Broje krvna zrnca i Zvorničkoj tvrđavi

Legenda kaže da ga je gradila Prokleta Jerina, žena srpskog despota Đurđa Brankovića, a u njemu je živeo i čuveni derviš Šejh Hasan Kaimija. Nazivaju ga Kula Grad ili Đurđev Grad, ali nikako da ga obnove i urede. Nema novca i dobre volje da se razreši dilema da li je ovo nacionalni spomenik BiH ili nekog od njenih naroda?

Na mestu rimskog grada Ad Drinuma?

„Ukupno 39.000 kvadratnih metara. To su tri grada iz srednjovekovnog, osmanskog i austrougarskog doba, opasani jednim bedemom i imaju osam kula, osam bastiona, tri kazamata, jarkove sa pokretnim mostovima, barutane, magacine“, priča nam profesor Rajko Avramović, dugogodišnji zvornički prosvetni i muzejski radnik. Ovaj lokalitet ima jednostavan naziv – Zvornička tvrđava.

„A ona je to bila jedno od najvećih i najočuvanijih srednjovekovnih utvrđenja Bosne i Hercegovine“, kaže Avramović. Podseća da bi arheološka istraživanja dala odgovor na pretpostavke da je ovde bio rimski grad Ad Drinum. Avramović je član tročlane komisije koja brine o stručnosti aktuelne rekonstrukcije Zvorničke tvrđave, u koju će biti uloženo 400.000 konvertabilnih maraka. Radi se o prvoj fazi rekonstrukcije, a procenjuje se da su potrebni milioni da bi ovaj lokalitet postao istinski kulturno-istorijski, ugostiteljski i turistički centar.

Raskrsnica puteva

Iako se prvi put pominje 1410. godine, smatra se da je Zvornik mnogo ranije nastao kao trgovački centar na raskrsnici puteva koji vode ka Srebrenici (Domavia), Sremskoj Mitrovici (Sirmium), Dubrovniku, te srednjovekovnim župama Vrhbosna, Usora i Soli. Bio je u sastavu Rimske imperije, Vizantijskog i Osmanskog carstva, te Austrougarske carevine.

Nazim Ibrahimović, profesor istorije u Tuzli, kaže da Stari Grad Zvornik datira iz perioda srednjovekovne bosanske države. „U toku Srednjeg veka često je menjao vlasnike. Bio je i pod vlašću srpskih kraljeva i pod vlašću bosanskih banova i kraljeva, a u jednom periodu je bio, verovatno, i u vlasništvu bosanske feudalne porodice Zlatonosovića (druga polovina 14. veka)“,  kaže Ibrahimović.

On dodaje da je nenaučno govoriti o nacionalnoj pripadnosti tih porodica i tih država. „Grad bi trebalo obnoviti i oživeti kao nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine, ne pridavati mu nikakav značaj u smislu da pripada ovom ili onom narodu, pa i zbog toga što u Srednjem veku nisu bile poznate nacije u ovom obliku u kojem ih mi danas poznajemo“, zaključuje Ibrahimović.

Tragovi života mnogih generacija

Mustafa Muharemović, glavni imam i predsednik Medžlisa islamske zajednice Zvornik, jedan je od organizatora tradicionalne manifestacije „Dani Hasana Kaimije“, koja se održava u zvorničkoj Mesnoj zajednici Kula Grad. On ističe da je Zvornik nastao ispod srednjovekovne tvrđave, koja „tragovima života mnogih generacija“, govori o kontinuitetu ljudskog življenja na ovom prostoru. Podseća da su nakon zauzimanja Bosne, Osmanlije formirale tri administrativne oblasti, Bosanski, Hercegovački i Zvornički sandžak, a da je u vreme Austrougarske, tvrđava bila snažno vojno uporište. „I ona samo govori o onim prošlim vremenima. Na žalost, svojatanje govori o ljudima u ovim vremenima, ali sigurno neće govoriti pozitivno ukoliko se ova tvrđava ne obnovi kao i mnogi drugi kulturni spomenici.“

Slično razmišlja i profesor Rajko Avramović koji kaže da je bitno sačuvati materijalne dokaze prošlosti: „Ako hoćemo da sačuvamo od zaborava našu prošlost, istoriju. Istoriju, kažu, pišu pobednici ili pojedini pisci prema svojoj ideologiji, ali ovi materijalni dokazi se ne mogu pobiti i ne mogu se pristrasno prikazivati prema mojoj ili nečijoj drugoj volji.“

Autor: Emir Musli, Zvornik
Odg. urednik: Nemanja Rujević