Tmerret e fëmijëve refugjatë - dhe ndihma gjermane

„Në varkë kisha kaq shumë frikë. Kur ramë në ujë, unë kisha vëllanë tim të vogël në krah. Unë e mbaja atë në krahë dhe qaja. I lutesha Zotit që të shkoj në parajsë. Mendoja se do të vdisja. Vdekja ishte aq afër.“ Farah është 10 vjeç. Ajo u arratis nga Siria së bashku me familjen e saj.

„Gjatë arratisjes na u desh të qëndronim për pesë muaj në një kamp refugjatësh në Bullgari, atje ishte e tmerrshme. Rojet na rrihnin“, tregon Namir-i. Ai është 12 vjeç. Para se të arratisej, familja e tij kristiane jetonte në Damaskun sirian dhe përndiqej. Disa anëtarë të familjes madje u detyruan ta pranojnë fenë islame. „Gjatë rrugës për në Gjermani kemi ecur përmes një pylli të errët. Atje humba këpucët dhe nga këmbët, për shkak të degëve dhe ferrave, më rridhte gjak. Babait tim iu desh të na mbante në krahë, mua edhe motrën. Unë kisha uri dhe etje.“

Luftë për mbijetesë e frikë nga vdekja

„Gjatë arratisë, vëllai im u nda nga ne. Për tre ditë të tëra nuk e gjetëm dot. Ne kemi qarë pa pushim“, thotë Walid-i. „Nidal* ishte i traumatizuar. Ai nuk flet kurrë për këtë. Kur pas tre ditësh më në fund e gjetëm, ai qante dhe qeshte njëkohësisht – ishte e papërshkrueshme. Nëse do të më kishte ndodhur mua, do të kishte qenë OK, por Nidal nuk është veçse një fëmijë“, tregon vëllai 17-vjeçar.

Gjatë arratisë Walid-i u bë burrë i rritur. Ai u arratis nga Siria vetëm me nënën dhe dy vëllezërit e tij. Babai i tij nuk mund të vinte. „Nëna ime nganjëherë nuk e mbledh dot veten. Të gjithë kemi ankthe. Njëherë gjatë arratisë po qëndronim mbi dyshemenë e një shkolle për të kaluar natën dhe pamë se si luftuesit vranë dy njerëz. Këtë s'kam për ta harruar kurrë. Edhe dy vëllezërit e mi e panë. Nganjëherë duket sikur vëllai im Nidal përpiqet të dëmtojë veten.“ Dita më e lumtur për të, sipas tij, do të jetë kur të mund të shikojë sërish babanë e vet.

Një e treta e të gjithë refugjatëve janë fëmijë

Përjetimet e Farah-s, Namir-it dhe Walid-it janë prekëse. Janë përvoja nga të cilat prindërit duan t'i mbrojnë fëmijët e tyre. Por dëshpërimi i këtyre prindërve është i madh. Të gjithë dëshirojnë t'iu mundësojnë një të ardhme të sigurtë fëmijëve të tyre. Sipas Qeverisë Federale një e treta e të gjithë refugjatëve që vijnë në Gjermani, janë fëmijë dhe të rinj. Organizata për mbrojtjen e fëmijëve, si „Save the Children“, druhen se shumë fëmijëve u ështe dashur të kalojnë përvoja të tmerrshme dhe traumatizuese – por vetëm pak prej tyre do të flasin për to.

"Vuajtjet për të cilat dëgjojmë, janë të tmerrshme“, thotë psikologu Andreas Mattenschlager. Si drejtues i projektit për këshillimin psikologjik të familjeve dhe për jetën në Ulm, ai dhe ekipi i tij ofrojnë mbështetje psikoterapeutike për fëmijët e traumatizuar të refugjatëve dhe refugjatët minorenë të pashoqëruar. Fëmijët e refugjatëve janë në radhë të parë fëmijë dhe, si të gjithë fëmijët, ata dëshirojnë të ndihen të sigurtë. Duke ikur, ata dhe prindërit e tyre me të vërtetë i kanë shpëtuar vuajtjeve dhe dhunës, por situata e tyre e jetesës është katastrofale", pranon Mattenschlager.

Humbja e sigurisë

„Fëmijët e vegjël e përjetojnë ndjenjën e sigurisë jo në varësi të vendit ku ndodhen, por në lidhjen që ata kanë me prindërit“, sqaron terapeuti i familjes. „Fëmijët në vendlindjen e tyre i kanë përjetuar të fortë prindërit. Nëse gjatë arratisjes, prindërit e tyre humbasin apo nuk mund të vijnë, ata e humbasin sigurinë e tyre.“ Gjatë punës së tij ai gjithashtu vë re se fëmijët e prekur vuajnë nën trysninë e lartë të pritshmërive të prindërve të tyre. „Ata kanë lënë pas gjithçka për t'iu mundësuar fëmijëve të vet një të ardhme më të mirë“, thotë Mattenschlager. „Fëmijët duhet të funksionojnë në Gjermani dhe ata nuk duan që t'i zhgënjejnë prindërit e tyre.“

Përvojat e luftës, të robërisë dhe të torturës në atdhe si dhe arratia për muaj të tërë janë një barrë e rëndë për fëmijët. Edhe situata në kampet e refugjatëve, diskriminimi dhe izolimi e rrisin ngarkesën psikike. „Në kampet pritëse me hapësira shumë të ngushta, ku rrinë deri në 1500 njerëz, familjet kalojnë shumë ditë e muaj. Kjo është një ngarkesë e madhe“, thotë Volker Mall, profesor i pediatrisë sociale dhe drejtor mjekësor i Qendrës së Fëmijëve të Mynihut.

Nuk ka terapi të traumës për fëmijët e familjeve të arratisura

Shumë nga djemtë dhe vajzat vuajnë nga probleme posttraumatike të ngarkesës dhe përshtatjes. Me qëllim që fëmijët e prekur të integrohen më mirë në qendrat ditore të fëmijëve dhe shkolla, duhet të ngrihet shpejt dhe thjesht një program psikoterapeutik, shprehet Mall. „Strukturat tona janë të mira. Ne kemi njësi shërbimi, që dinë si ta trajtojnë problemin. Por nganjëherë procedurat për azil zgjasin për vite të tëra“, thotë Mall. Vetëm kur ke leje qendrimi rimbursohen trajtimet psikoterapeutike në Gjermani nga Instituti i sigurimeve shëndetësore.

Andreas Mattenschlager dhe ekipi i tij kanë arritur të bëjnë një hap vendimtar. Një psikologe ofron një herë në javë një orë vizitë të hapur në një vendstrehim kolektiv në Ulm. Oferta është falas për familjet e refugjatëve dhe paguhet nga kisha. Por që të krijosh besim në atë pak kohë, kjo është një sfidë e madhe, shprehet Andreas Mattenschlager. „Fëmijët dhe të rinjtë minorenë të pashoqëruar kanë përjetuar shumë ndarje. Ata kanë humbur prindërit ose kontakti që ata kanë patur me persona të tjerë gjatë arratisë, gjithashtu është ndërprerë. Për ta i rëndësishëm në radhë të parë është kontakti me një person të besueshëm.“ Por familjet në fillim janë skeptike. Shqetësimi se mos përmbajtja e bisedave u përcillet zyrave të emigracionit është tepër i madh, raporton Mattenschlager lidhur me përvojat e tij të para. Vetëm atëherë, nëse arrihet të krijohet besimi, fëmijët e traumatizuar do të mund të flasin në një mjedis të mbrojtur mbi ato që s'mund të thuhen.