آيا د اسرائيلو او غزې ترمنځ به دايمي اوربند وشي؟

عبدالله الزعتري د غزې تراډې په مرکز کې د يوه کور مخې ته ناست دی او نظر یې له هر ډول احساس څخه خالي دی. ده د سړک بلې غاړې ته په کوچني پټي سترگې ور ښخي کړي دي او بيا کيسه کوي چې کابو يوه اوونۍ تر مخه دلته څه پيښ شوي ول.

دی د خپل زوی کيسه کوي: «محمد په دغه ورځ لومړی زما سره په پټي کې کار وکړ. موږ بينډۍ ټولولې. بيا د هغه ملگري راغلل او دوی پر موټر سايکل د سرحد پر لور ولاړل. دوی غوښتل جالونه خپاره کړي او مرغۍ ونيسي. لږ وروسته ماته خلک راغلل او ویې ويل چې درې هلکان بې پېلوټه الوتکې په نښه کړي او وژلي دي. زه یې داسې له مرگه خبر شوم.»

محمد الزعتري ۱۴ کلن وو. هغه له اسرائيل سره دې اغزن تار ته څيرمه له خپله کوره يوازې ۸۰۰ متره ليري ووژل شو. دوه نور ملگري یې چې د اسرائيلو له خوا په دې بريد ووژل شول، هم د ده همزولي ول. د اسرائيلو پوځ وويل چې دا هلکان اغزن تار ته ډير نزدې ورغلي ول او احتمالاً دغلته یې د بم د ايښودو هڅه کوله. خو د محمد پلار عبدالله دا يوه بې معنا خبره بولي.

په دې تيرو څو میاشتو کې تر۲۰۰ زيات فلسطنيان د اسرائيلو د پوځ له خوا وژل شوي دي. زياتره یي سرحدي کټارو ته څيرمه د مظاهرو په ترڅ کې د نښه ويشتونکو له خوا وژل شوي. د دې مظاهرو په ترڅ کې احتجاج کوونکو د کټارو څخه د اوښتو هڅه کوله. په دې ترڅ کې يو اسرائيلی عسکر د فلسطنيانو له خوا ووژل شو.

وسله والو فلسطيني ډلو پر اسرائيلو په څو ځلي سخت راکټي بريدونه وکړل. فلسطينۍ ډله حماس چې د غزې تراډه کنترولوي او اسرائيل څو وارې د یوې نوې جگړې پيلولو ته نزدې شوي ول. ماتيس شماله چې په غزه تراډه کې  UNRWA یا  د ملگرو ملتونو د فلسطنيني مهاجرو د مرستې ادارې مشر دی، وايي: «اوسمهال په رښتيا هم خبره، د يوه نوي جنگ د مخنيوي ده. موږ په دې تیرو دوو مياشتو کې څلور يا پنځه واري د يوه نوي جنگ پيل ته ډير زيات نزدې شوي وو. دمگړۍ داسې ښکاري چې رښتيا څوک دې ته ليوال نه دي، نه هم په اسرائيلو کې او نه هم دلته چې يو نوی جنگ پيل کړي. دا يوه ډيره ښه نښه ده.»

ظاهراً اسرائيل او حماس د مصر په منځگړيتوب د اوربند تړون لاسليکولو ته ډېر نزدې دي. اسرائيلي او عربي رسنيو لا د احتمالي تړون د محتوا په اړه هم رپوټونه خپاره کړي دي. د توافق پر اساس به د حماس له خوا د تنظيم شويو مظاهرو او د تاوتريخوالي د دريدو په بدل کې د اسرائيلو او مصر له خوا د غزې تراډې محاصره يو څه سسته شي او د سيمې د دوه ميليونه اوسيدونکو له پاره د زيربنا د رغونې چارې پر مخ وړل کيږي.

د غزې ښار په مرکز کې ۲۴ کلن جمال پر يوه کوچنۍ کراچۍ قهوه، چای او سگريت خرڅوي خو دی ډير مشتريان نه لري. د غزې تراډې اقتصاد ډير خراب شوی او د مصر او اسرائيلو سره سرحدي لارې تړل شوي دي. جمال وايي: «دې شرائطو ته په کتو سره هر څوک غواړي له دې ځايه ووځي. زه هم تللم که مې کولی شوی. خو که وضعه ښه شي نو ډيری به خپل نظر بدل کړي.»

جمال په دې آند دی چې دا وار به د اسرائيلو او حماس ترمنځ د دايمي اوربند تړون چې د هغه د ژوند شرائط ښايي ښه کړي، رامنځته شي. د ملگرو ملتونو د فلسطيني مهاجرو د مرستې ادارې مشر ماتيس شماله هم همدا باور لري. نوموړې د بريښنا ښه والي ته اشاره کوي. د ورځې اوس د څلورو ساعتونو پر ځای اته او لس ساعته برق وي. د شماله په آند به بريښنا او پاکو اوبو ته لاس رسۍ هغه څه وي چې د تړون تر لاسليکيدو وروسته به لومړيتوب ورلري. تر دې وروسته به بيا اقتصاد وي.

تر اوسه د سيالو فلسطيني ډلو حماس او فتاح ترمنځ توافق ته د اسرائيلو او حماس ترمنځ د تړون له پاره د يوه شرط په سترگه کتل کيدل. خو دا چې دا دواړه ډلې سره موافقي نه وې نو د تړون په برخه کي هم پرمختگ نه کيده. خو اوس ملگرو ملتونو او مصر د منځگړي په توگه ظاهراً يوه بله لاره غوره کړې ده او په دې توگه کيدای شي لږ تر لږه د اوربند یو دوامدار تړون رامنځته شي. خو په دې اړه لا خبرې اترې رواني دي.