Unijna karta osoby z niepełnosprawnością ułatwi podróże

Chociaż 87 mln osób w UE boryka się z niepełnosprawnościami, dotychczas w Unii nie istniał jeden system jej uznawania. W rezultacie dochodziło do sytuacji, kiedy zaświadczenie o niepełnosprawności wydawane w jednym państwie członkowskim nie było respektowane w drugim, a przyjezdnym legitymującym się dokumentem nie przysługiwały za granicą zniżki lub ułatwienia przysługujące obywatelom danego kraju.

W praktyce oznaczało to, że nie mogli oni np. kupić zniżkowych biletów na pociąg, nie przysługiwało im pierwszeństwo wstępu, pomoc obsługi lub miejsce w specjalnie przystosowanym wagonie. To sprawiło, że osoby z niepełnosprawnościami (OZN) za granicę często po prostu nie wyjeżdżały. A przecież – jak argumentują organizacje reprezentujące środowisko – swoboda przemieszczania się jest jednym z praw obywateli UE. Dlatego też Europejskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami (European Disability Forum, EDF) już dekadę temu zaproponowało opracowanie wspólnego dokumentu, który uznawany byłby jako ogólnounijne zaświadczenie o niepełnosprawności.

Równe traktowanie w całej UE

W końcu po latach negocjacji i nacisków Komisja Europejska przedstawiła długo projekt dyrektywy ws. dokumentu. Legitymacja OZN miałaby być przyjęta przez wszystkie państwa członkowskie i wzajemnie przez nie uznawana. Karta ułatwi OZN podróżowanie, bo jej posiadacze, niezależnie od pochodzenia, będą cieszyli się takimi samymi prawami w całej UE w zakresie takich usług, jak transport, udział w imprezach kulturalnych, w tym wyjściach do muzeów czy wydarzeniach sportowych.

– Nie może być tak, że status osoby z niepełnosprawnością kończy się na granicy, że w swoim kraju może ona korzystać z udogodnień przysługujących OZN, a za granicą jej przywileje się kończą. Teraz niezależnie od kraju pochodzenia, osoby z niepełnosprawnościami w całej UE będą traktowane tak samo. Jeśli np. OZN z Niemiec w kraju przysługują darmowe przejazdy, to będą one na takiej samej zasadzie przysługiwały przyjezdnym z Polski czy Belgii. I odwrotnie – tłumaczyła podczas środowej konferencji prasowej wiceprzewodnicząca KE Vera Jourova. Dodała, że wydawanie zaświadczeń o niepełnosprawności nadal leżeć będzie w gestii krajów członkowskich, a unijna legitymacja uzupełni dokumenty krajowe.

Prawo do parkowania na kopercie

Razem z Kartą, Komisja Europejska przedstawiła również propozycję ulepszenia Europejskiej Karty Parkingowej dla osób z niepełnosprawnościami. Chociaż dokument istnieje od ponad 20 lat, to od 1998 r. nie został zaktualizowany, nadal też nie we wszystkich państwach członkowskich jest akceptowany. W rezultacie parkując za granicą osoby z niepełnosprawnościami często nie wiedzą, czy mają prawo zatrzymać się tzw. kopercie czy też grozi im za to mandat. Sytuacji nie poprawiał fakt, że dotychczas sam wygląd karty parkingowej różnił się w zależności od kraju, który ją wydawał.

To ma się teraz zmienić, bo nowa karta uzyska nowy ujednolicony dla całej UE format oraz zabezpieczenia uniemożliwiające oszustwa i kopiowanie dokumentu. Jego posiadacze zyskają prawo do parkowania w innym państwie członkowskim na równi z obywatelami tego kraju. Wymiana kart na nowe będzie obowiązkiem państw członkowskich. Oba dokumenty mają być dostępne zarówno w wersji fizycznej, jak i cyfrowej.

Środowisko liczy na PE

Organizacje osób z niepełnosprawnościami przyjęły propozycję KE z zadowoleniem, choć mają też wątpliwości. – Ogólnie jesteśmy bardzo zadowoleni z propozycji KE, rozszerza ona wsparcie dla osób wyjeżdżających za granicę, zgodnie z jej zapisami kraje nie będą mogły odmówić dostępu do zniżek osobom niebędącym obywatelami danego kraju. Niestety brakuje w niej np. zapisów o tymczasowym dostępie do zasiłków dla osób niepełnosprawnych np. podczas studiów czy pracy za granicą – przyznaje w rozmowie z DW Andre Felix.

Bo, jak podkreślają członkowie EDF, zaproponowana przez KE Karta gwarantuje uznawanie statusu OZN jedynie osobom wyjeżdżającym na krótko. Tymczasem osoby, które chciałyby się przeprowadzić za granicę na dłuższy okres i np. podjąć tam pracę lub studia, choćby w ramach Erasmus+, musiałyby uzyskać zaświadczenie o niepełnosprawności od lokalnych władz, w przeciwnym wypadku nie mogą one liczyć na ułatwienia.

Dlatego też przewodniczący Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych Yannis Vardakastanis nie ukrywa, że liczy na to, że przepisy zostaną jeszcze zaostrzone przez Parlament Europejski. – Wzywamy PE do wzmocnienia Karty tak, żebyśmy mogli korzystać z prawa do życia i pracy w dowolnym miejscu w UE, tak jak przysługuje ono innym obywatelom. Konieczność „ponownej oceny” niepełnosprawności podczas przeprowadzki za granicę jest męczące i poniżające. Nasza niepełnosprawność nie znika, gdy przekraczamy granice – mówi DW szef organizacji.

Żeby regulacje mogły wejść w życie zaakceptować je muszą Parlament i Rada. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą miały 18 miesięcy na ich wdrożenie.