Pytania i wątpliwości związane z otwarciem niemieckiego rynku pracy

1 maja rynek pracy otworzy się również dla obywateli pozostałych państw członkowskich, które do Unii Europejskiej przystąpiły w 2004 roku. Na razie nie wiadomo, ile osób skorzysta z możliwości podjęcia pracy w Niemczech. Eksperci uspokajają jednak, twierdząc, że na wędrówkę ludów nastawiać się nie trzeba.

Konkretnie chodzi o to, że pracownicy z nowych państw członkowskich będą mogli pracować w Niemczech bez wymaganego dotychczas zezwolenia na pracę. Jest to jakby spełnienie czterech wolności: swobody przepływu towarów, usług, kapitału i ludzi. W obawie przed perturbacjami na narodowych rynkach pracy, Niemcy i Austria - w ramach okresu przejściowego - ograniczyły dostęp do nich pracobiorcom ze wschodnioeuropejskich państw członkowskich. Po siedmiu latach regulacje przejściowe wygasają. Jeszcze do końca 2013 roku mają obowiązywać jedynie Rumunów i Bułgarów.

Kto może korzystać z nowej wolności?

Obywatele państw Europy Środkowowschodniej: Polacy, Czesi, Słowacy, Słoweńcy, Węgrzy, Łotysze, Litwini i Estończycy. Ograniczenia nie obowiązywały Malty i Cypru, które również w 2004 roku przystąpiły do UE.

Ilu migrantów zarobkowych należy się spodziewać?

Instytut Badań nad Rynkiem Pracy w Norymberdze - podobnie jak unijny komisarz ds. zatrudnienia i spraw społecznych Laszlo Andor - jest zdania, że rocznie do Niemiec przybywać będzie z wymienionych państw około stu tysięcy pracobiorców; do 2020 roku od 600 do 900 tysięcy.

Według ekspertów nic nie wskazuje na to, by w tym dziesięcioleciu Niemcy miała zalać kilkumilionowa fala migrantów zarobkowych. Są przekonani, że napływ zagranicznej siły roboczej będzie raczej skromny. Już dziś w Niemczech pracuje legalnie, ze specjalnym zezwoleniem albo nielegalnie od 400 do 600 tysięcy Polaków.

Jak sytuacja wygląda obecnie?

Obecność pracobiorców z państw Europy Środkowowschodniej nie jest w Niemczech niczym nowym. Większość zezwoleń na pracę sezonową otrzymały osoby deklarujące chęć pracy przy zbiorach szparagów czy truskawek. Około 185 tysięcy zezwoleń (spośród blisko 300 tysięcy) otrzymali według danych Federalnej Agencji Pracy z 2009 roku obywatele polscy.

Jakich migrantów zarobkowych należy się spodziewać?

Tu zdania są podzielone. Według minister pracy Ursuli von der Leyen (CDU) będą to głównie osoby z kwalifikacjami. Natomiast wśród polskich pracodawców panuje przekonanie, że dla osób wykwalifikowanych Niemcy nie są już aż tak atrakcyjne; lepsze warunki oferują na przykład Szwedzi; a w Niemczech większe szanse miałyby osoby o niskich kwalifikacjach, dla których w Polsce albo nie ma pracy, albo jest niskopłatna.

Czy migracja zarobkowa jest dla Niemiec szansą, czy ryzykiem?

W rządzie federalnym i wśród pracodawców przeważają pozytywne oczekiwania. Uważa się, że Niemcy skorzystają na migracji zarobkowej. Dzięki temu zniweluje się niedobór fachowców.

Związki zawodowe są bardziej sceptyczne. Obawiają się, że nowa wolność pogorszy warunki pracy i wpłynie na obniżenie płac.

Czy rzeczywiście grozi dumping płacowy?

W licznych branżach w Niemczech obowiązują już płace minimalne; również w pracy najemnej. Nowych pracobiorców też trzeba będzie wynagradzać według ustalonych przepisów. Związki żądają dla pracowników najemnych "Tej samej płacy za tę samą pracę w tym samym miejscu". W przeforsowaniu tych żądań ma dopomóc państwo. Jednak rząd twierdzi, że będzie interweniować dopiero wówczas, gdy strony układów zbiorowych pracy nie dojdą w ciągu roku do porozumienia.

dpa / opr. Iwona D. Metzner

red. odp.: Monika Skarżyńska