Vera Jourova: „Będę sprawiedliwa, ale nie odpuszczę” WYWIAD

Komisarz Vera Jourova* w nowej KE będzie m.in. odpowiedzialna za kwestie praworządności w UE.

DW: Boi się Pani, Pani komisarz?

Vera Jourova: Nie, nie boję się.

Ale w nowej Komisji Europejskiej będzie Pani jednym z komisarzy odpowiedzialnych za kwestie praworządności. Teraz procedury toczą się wobec Polski i Węgier. Pani poprzednik, Frans Timmermans, był niejednokrotnie krytykowany m.in. „za mieszanie się do wewnętrznych spraw Polski”. Nie obawia się Pani, że jako Czeszka, czyli taka „nasza”, będzie Pani tym bardziej narażona na ataki?

Nie boję się ataków. Jestem przyzwyczajona. Można sobie wyobrazić, że jako komisarz ds. sprawiedliwości i równouprawnienia, walcząca o prawa człowieka, też nie byłam zbyt lubiana w niektórych częściach Europy i wśród niektórych grup społecznych.

Mówi się, że Frans Timmermans był twardy wobec Polski. Teraz ludzie zastanawiają się, czy Jourova będzie tak samo twarda? A może jednak łagodniejsza?

Fascynuje mnie ta debata: czy ja będę bardziej jak Timmermans czy mniej jak Timmermans. A ja jestem Jourova. Zamierzam być sprawiedliwa i obiektywna. I będę kontynuować postępowanie wobec krajów naruszających praworządność – ostateczne wątpliwości rozstrzygnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który jest arbitrem w sprawach praworządności. Ale chcę też rozpocząć dialog z polskim rządem odnośnie jego planów dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Chciałabym wiedzieć, czego możemy się spodziewać, zrozumieć sytuację i poznać powody zmian w polskim sądownictwie. Zamierzam jednak wyraźnie zaznaczyć różnicę pomiędzy świętym prawem suwerennego państwa do wprowadzania reform, które mają poprawić system sądowniczy, a łamaniem praworządności. Tym bardziej, że państwo prawa jest jedną z podstawowych wartości Unii Europejskiej. I całą Wspólnotą zobowiązaliśmy się go bronić.

Jest już plan konkretnych działań?

Sprawdzimy stan praworządności we wszystkich krajach członkowskich. Powtarzam wszystkich – może to uspokoi te kraje, które uważają, że Komisja koncentruje się tylko na nich i traktuje jakby byli najgorszymi uczniami w klasie. Przyjmuję tę krytykę. Dlatego teraz przyjrzymy się całej UE.

Co zostanie poddane ocenie?

Cztery kryteria: konstytucyjny podział i równowaga władz; niezależność sądów i prokuratury; walka z korupcją i wolność mediów. Dzięki tym parametrom będziemy mogli ocenić, jak wygląda sytuacja w danym kraju. To ważne, bo praworządność to nie jest trywialna sprawa.

Kiedy pierwsze dane?

Myślę, że już w pierwszej połowie 2020 r.

Co dalej?

Dla niektórych państw to mogą być złe wieści. I takie, które pociągną za sobą konsekwencje, także ekonomiczne – może niektórzy przedsiębiorcy zaczną się zastanawiać, czy faktycznie chcą inwestować w kraju, w którym łamana jest praworządność, i czy chcą tam lokować pieniądze. To będzie interesujący moment prawdy.

Jednym z kryteriów, o których Pani wspomina jest wolność mediów. Już podczas przesłuchania na komisarza w PE mówiła Pani, że będzie bronić niezależności dziennikarskiej.

Dziennikarstwo boryka się z dużymi problemami, więc oczekiwania wobec mnie również są spore. Jestem nowa w tej branży, nigdy wcześniej nie zajmowałam się mediami, a kompetencje UE w tym zakresie także są ograniczone. Wierzę jednak, że żeby chronić demokrację, musimy też bronić niezależnego dziennikarstwa. A media publiczne nie powinny stawać się mediami rządowymi.

Sama Pani mówi, że UE ma ograniczone możliwości. To jak w takim razie chce Pani walczyć o wolność mediów?

W styczniu wejdzie w życie nowa dyrektywa audiowizualna, która da UE więcej władzy w tym zakresie i która zawiera wytyczne, dotyczące m.in. mediów publicznych oraz transparentności mediów prywatnych. Do tego przez najbliższe dwa miesiące, w ramach monitoringu pluralizmu mediów, będziemy zbierać informacje z państw członkowskich, co do stanu dziennikarstwa. Sprawdzimy m.in. warunki dla funkcjonowania mediów – nie tylko zresztą w UE, bo raport obejmie także Turcję i Bałkany Zachodnie – ocenimy, czy zachowana jest bezstronność i czy nie ma nacisków politycznych na to, jakie treści są emitowane.

A jeśli wyniki raportu będą dla niektórych krajów niekorzystne?

Skorzystamy z możliwości prawnych, jakie daje nam dyrektywa. Na przykład w zakresie przyznawania funduszy.

Widzę, że nie zamierza Pani odpuszczać?

Na pewno nie.

Rozmawiała: Jowita Kiwnik Pargana

*Vera Jourova – była komisarz UE ds. konsumentów, sprawiedliwości i równouprawnienia płci. W nowej Komisji Europejskiej: wice-przewodnicząca i komisarz odpowiedzialna za tematykę wartości i transparentności, razem w komisarzem ds. sprawiedliwości Didierem Reyndersem odpowiedzialna będzie za kwestie praworządności