Pokojowa Nagroda Nobla dla dziennikarzy z Rosji i Filipin
8 października 2021
50 lat po tym, jak Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał ówczesny kanclerz Niemiec Willy Brandt, tym razem nagroda trafiła do dwojga dziennikarzy – Marii Ressy z Filipin i Dmitrija Muratowa z Rosji.
W imieniu wszystkich obrońców wolności słowa
„Uhonorowano w ten sposób ich wkład w wolność wypowiedzi” – oświadczył Norweski Komitet Nobla. „Wolność słowa jest warunkiem demokracji i trwałego pokoju” – powiedziała w Oslo przewodnicząca Komitetu.
„Wolne, niezależne i oparte na faktach dziennikarstwo służy ochronie przed nadużyciem władzy, kłamstwami i propagandą wojenną” – podkreśliła Berit Reiss-Andersen.
„Maria Ressa broni wolności słowa w kraju, który staje się coraz bardziej autorytarny” – powiedziała Berit Reiss-Andersen, przewodnicząca Komitetu Noblowskiego. Jak mówiła dalej, Dmitrij Muratow od czterech dekad jest orędownikiem wolności słowa w Rosji. Obydwoje zostali uhonorowani również w imieniu wszystkich pracowników mediów, którzy bronią tej idei w świecie, w którym demokracja i wolność prasy konfrontują się z coraz bardziej niekorzystnymi warunkami.
Nieustraszona obrończyni
Maria Ressa (58) z Filipin jest współzałożycielką i szefową internetowego serwisu informacyjnego „Rappler”, który prowadzi dziennikarstwo śledcze w tym kraju Azji Południowo-Wschodniej.
„Ressa udowodniła, że jest nieustraszoną obrończynią wolności słowa” – napisano w uzasadnieniu. „Rappler” skoncentrował się na kontrowersyjnej, śmiertelnie niebezpiecznej kampanii antynarkotykowej prezydenta Rodrigo Duterte, która pochłonęła tak wiele ofiar, że można ją porównać do wojny przeciwko własnemu narodowi. Jednocześnie Maria Ressa i portal „Rappler” dokumentowali, w jaki sposób sieci społecznościowe były wykorzystywane do szerzenia dezinformacji, oczerniania przeciwników i manipulowania dyskursem publicznym.
58-letnia Maria Ressa, która wcześniej pracowała dla amerykańskiej stacji telewizyjnej CNN jako reporterka w Azji Południowowschodniej, była na Filipinach wielokrotnie oskarżana o prowadzenie działalności sprzecznej z tamtejszym prawem. Ona sama traktuje postępowanie filipińskiego wymiaru sprawiedliwości wobec niej jako „motywowane politycznie”. W roku 2020 została skazana za rzekome oszczerstwa. Organizacja praw człowieka Human Rights Watch napiętnowała wydany na nią wyrok jako „zamach na wolność prasy”.
Niezależność za wszelką cenę
Dmitrij Muratow jest jednym z założycieli dziennika „Nowaja Gazieta” w 1993 roku, którego był redaktorem naczelnym od 1995 do 2017 roku.
„’Nowaja Gazieta’ jest jednym z najważniejszych niezależnych dzienników w Rosji” – wyjaśniła przewodnicząca Komitetu Noblowskiego. Berit Reiss-Andersen podkreśliła, że od chwili powstania gazety zginęło sześciu zatrudnionych tam dziennikarzy, w tym Anna Politkowska, która została zamordowana w 2006 roku.
„Mimo gróźb i niebezpieczeństw Dmitrij Muratow zawsze trzymał się niezależności swojej gazety i konsekwentnie bronił praw dziennikarzy. Jego oparta na faktach publicystyka jest ważnym źródłem informacji o rosyjskim społeczeństwie” – dodała. 59-latek regularnie publikuje artykuły na temat korupcji, przemocy w policji, oszustw wyborczych lub rozmieszczenia rosyjskich żołnierzy w Rosji i za granicą.
Były prezydent Związku Radzieckiego i laureat Pokojowej Nagrody Nobla i Michaił Gorbaczow również jest udziałowcem „Nowej Gaziety”.
Komentując tegoroczne przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla dziennikarzom, przewodnicząca Komitetu Noblowskiego powiedziała, że funkcjonujące demokracje są najlepszą ochroną przed wojnami i konfliktami.
„Wymaga to niezależnych mediów i wolności słowa. Wolne i oparte na faktach dziennikarstwo jest niezbędne do informowania opinii publicznej. Jest to ważne dla ochrony społeczeństw przed wojnami i konfliktami” – stwierdziła Berit Reiss-Andersen.
50 lat w tajemnicy
W tym roku do Pokojowej Nagrody Nobla nominowanych było 329 kandydatów – 234 osoby i 95 organizacji. Nazwiska nominowanych są utrzymywane w tajemnicy przez 50 lat.
Pokojowa Nagroda Nobla jako jedyna nagroda Nobla nie jest ogłaszana w Sztokholmie, tylko w Oslo, a o jej przyznaniu decyduje pięcioosobowy komitet mianowany przez norweski parlament. Ma ona na celu uhonorowanie „osoby, która dokonała największej lub najlepszej pracy na rzecz braterstwa ludów i zniesienia lub ograniczenia stałych armii oraz organizowania lub promowania kongresów pokojowych”.
Nagrody Nobla wywodzą się z testamentowego zapisu szwedzkiego przemysłowca Alfreda Nobla (1833-1896). Tradycyjnie wręczane są w rocznicę jego śmierci, 10 grudnia.
Pokojowa Nagroda Nobla obejmuje także premię pieniężną w wysokości 10 mln koron szwedzkich, czyli około 985 tys. euro i uchodzi za najważniejsze wyróżnienie polityczne na świecie.
Od 1969 roku przyznawana jest dodatkowa nagroda w dziedzinie ekonomii, ale nie została ona uwzględniona w testamencie Nobla, a została podarowana przez Szwedzki Bank Narodowy. Wyróżnienie w dziedzinie ekonomii zostanie ogłoszone w poniedziałek (11.10.2021).
(DPA, AFP, KNA/jak)