Szczepienia kobiet w ciąży. Niemcy ostrożni

35-letnia Anja W. jest w 25. tygodniu ciąży i chciałaby się zaszczepić przeciwko koronawirusowi – gdyby były jakieś wyraźne zapowiedzi. Sama jest lekarką i dobrze zna ten problem. – Gdyby Towarzystwo Ginekologiczne i Stała Komisja ds. Szczepień wydały jasne zalecenia dotyczące szczepień dla kobiet w ciąży, a ryzyko szczepienia dla tej grupy byłoby mniejsze niż zakażenie SARS-CoV-2, zaszczepiłabym się. Bardzo uważnie przyglądam się temu, co jest już zalecane w innych krajach. W Stanach Zjednoczonych kobiety w ciąży są szczepione od miesięcy – mówi Anja.

Oprócz Stanów Zjednoczonych kilka innych krajów, takich jak Wielka Brytania, Izrael i Belgia, opowiedziało się już za powszechnym, a nawet preferowanym szczepieniem ciężarnych.

W Niemczech natomiast Stała Komisja ds. Szczepień (STIKO) nie wydała jeszcze ogólnego zalecenia dotyczącego szczepień dla kobiet w ciąży i matek karmiących piersią.

RKI waha się z powodu braku danych

Dopiero w kwietniu komisja STIKO przy Instytucie Roberta Kocha (RKI) wypowiedziała się przeciwko powszechnym szczepieniom przyszłych matek. Tylko „kobietom w ciąży z chorobami współistniejącymi i wynikającym z tego wysokim ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID-19 można w indywidualnych przypadkach, po ocenie ryzyka i korzyści oraz po udzieleniu szczegółowych informacji zaoferować szczepienie”. Chodzi zatem o szczepienie kobiet w ciąży tylko w wyjątkowych przypadkach i na własne ryzyko.

Według STIKO jest po prostu zbyt mało wiarygodnych danych, aby sformułować ogólne zalecenia, ponieważ kobiety w ciąży są często wykluczane z udziału w testach klinicznych. Wprawdzie STIKO nie sprzeciwia się zasadniczo szczepieniom ciężarnych i karmiących matek, nie może ich jednak generalnie zalecić.

Nie zalecić, ale też nie odradzić? Dla przyszłych matek takie niejasne oświadczenia STIKO nie są zbyt pomocne.

Ginekolodzy apelują

Dlatego też lekarze intensywnej terapii i towarzystwa ginekologiczne wywierają presję. Ostatecznie kobiety w ciąży mają znacznie wyższe ryzyko wystąpienia ciężkiego przebiegu choroby COVID-19, a obecnie istnieje wystarczająco dużo wiarygodnych danych na temat bezpieczeństwa szczepionek mRNA – argumentuje grupa jedenastu stowarzyszeń ginekologicznych i medycyny reprodukcyjnej.

Podobnego zdania jest Stefan Kluge, dyrektor Kliniki Uniwersyteckiej Hamburg-Eppendorf (UKE), ponieważ coraz więcej ciężarnych kobiet z covidem trafia na oddziały intensywnej opieki medycznej. Tylko w ciągu ostatnich dwóch tygodni w UKE było pięć takich przypadków – powiedział Kluge w rozmowie z agencją prasową DPA. – Te przypadki są szczególnie dramatyczne. Koniecznie powinniśmy szczepić w Niemczech również kobiety w ciąży – dodał.

Ciężki przebieg COVID-19

O tym, że kobiety w ciąży rzeczywiście należą do grupy wysokiego ryzyka, wiadomo już od września ubiegłego roku. W „British Medical Journal” opublikowano metaanalizę zawierającą ponad 190 badań na ten temat z udziałem prawie 68 tys. kobiet.

Wyniki są jednoznaczne. Mimo że infekcja u kobiet w ciąży pięciokrotnie częściej przebiega bezobjawowo, to jednocześnie ryzyko konieczności intensywnego leczenia i sztucznego oddychania po infekcji jest ponad dwukrotnie wyższe. Ryzyko śmierci z powodu COVID-19 jest również bardzo wysokie i wynosi 2 na 10 tys. przypadków zakażenia. Ryzyko zwiększają istniejące wcześniej u kobiet w ciąży schorzenia, takie jak cukrzyca czy otyłość, a także wiek powyżej 35 lat.

Średnio kobiety w ciąży są tak samo zagrożone jak osoby w wieku 70-84 lat.

Bardziej zmartwiona ciążą

Jeśli kobiety w ciąży są obecnie klasyfikowane jako grupa ryzyka, to ochrona kobiet w ciąży powinna być najwyższym priorytetem – uważa Anja W. Szczególnie jako aktywna zawodowo lekarka i matka jest narażona na szczególne ryzyko. – Jestem teraz bardziej zmartwiona niż podczas mojej pierwszej ciąży. Nadal pracuję w szpitalu, starając się jak najlepiej zabezpieczyć się przed infekcją SARS-CoV-2 – mówi 35-letnia kobieta. Dodaje, że życzyłaby sobie jaśniejszych zaleceń od towarzystw ginekologicznych i RKI dla ciężarnych w miejscu ich pracy w czasach pandemii.

Towarzystwa ginekologiczne powołują się w swoim apelu o szybką ofertę szczepień dla kobiet w ciąży i karmiących matek na „V-safe Pregnancy Register” amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), według którego nic nie wskazuje na komplikacje przy szczepieniu kobiet w ciąży. Nie ma również obaw dotyczących tworzenia się przeciwciał i tolerancji preparatu.

Preferowane szczepionki mRNA

Jednak nie każda szczepionka jest odpowiednia dla kobiet w ciąży. W pierwszym rzędzie powinny być one szczepione preparatem mRNA, tj. szczepionkami firm BioNTech/Pfizer i Moderna.

Również spodziewająca się dziecka Anja W. preferuje taki rodzaj szczepionki. – Ponieważ kobiety w ciąży ze względu na zmiany hormonalne mają już zwiększone ryzyko zakrzepicy, a ja chciałabym zminimalizować ryzyko zakrzepicy zatok żylnych mózgu, wolałabym szczepionkę mRNA – mówi.

Trudny kompromis między ryzykiem a korzyściami

Do tej pory jednak wiele kobiet w ciąży, które chciałyby się zaszczepić, nie dostaje zastrzyku, ponieważ lekarze wzbraniają się przed jakimkolwiek ryzykiem.

Ocenę ryzyka i korzyści pozostawia się ostatecznie kobietom. To one mają same zdecydować, czy przeważa strach przed konsekwencjami zachorowania na COVID-19, czy obawy przed następstwami szczepienia dla matki i dziecka.

Anja W. ma nadzieję, że wkrótce zostanie opracowane zalecenie szczepień dla kobiet w ciąży. Tylko że wtedy, latem 2021 roku, jej drugie dziecko będzie już prawdopodobnie na świecie.