Rozszerzenia UE - nowi kandydaci

Największe dotychczas, piąte rozszerzenie miało miejsce w 2004 roku, kiedy do Wspólnot Europejskich dołączyło 8 krajów środkowo- i wschodnioeuropejskich, w tym Polska oraz Cypr i Malta. Günter Verheugen, były komisarz ds. przemysłu i wiceszef Eurokomisji brał udział w negocjacjach akcesyjnych z 11 krajami. Polska była wtedy najważniejszym krajem akcesyjnym, którym się najbardziej opiekował i bardzo często tam bywał.

Nic z krążących wtedy czarnych przepowiedni o Polsce nie sprawdziło się – dodaje z satysfakcją Günter Verheugen. W jego opinii Polska mądrze wykorzystuje unijne fundusze, polska gospodarka jest konkurencyjna, prymusem jest polskie rolnictwo. Polska zdefiniowała także swoją rolę polityczną w UE - silną i konstruktywną, powiedział w rozmowie z Polską Redakcją Deutsche Welle.

Zobacz więcej: Günter Verheugen o negocjacjach akcesyjnych z Polską

Lecz euforia, jaka towarzyszyła rozszerzeniu UE w 2004 roku, przygasła. Dwa lata później, w 2006 roku członkami UE zostały Bułgaria i Rumunia. Ale aspirantów do członkostwa we Wspólnocie jest więcej.

Zobacz więcej: Rozszerzenia tylko jednogłośnie>>

Aktualnie (2012) status kandydata do UE posiadają: Chorwacja, Czarnogóra, Islandia, Macedonia, Serbia, Turcja, w kolejce czekają też: Kosowo, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia...

Zobacz: Unia spogląda na Bałkany

Chorwacja

Akcesja Chorwacji planowana jest na 1 lipca 2013, a w kuluarach Bundestagu do głosu dochodzą politycy stawiający tę datę pod znakiem zapytania, grożąc wstrzymaniem ratyfikacji uchwały o przystąpieniu Chorwacji do UE. Szczególnie krytycznie w tej kwestii wypowiadają się posłowie chadeccy.

Zobacz więcej: Chorwacja nie jest gotowa do akcesji

Zdaniem przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza "chorwacki przykład wysyła pozytywny sygnał i zachętę dla całej południowo-wschodniej Europy. Pokazuje, że gdy wdrażane są reformy, to UE na to odpowiada".

Turcja

Kraj ten najdłużej czeka na decyzję ws. członkostwa w UE. W 1963 r. Turcja otrzymała status członka stowarzyszonego; od 1999 posiada status oficjalnego kandydata; otrzymuje też z UE środki przedakcesyjne – pomoc w przeprowadzeniu reform gospodarczych i ograniczenia ubóstwa. Od 2005 trwają oficjalne negocjacje UE z Turcją ws. akcesji. Na długiej liście problemów znajdują się m.in. wolności obywatelskie, wolność mediów, reformy wymiaru sprawiedliwości, kwestia północnego Cypru. Turcja od 1974 roku okupuje Cypr i uznała niezależność państwową tylko jego południowej części. Przeciwni akcesji Turcji są odwieczni wrogowie: Cypr, Grecja i Austria. Niemcy i Francja to najwięksi sceptycy w kwestii członkostwa Turcji. Oba państwa najchętniej zawiązałyby z Turcją partnerstwo strategiczne. W tej sprawie wielokrotnie głos zabierała kanclerz Angela Merkel. Akcesję Turcji popiera m.in. Polska, a najbardziej Wielka Brytania. Z dorocznego raportu KE o stanie przygotowań państw do członkostwa w EU (2012) wynika, że Turcja nie poczyniła znacznych postępów w spełnianiu kryteriów politycznych wejścia do UE. KE wyraziła w raporcie także żal, że Ankara odmówiła współpracy z Cyprem i wezwała Turcję do „rozwiązania sporów dwustronnych”.

Zobacz: Niemieckie opinie o negocjacjach akcesyjnych z Turcją (2012)

Turcja domaga się więcej wsparcia w dążeniu do UE

Czarnogóra

Obok Chorwacji i Republiki Macedonii jest to trzecie państwo z zachodnich Bałkanów, które uzyskało oficjalny status państwa kandydującego do UE (17.12.2010). Czarnogóra uchodzi (po Chorwacji) za faworyta w wyścigu państw Półwyspu Bałkańskiego do UE.

