzenie, że pojedyncze artykuły spożywcze mogą na pewno zapobiec rakowi.  

Brakuje bowiem badań naukowych na ludziach. Badania przeprowadzane wyłącznie w laboratorium, wykorzystujące na przykład określone sztuczne stężenia składników, a także eksperymenty na zwierzętach wykazują wprawdzie, że maliny mają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, dzięki którym mogązabijać komórki rakowe.  

Nie odnosi się to jednak do organizmu człowieka – wskazuje Hübner. – Mamy bowiem inną przemianę materii i inne mechanizmy wydalania – tłumaczy. Trzeba najpierw znaleźć określoną, strawną dawkę poszczególnych substancji czynnych. Ponadto bardzo trudno jest przeprowadzić odpowiednie badania na ludziach. 

Takie badania musiałyby trwać dziesięć do dwudziestu lat, podczas których ludzie nie jedliby przecież wyłącznie określonego gatunku owoców. I właśnie na tym polega problem – nie można by wtedy jednoznacznie ocenić, czy spożywanie malin, czy też innego pożywienia ma wpływ na ewentualne powstanie raka. 

Figi przeciwko rakowi? 

W tym samym fragmencie filmu Quillin mówi też o cudownym działaniu fig przeciwko powstawaniu raka.  

Przegląd łącznie 27 badań wskazuje, że figi mają przynajmniej potencjał, by zapobiegać rakowi lub być stosowane w terapii przeciwko niemu. Występuje tu jednak takie samo wyzwanie co w przypadku czarnych malin – czyli badania na ludziach. 

Według badania laboratoryjnego z 2021 roku lateks z drzew figowych może na przykład hamować raka piersi – ale także tu brakuje badań z udziałem ludzi.  

– Nie ma takiej żywności, która na pewno potrafi zapobiegać rakowi – mówi DW również Maxine Lenza, menedżerka medyczna w angielskim centrum badań nad rakiem Cancer Research UK. Jej zdaniem cały sposób odżywiania jest znacznie ważniejszy niż poszczególne artykuły spożywcze czy składniki.  

Zmniejszanie ryzyka zachorowania na raka jest możliwe 

Niemieckie Towarzystwo Walki z Rakiem (Deutsche Krebshilfe) rekomenduje na przykład zalecenia Niemieckiego Towarzystwa Żywieniowego: zdrowa dieta obejmuje według niego trzy czwarte produktów roślinnych i jedną czwartą produktów zwierzęcych.  

– Inne rzeczy, jakie mogą zrobić ludzie, żeby zmniejszyć swoje zagrożenie rakiem, to: nie palić, pić mniej alkoholu i zapewnić sobie ochronę przed słońcem – mówi Maxine Lenza. Jutta Hübner dodaje jeszcze, że sport i aktywność fizyczna może zapobiegać rakowi. 

Podkreśla zarazem: – Całkowite zapobieżenie rakowi jest niemożliwe. Można tylko próbować ograniczać ryzyko.  

Kim jest dr Quillin? 

Dokładniej przyjrzeliśmy się również samemu Patrickowi Quillinowi. W filmie używa on tytułu dr, czyli doktora, z czego można by wnosić, że jest lekarzem. Nasze poszukiwania wykazują jednak, że nie jest lekarzem, lecz studiował dietetykę i zrobił doktorat z filozofii. Nie ma więc wykształcenia medycznego ani nie prowadził badań na temat powstawania raka. 

Quillin od lat regularnie zamieszcza wskazówki żywieniowe dotyczące raka na swoich kontach w mediach społecznościowych, które śledzą tysiące ludzi. Od lat 90. opublikował ponadto wiele książek na ten temat. Nie zareagował na nasze pytanie dotyczące twierdzenia, że rakowi można zapobiec, jedząc określone artykuły spożywcze.