Cztery scenariusze dla Rosji po Putinie

Odnosząca sukcesy gubernator Kraju Krasnojarskiego na Syberii Jekatarina Nadieżnaja będzie „pierwszą kobietą od czasów Katarzyny Wielkiej” na czele Rosji. Jej rząd musi ustabilizować pogrążony w kryzysie kraj. Zwraca się ona do Zachodu o pomoc i ją dostaje. Ze względu na niebezpieczeństwo wewnętrznej eskalacji politycznej elity rosyjskie nie chcą napięć w polityce zagranicznej. Są to pierwsze zdania scenariusza „Ranny orzeł" (chodzi o dwugłowego orła z rosyjskiego godła): Niestabilny kraj dąży do współpracy z Zachodem. Jest to jedna z czterech możliwych koncepcji nt. najbliższej przyszłości Rosji, które zostały opublikowane w angielskojęzycznej publikacji "Thinking ahead: Russia beyond 2024".

Prowokujące przemyślenia znanych międzynarodowych politologów

Przemyślenia te zostały zainicjowane przez związaną z SPD Fundację Friedricha-Eberta oraz Centrum Badań nad Europą Wschodnią i Sprawami Międzynarodowymi (ZOiS) w Berlinie. Autorami są znani politolodzy z europejskich, amerykańskich i rosyjskich uniwersytetów oraz ośrodków badawczych. Przyszłe scenariusze nie są badaniami stricte naukowymi. Chociaż są one oparte na rzeczywistych warunkach i procesach rozwoju, dają także pole do popisu wyobraźni, a nawet dopuszczają fikcyjne postaci, takie jak Jekatarina Nadieżnaja, której nazwisko wywodzi się od rosyjskiego słowa „niezawodny”. Albo jak Petr Preobrażenski, nowo wybrany prezydent Rosji w scenariuszu zatytułownym „Złoty orzeł”. 

„Złoty orzeł": stabilna Rosja i dobre stosunki z Zachodem

Wraz z czołowymi politykami Francji, USA, Niemiec i Polski, 9 maja 2025 roku na Placu Czerwonym w Moskwie Petr Preobrażenski zorganizuje paradę wojskową, w której rosyjscy żołnierze będą maszerować ramię w ramię z francuskimi i amerykańskimi jednostkami bojowymi w 80 rocznicę zwycięstwa nad hitlerowskimi Niemcami.

Jest to rezultat zasadniczej reorientacji Rosji w następstwie bolesnych, ale opóźnionych reform, które rozpoczęły się po protestach i wyborach parlamentarnych w 2021 roku. Dzięki reformie konstytucyjnej Duma otrzymuje większe uprawnienia. Zmniejsza to nieco wpływy armii i tajnych służb oraz daje regionom Federacji Rosyjskiej większą autonomię.

Ponieważ w najbliższym otoczeniu Władimira Putina nie ma obiecującego następcy na urząd prezydenta, Kreml wspiera „niezależnego bankiera” i miliardera Petra Preobrażenskiego, który jest lojalny, ale zaniepokojony wzrostem korupcji i nacjonalizmu. Wyznacza on nowe priorytety w polityce rosyjskiej: inwestycje w infrastrukturę, większą ochronę środowiska, mniejsze wydatki na cele wojskowe, wyraźny rozdział władzy państwowej od biznesu.

Wraz ze swoim ukraińskim odpowiednikiem Włodymirem Zełenskim prezydentowi Preobrażenskiemu udaje się zakończyć wojnę we wschodniej Ukrainie i zainicjować reintegrację obwodu donieckiego na terenie Ukrainy. W rezultacie sankcje UE zostają ograniczone, co stanowi dodatkowy bodziec do ożywienia rosyjskiej gospodarki. Mimo, że problem anektowanego Krymu pozostaje nierozwiązany, to w relacjach z Zachodem widoczna jest wyraźna poprawa, częściowo ze względu na rosyjskie obawy dotyczące rosnących globalnych wpływów Chin.

