Pełnomocnicy ds. współpracy z Polonią i Polakami w Niemczech. Kim są?

Tylko Polonia i Polacy oraz ich organizacje w Niemczech mają wyznaczonych reprezentantów swych interesów na poziomie regionalnym, zaznacza w rozmowie z Deutsche Welle Thorsten Klute. Sekretarz stanu ds. integracji w Ministerstwie Pracy, Integracji i Spraw Socjalnych w Nadrenii Północnej-Westfalii (NPW) jest „pełnomocnym przedstawicielem ds. współpracy z obywatelami niemieckimi polskiego pochodzenia i Polakami w Niemczech oraz ich organizacjami”. Do powołania takich „pełnomocnych przedstawicieli” na poziomie federalnym w niemieckim MSW oraz w ministerstwach odpowiedzialnych za integrację cudzoziemców w każdym z 16 krajach związkowych zobowiązała się strona niemiecka w podpisanym 12 czerwca 2011 roku w Warszawie „Wspólnym Oświadczeniu”. Dokument ten jest uwieńczeniem rozmów polsko-niemieckiego "Okrągłego Stołu" w ramach przygotowań do obchodów 20. rocznicy podpisania polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

Mimo opublikowanej w 2012 roku imiennej listy z telefonami i adresami mailowymi „pełnomocnych przedstawicieli” nikt z Polonii i Polaków w Niemczech nie skontaktował się dotychczas z żadną z tych osób. Konkretnego zakresu zadań „pełnomocnych przedstawicieli” na rzecz środowisk polonijnych i polskich w Niemczech, nie zdefiniowano ani we „Wspólnym Oświadczeniu”, ani później. Większość Polonii i Polaków w Niemczech nie wie o ich istnieniu, nie wie, jak korzystać z ich wsparcia i jak do nich dotrzeć?

Integracja na poziomie landowym

Nadrenia Północna-Westfalia jest pierwszym krajem związkowym, w którym zadania integracyjne zostały w 2012 roku zapisane ustawowo (Intergrationsgesetz). Tam żyje też największe skupisko Polonii i Polaków w Niemczech.

Thorsten Klute zajmuje się wprawdzie też sprawami indywidualnymi imigrantów, ale do jego głównych zadań należy tworzenie programów integracyjnych, kampanii i projektów badawczych na rzecz imigrantów we współpracy z różnymi resortami. – Udana integracja imigrantów zależy w dużym stopniu od warunków, jakie zastają oni w miejscu zamieszkania. Dlatego wspieramy jako ministerstwo w pierwszej kolejności miasta i pgminy – tłumaczy sekretarz stanu ds. integracji.

Na przykład w ramach jednego z programów integracyjnych tworzone są w miastach i gminach Centra Integracji (Integrationszentrum). Jednym z kluczowych obszarów ich działania jest edukacja – zaznacza Klute. W związku z niespotykanym od 20 lat napływem imigrantów do NPW, instytucje te intensywnie zajmują się obecnie tworzeniem klas specjalnych przygotowujących do zajęć szkolnych nie znające niemieckiego dzieci z rodzin imigranckich. W ramach programu „Rucksack” (Plecak) Centra Integracji organizują też naukę języka ojczystego. Zajęcia takie można zorganizować w szkołach dla grupy co najmniej 15 uczniów w mniej więcej tym samym wieku, wyjaśnia Klute.

Ale spektrum działania Centrum Integracji jest znacznie szersze. Instytucje te wspierają miasta i gminy też m.in. w integracji imigrantów na rynku pracy i w tworzeniu pozytywnego klimatu społecznego wokół imigracji.

„Warto się angażować”

Thorsten Klute zachęca w rozmowie z Deutsche Welle środowiska polonijne i polskie w Niemczech, aby same podjęły pałeczkę i wpływały bezpośrednio na kształt niemieckiej polityki integracyjnej angażując się chociażby w tzw. Radach Integracyjnych (Integrationsräte) oraz w prace organizacji na poziomie lokalnym.

– Warto się angażować – przekonuje Thorsten Klute – I to jest moja prośba do Polaków mieszkających w naszym kraju związkowym. Warto się angażować na rzecz własnego środowiska czy to w Kościele, w szkolnym komitecie rodzicielskim, ale i w innych organizacjach. Warto wziąć sprawy w swoje ręce i brać udział w życiu publicznym – zaznacza.

