Banka Botërore Shqipërisë: Më pak para, më shpejt kompensim për pronat

Sugjerimi i Bankës Botërore drejtuar qeverisë së Tiranës për zvogëlim të kompensimit financiar dhe shkurtim të kohës për përfundimin e procesit të kompensimit, po kundërshtohet nga pronarët e ligjshëm, që i janë drejtuar përsëri Strasburgut.

Më pak para, më shpejt kompensim për pronat. Kjo është formula që Banka Botërore (BB) i sugjeron qeverisë së Tiranës të përdorë për të zgjidhur problemin e pronës, ende të pazgjidhur. Sugjerimi vjen pas një skaneri të BB për situatën e rëndë ku ndodhen të drejtat e pronës në Shqipëri. Kanë kaluar 20 vjet nga përmbysja e regjimit komunist që u mori shqiptarëve pronat. Por ende kthimi dhe kompensimi i pronave mbetet një ekuacion me shumë të panjohura. Qeveritë e majta dhe të djathta nuk kanë arritur ta zgjidhin duke e lënë në krye të premtimeve elektorale të pambajtura.

Kjo situatë sipas Bankës Botërore "është pasojë e një historie të hidhur konfiskimesh gjatë regjimit komunist, e tranzicionit të trazuar post –komunist të Shqipërisë, e polarizimit të skajshëm politik, dhe e sfidave që po përballon ekonomia e tregut." Shqipëria rezulton të jetë i vetmi rast nga ish-vendet komuniste të Europës që jep kompensim pa kufizim, me vlerën aktuale të tregut, vëren Banka Botërore. Me këtë formulë Shqipërisë i duhen 30 miliardë euro dhe 30 vjet që procesi i kompensimit të pronarëve të ligjshëm të përfundojë.

Çfarë tregon përvoja e vendeve të tjera ish komuniste në Europë?

Por kjo shumë financiare dhe shtrirje kohore duket se nuk i interesojnë Shqipërisë. Buxheti i shtetit është modest për të përballuar 30 miliardë euro. Koha nuk pret lidhur me proceset integruese europiane. Komisioni Europian e konsideron moszgjidhjen e çështjes së pronës një pengesë serioze për integrimin europian të Shqipërisë dhe konkretisht në marrjen e statusit të vendit kandidat për anëtarësim. Formula ka nevojë të ndryshohet. Në këtë kontekst BB i sugjeron qeverisë të ndiqet përvoja e vendeve të rajonit si në Maqedoni dhe Mal të Zi, ku çmimi i tokës së kompensuar nuk ishte ai aktual, i tregut por i kohës kur u konfiskua nga regjimi komunist. Sipas BB-së fatura e lartë e kompensimit financiar për pronarët e ligjshëm prek gjithë qytetarët e Shqipërisë pasi paratë për ta realizuar kompensimin pa kufizim vijnë nga buxheti i shtetit, i cili financon shkollat, spitalet dhe gjithë shërbimet shoqërore.

Pronarët e ligjshëm kundër sugjerimit të Bankës Botërore

Por sugjerimi i Bankës Botërore kundërshtohet fort nga pronarët e ligjshëm. Agim Toro, sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së tyre "Pronësi me Drejtësi" thotë për DW:

"Banka Botërore sjell përvojën e vendeve si Maqedonia dhe MaliiI Zi dhe jo atë të ish- vendeve komuniste të Europës Qendrore, që e kanë zgjidhur problemin e pronës dhe sot janë anëtare të BE-së. Në cilin vend të BE-së pronarët kompensohen jo 100% për pronat e tyre? Këtë e thotë edhe ligji shqiptar që përcakton se 'çmimi i tokës do të jetë ai i tregut dhe kompensimi 100%'. Shkurt: sugjerimi i BB-së është i papranueshëm edhe për dy arësye të tjera: vendimet e Komisioneve të pronave janë të barabarta me vendimet e Gjykatave dhe nuk ndryshojnë. Edhe Gjykata Europiane për të Drejtat e Njeriut në Strasburg në dhjetra vendime të marra në favor të pronarëve shqiptarë njeh kompensimin 100% dhe si çmim toke atë që ka tani tregu.", thotë Toro

Ai i quan të gabuara, madje të mbështetura edhe nga BB-ja, politikat e ndjekura në këto 20 vjet për zgjidhjen e çështjes së pronës. Këto politika mbështetën legalizimin e ndërtimeve të paligjshme në tokat e pronarëve të ligjshëm, të cilëve u premtuan kompensim fizik apo financiar pasi pronat e tyre ua dhane ligjërisht zaptuesve.

Shpresa tek Gjykata e Strasburgut dhe statusi i vendit kandidat

Kundërshtimi i Shoqatës së Pronarëve "Pronësi me Drejtësi" ka mbëritur tanimë në Strasburg, në Gjykatën Europiane për të Drejtat e Njeriut. "Shpresat më të mëdha, pronarët dhe të gjithë shqiptarët i kanë tek Karta Europiane e të Drejtave të Njeriut. Shpresa mbajmë edhe tek marrja e statusit të vendit kandidat për anëtarësim. Nëse kjo do të ndodhë, atëhere edhe në Shqipëri do të aplikohen të njëjtat formula dhe standarde për kthimin e pronave si ato në vendet e BE-së dhe jo standarde eksperimentale", thekson Agim Toro.