„Zestresowany orzeł": wewnętrznie stabilny, zewnętrznie na kursie konfrontacyjnym

Obok tych dwóch, głównie pozytywnych scenariuszy, autorzy publikacji opisują również dwa negatywne warianty przyszłego rozwoju Rosji. W jednym z nich zatytułowanym „Zestresowany orzeł” zakładają oni ciągłą konfrontację z Zachodem przy względnej wewnętrznej stabilności politycznej. W tym przypadku fikcyjny prezydent nazywa się Maksim Troicki i jest pułkownikiem z dużym doświadczeniem bojowym w Syrii i innych krajach Bliskiego Wschodu. Putin mianuje go na wicepremiera już w 2022 roku, aby przygotować go do objęcia urzędu prezydenta.

Podczas swojej drugiej kadencji jako prezydent USA Donald Trump kontynuuje gospodarczą i polityczną walkę z Chinami, doprowadząjąc do globalnej recesji. Jednak gospodarka rosyjska przechodzi ją stosunkowo łagodnie, ponieważ ze względu na poważne wewnętrzne konflikty w Arabii Saudyjskiej wciąż utrzymuje się wysoka cena ropy. Problemy Zachodu zaostrzone przez utrzymujący się kryzys migracyjny w Europie stają się pożywką dla kremlowskiej propagandy. Rosjanie nie są szczególnie zadowoleni z sytuacji w kraju, ale są z nią pogodzeni. Zwłaszcza, że Kreml prowadzi skuteczną medialnie, zdecydowaną walkę z korupcją. Troicki może wprawdzie budzić nadzieje, ale jest niedoświadczony i nie ma odpowiedzi na najbardziej palące kwestie: jak zmodernizować gospodarkę, rozwiązać konflikt w Donbasie, poprawić stosunki z Zachodem? Autorzy tego scenariusza zauważają, że często to raczej nadzieja, a nie zwątpienie rozpala rewolucję.

„Krzyczący orzeł”: godzina nacjonalistycznego hardlinera

Połączenie niestabilności społecznej i konfrontacyjnej polityki zagranicznej wobec Zachodu opisane jest w kolejnym scenariuszu: „Krzyczący orzeł”. Tym razem światowy kryzys gospodarczy prowadzi do spadku cen ropy, co ma katastrofalne skutki dla rosyjskich finansów publicznych. A to z kolei prowadzi do osłabienia centralnej władzy w Moskwie i wzmocnienia nacjonalistów w kraju. Drugim decydującym czynnikiem, który staje się dodatkowym impulsem, jest coraz bliższe członkostwo w NATO Ukrainy i Gruzji. Proces ten będzie kontynuowany przez prezydent USA Elizabeth Warren.

Ze względu na gwałtowny spadek popularności Putin decyduje się w 2023 roku na wybór obecnego ministra obrony Siergieja Shoigu na swojego następcę. Ten nie jest jednak w stanie poradzić sobie z licznymi problemami w kraju będącymi następstwem kryzysu gospodarczego i poważnych napięć w polityce zagranicznej. W grudniu 2025 Shoigu musi złożyć rezygnację „z powodów zdrowotnych”. Teraz nadchodzi czas ministra spraw wewnętrznych Igora Strelcowskiego, który przewodzi partii Patriotów Rosji. Zostaje on mianowany przez Putina. Choć jest to postać fikcyjna, jednak porównanie do Igora Girkina (Striełkow) byłego dowódcy separatystów z wojny w Donbasie w 2014 roku, który ma wielu zwolenników w Rosji w kręgach nacjonalistycznych, jest oczywiste i zamierzone.

Strelcowski, który już latem 2025 ostro rozprawia się z masowymi protestami w kraju, po dymisji Siergieja Shoigu przejmuje obowiązki prezydenta Rosji. Jednym z jego pierwszych oficjalnych aktów będzie przeniesienie licznych dodatkowych oddziałów na granice z Ukrainą i Gruzją, gdzie stacjonują już żołnierze NATO. 

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na Facebooku! >>