Zobacz więcej: Czarnogóra oficjalnym kandydatem do członkostwa w UE

Macedonia

Bruksela w 2010 r. zarekomendowała wszczęcie rozmów akcesyjnych z Macedonią, lecz nie ma na to zgody wszystkich 27 państw członkowskich UE. W kwietniu 2001 roku Macedonia podpisała układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu, który wszedł w życie 1 kwietnia 2004 roku i miał stanowić krok na drodze do integracji z UE. Oficjalnie Macedonia, najsłabiej rozwinięta gospodarczo republika dawnej Jugosławii, jest kandydatem UE od 2005 roku. To stało się zaraz po tym, kiedy były szef MSW Ljube Boszkovski, został postawiony przed Trybunałem w Hadze, gdzie odpowiadał za zbrodnie wojenne popełnione na ludności albańskiej w 2001.

Problematyczne są stosunki Macedonii z państwami sąsiednimi, zwłaszcza z Grecją, która od 1991 r. toczy z Macedonią spór o nazwę kraju. Grecy uważają, że nazwa ta zarezerwowana jest dla historycznego regionu Grecji i nie godzą się na używanie jej na arenie międzynarodowej. Obawiają się, że Skopje może mieć np. roszczenia do regionu na północy Grecji. Komisja Europejska zaapelowała, by spór ten został „niezwłocznie rozwiązany”. Z rocznego raportu KE o stanie przygotowań państw do członkostwa w UE z października 2012 wynika, że Macedonia ma m.in. problemy z przestrzeganiem wolności prasy oraz napięcia na tle etnicznym.

Zobacz: Macedończycy coraz chętniej emigrują do Niemiec

Serbia

2 marca 2012 r. Serbia oficjalnie została kandydatem do członkostwa w Unii Europejskiej. Jednakże nadanie takiego statusu na razie nie oznacza rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych. Wielka Brytania i Niemcy nie były chętne nadaniu już teraz Serbii statusu kandydata UE. Serbię nagrodzono w ten sposób za przemiany, które zaszły w kraju w ciągu ostatnich lat, za sprawne wdrażanie wymaganych przez Unię reform oraz m.in. schwytanie zbrodniarzy wojennych i przekazanie ich do Trybunału w Hadze.

Warunkiem rozpoczęcia negocjacji jest m.in. oficjalne wznowienie przez Serbię dialogu między Belgradem a Prisztiną oraz unormowanie relacji sąsiedzkich z Kosowem, którego Serbia nie uznaje.

Islandia

W rezolucji z marca 2012 r. PE odnotowuje, że kwestia członkostwa Islandii w UE jest elementem podziałów politycznych w tym kraju. Lecz posłowie są zadowoleni z postępu, jaki kraj ten uczynił, by spełnić unijne standardy. Deputowani wskazali, że spór dotyczący Icesave, nie został jeszcze rozwiązany, co jednak nie powinno wstrzymywać perspektywy członkostwa Islandii. Icesave to nazwa internetowych lokat oszczędnościowych oferowanych przez prywatny islandzki bank w Anglii i Holandii, który został postawiony w stan upadłości w 2008 roku. Władze tych krajów domagają się teraz od Islandii zwrotu równowartości gwarancji, które wypłacili poszkodowanym właścicielom lokat w swoich krajach. Problem stanowi również to, że zarówno UE, jak i Islandia, nadal spierają się na temat kwot połowowych na makrele oraz przyzwolenia na zakazane w Unii polowanie na wieloryby. Od Islandii oczekuje się również poczynienia większych postępów w zwalczaniu interwencji państwa, szczególnie, jeżeli chodzi o bankowość, energetykę, sektor lotniczy i sektor transportu.

Mołdawia

Stosunki Unii Europejskiej i Republiki Mołdawii są dobre. Unia jest największym partnerem handlowym państw Europy Wschodniej. Od 1998 roku Mołdawia jest krajem stowarzyszonym z UE, a od maja 2009 roku członkiem Partnerstwa Wschodniego, obok innych postsowieckich republik: Białorusi, Ukrainy, Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu. Partnerstwo to wspólna inicjatywa Polski i Szwecji, która ma pokazać, że kraje w nim stowarzyszone są „szczególnie ważne” dla UE i mają otwarte drzwi do pełnego członkostwa we Wspólnocie.

Zobacz więcej: Mołdawia coraz bliżej Unii Europejskiej

(PE,KE) Barbara Cöllen

red. dop.: Elżbieta Stasik