"Ne fëmijët e luftës"

Enida, Natalia dhe Igori, tre studentë në një kafene në qendër të Sarajevës. Në shikim të parë ato nuk ndryshojnë shumë. Ata vishen njëlloj, dëgjojnë të njëjtën muzikë, kanë frikëra të ngjashme në lidhje me të ardhmen dhe flasin gjuhë të përafërta. Të tre kanë lindur në vitin 1992, vit kur shpërtheu lufta në vendlindjen e tyre Bosnje-Hercegovinë. Megjithatë tre studentët janë rritur në botë të ndryshme. Ata kanë shkuar në shkolla të ndryshme dhe kanë mësuar atje në orën e historisë versione të ndryshme të luftës. Boshnjakët, pra muslimanët boshnjakë, serbët dhe kroatët,  secili ka interpretimin e vet për të kaluarën. Edhe rreth asaj, se si dhe kur filloi atëherë lufta, kanë mosmarrëveshje.

Tre popuj- tre versione të së kaluarës

Natalija është kroate nga Bosnja. Në shkollë ajo ka mësuar se agresioni dhe lufta filloi në tetor të vitit 1991 "me sulmin e serbëve ndaj fshatit Ravno në lindje të Hercegovinës." Ravno është një fshat i vogël kroat në territorin e Bosnjës jo shumë larg nga Dubrovniku.Ushtria jugosllave e dominuar nga serbët, e cila po fillonte sulmin ndaj qytetit bregdetar kroat, mësyu dhe shkatërroi fshatin.

Për Igorin, serb nga Bosnja, lufta filloi një gjysëm viti më vonë, më 1 mars 1992 në pjesën e vjetër të Sarajevës. "Historia, me sa di unë, thotë se lufta filloi me vrasjen e një mysafiri serb në një dasëm." Boshnjakja Enida mbetet më  diplomatike. Ajo nuk do të vendosë një datë të caktuar: "E gjitha, qö di unö, është se ka pasur mosmarrëveshje mes tre kombeve." Zyrtarisht, si fillim i luftës në Bosnje dhe Hercegovinë jepet 6 prilli 1992. Kjo është dita, kur Komuniteti i atëhershëm Europian, e njohu pavarësinë e vendit, kur snajperistët serbë qëlluan mbi demonstruesit paqësorë në Sarajevë dhe kur filloi rrethimi gati katërvjeçar i qytetit.

Të gjithë vetëm janë mbrojtur

Në këto ditë prindërit e Igorit u larguan nga qyteti. Ai ishte ende foshnjë një muajshe. Prindërit e tij, kjo është historia e familjes, nuk kishin alternativë tjetër, sepse "të gjithë miqtë serbë kishin ikur, lufta kishte filluar tashmë." Çfarë duhet të kishin bërë, pyet Igori në grup, "të prisnin, deri sa të vinin fqinjët dhe të më vrisnin mua si fëmijë?" Babai i Igorit pak më vonë u bashkua me ushtrinë e serbëve të Bosnjës.

Thuajse në të njëjtën kohë në Zenicë, një qytet i vogël rreth 50 kilometra në veriperëndim të Sarajevës, një tjetër baba i ri shkoi në luftën - por në anën e ushtrisë boshnjake. Enida nuk ishte më shumë se një vjeç, kur mbeti gjysëm jetime. "Babai im vdiq në vitin 1993 pranë Busovacës në luftën kundër forcave kroate të Bosnjës, HVO," tregon ajo. Për kroatët boshnjakë nga na tjetër luftonte disa kilometra më tej babai i Natalias.Qëllimi i kësaj ushtrie ishte  bashkimi me Kroacinë i zonave të banuara kryesisht me kroatë. "Ai ka mbrojtur këtë zonë kundër muslimanëve", thotë Natalia, dhe sjell kështu interpretimin e zakonshëm kroat të ngjarjeve.

Shpresë për një të ardhme të qetë

Të gjitha këto vite se etërit e tre të rinjve kishin jetuar në mënyrë paqësore pranë njëri-tjetrit. Bosnja madje për një kohë të gjatë konsiderohej si model për një bashkëjetesë të suksesshme të popujve dhe feve të ndryshme. Me sa duket një iluzion, sepse në luftë kundër njëri-tjetrit shkuan të rinj, që deri atëherë kishin luajtur futboll me njëri-tjetrin. Dhe një tension në ajër është ende sot, dy dekada më vonë. Për Igorin ai është një shoqërues i përditshëm. "Unë e dua Sarajevën dhe jam i pikëlluar, që nuk jetoj këtu", thotë ai. "Por kur vij këtu, edhe nuk ndjehem rehat, për shkak të emrit tim serb." Kur Igor ecën nëpër qytetin e vjetër dhe dikush e thërret në emër, ai shpesh dridhet, thotë i riu serb, "Unë kam frikë." # B # Megjithatë sot, të tre 20 vjeçarët rrinë së bashku në kafene, duke pirë kafenë boshnjake dhe duke biseduar me njëri- tjetrin. Dhe ata merren vesh mirë, dallimet etnike nuk kanë rëndësi. Enida shpjegon përsenë: "Unë nuk kam paragjykime dhe nuk urrej askënd", thotë gruaja e re myslimane, duke shtuar: " Çfarë ka ndodhur, nuk duhet tërheqeim kudo me vete." Enida, Natalia dhe Igori përpiqen të gjejnë rrugën e tyre në Bosnjë dhe Hercegovinën e sotme - përtej presioneve nacionaliste të mjedisit të tyre. Ata nuk duan që e kaluara të përcaktojë të ardhmen e tyre.

Autor: Zoran Arbutina/Angjelina Verbica

Redaktoi: Mimoza Kelmendi