Pomoc indywidualna

Agencje Integracyjne, które działają przy takich organizacjach jak Caritas, Czerwony Krzyż (Deutsches Rotes Kreuz), Arbeiterwohlfahrt, Paritätischer Wohlfahrtsverband i przy diakoniach, tworzą drugi filar pomocy integracyjnej w środowiskach lokalnych. – Są to organizacje, które niosą imigrantom bardzo konkretną, indywidualną pomoc integracyjną w różnych sytuacjach życiowych – zaznacza Thorsten Klute.

Na obszarze kraju związkowyego różne instytucje oferują tzw. kursy integracyjne. Udział w nich pozwala na poznanie zasad organizacji i funkcjonowania państwa niemieckiego na poziomie federalnym i landowym, naukę niemieckiego oraz uzyskanie po zdaniu egzaminu końcowego certyfikatu z języka. Wszystko to ułatwia korzystanie z instrumentów niemieckiej polityki integracyjnej.

Dofinansowywanie projektów

Program wspierający samoorganizację środowisk imigracyjnych w NPW tzw. „MSO-Programm” będzie kontynuowany. Wnioski na rok 2016 należy składać w 2015 roku. - Program ten adresowany jest do imigrantów, którzy chcą realizować swoje pomysły, ale potrzebują wsparcia – informuje Thorsten Klute. O dofinansowanie projektów z budżetu kraju związkowego może się ubiegać każde stowarzyszenie imigrantów, także polonijne. Projekty te mają służyć aktywizacji tych środowisk oraz ułatwiać ich samoorganizację i integrację. Zatem, powinny sobie one stawiać za cel podnoszenie kompetencji językowych i zawodowych imigrantów oraz ułatwianie im uczestnictwa w życiu społecznym, politycznym, kulturalnym.

– Istnieje ponadto możliwość dofinansowania działalności biur silnych już organizacji kwotą nawet od 8 do 10 tys. euro – mówi Thorsten Klute w rozmowie z Deutsche Welle. Ubolewa nad tym, że dotychczas nie wpłynął żaden wniosek o wsparcie projektów ze środowisk polskich i polonijnych.

Informacje o dotacjach, zasadach ich przyznawania oraz terminach składania wniosków znajdują się na stronach Ministerstwie Pracy, Integracji i Spraw Socjalnych Nadrenii Północnej-Westfalii w zakładce „integracja” (Integration). Dofinansowanie projektów i innych działań stowarzyszenia imigrantów mogą otrzymać także w miastach i gminach.

Informacje o strukturze i mechanizmach działań integracyjnych zawiera pierwszy raport rządu NPW z 2008 roku nt. integracji, dostępny też w języku polskim.

Pełnomocny przedstawiciel Polonii i Polaków

Pełnomocni przedstawiciele ds. współpracy z obywatelami niemieckimi polskiego pochodzenia i Polakami w Niemczech oraz ich organizacjami zostali powołani na życzenie polskiego rządu. Odpowiedzialny za kontakty z Polonią i Polakami w Nadrenii Północnej-Westfali Thorsten Klute zapewnia, że zamierza tę funkcję „traktować poważnie”. W Berlinie odbędzie się w listopadzie spotkanie wszystkich „pełnomocnych przedstawicieli” ds. współpracy z Polonią i Polakami w RFN. – Nie ma opisu zakresu działań tych osób, ale faktem jest, że Polacy są od kilku lat, nie tylko w naszym landzie, lecz w całych Niemczech, największą grupą nowej fali imigracji. Dlatego jest to ciekawe zadanie. Musimy dotrzeć do tej grupy, która dobrze się integruje, ale ma przecież swoje problemy. Chcemy podjąć z nimi wspólne działania, żeby ludziom, którzy teraz przyjeżdżają było u nas dobrze – mówi Klute.

Sekretarz stanu ds. integracji zamierza sprawdzić, jak zostały zrealizowane w Nadrenii Północnej-Westfalii zobowiązania wynikające z polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz ze Wspólnego Oświadczenia Okrągłego Stołu. Sprawa ta jest jednym z celów polsko-niemieckiej rezolucji uchwalonej niedawno w Landtagu w Düsseldorfie.

Barbara Cöllen