په افریقا کې وچکالي: ویره، لوږه او تنده

دغه ډبې خالي دي او هيچيري هم یو څاڅکی اوبه نه شته. ایتوپیا په تیرو ۳۰ کلونو کې له سختې وچکالۍ سره مخامخ دی او څو میاشتې باران نه دی شوی. ملگري ملتونه وایي چې لس میلیونه انسانان خوراکي مرستو ته اړتیا لري او که مرسته ونه شي دغه شمېر به دوه برابره شي. د افریقا په نورو برخو کې هم وضعیت بې ثباته دی.

د ایتوپیا زیاتره خلک خپله گوزاره له حاصلاتو او څارویو پوره کوي د آفار د سیمي یوه اوسیدونکې وایي: «وروستی وار چې باران شوی وو نو د روژې میاشت وه.» خو روژه د تیر کال په جولای میاشت کې وه. تر هغه وروسته بیا باران نه دی شوی. زیاتره وخت څاروي مري.

وچکالي د ۱۹۸۴م کال یاد تازه کوي. هغه مهال وچکالۍ او قحطۍ تر یوه میلیون زيات انسانان ووژل. اوس دغه هیواد یووار بیا د خوراکي موادو له کمښت سره مخامخ دی. تر ټولو زیات ماشومان له دغه وضعیت څخه کړیږي. د ایتوپیا حکومت وایي چې ۴۰۰ زره نجوني او هلکان د خوراک له کمښت سره مخامخ دي او طبي پاملرني ته اړتیا لري.

په زمبابوې کې هم د جوارو حاصل خراب دی. د یوه ښه حاصل پر ځای وږی یوازي څو دانې جوار لري. یو علت یې هم د النینو په نوم د موسمي پدیدي راستنیدل دي.

دغه ستومانه غوا په ډیر مشکل سره درېدلای شي. د زمبابوې د یوې سیمي بزگران د هغې د راپاڅیدو او حرکت کولو له پاره خپلې ټولي هڅې کوي. په زمبابوي کې په ۲۰۱۵م کال کې تر هغه دمخه کال په پرتله نیمایي باران شوی دی. ځمکې وچې دي.

په عادي ډول دا هغه ځای دی چې څوک پکښې کښیناستلای یا دریدلای نه شي. د هغه علت «بلیک امفولوزي» سیند دی. خو د سویلي افریقا په شمال ختیځ ښار دربان کې دغه سیند وچ شوی دی. ځایي اوسیدونکو د دغه سیند په منځ کې یو کوهی ایستلی دی چې له هغې څخه اوبه راباسي.

د مالاوي هیواد هم له وچکالۍ څخه کړیږي. د دغه هیواد پلازمېنې لیلونگوه، ته څیرمه یوه بازار کې بیې لوړي شوي دي.د بیلگې په توگه جوار. ښه حاصلات نه ول شوي او اوس باید خوراکي مواد راوارد شي، څو د خوراکي توکو کمښت پوره شي. ځایي خلک په سختۍ سره کولای شي چې هغه بیه ادا کړي چې غوښتنه یې کیږي.