I posle Maa – Mao

Šef države i partije Ksi Đinping zapravo je pozvao na skromnosti povodom 120. rođendana prvog predsedavajućeg Komunističke partije Kine. U Maovom rodnom mestu Šaošanu to su očigledno prečuli: Za nekoliko projekata vezanih za ovaj rođendan potrošeno je skoro dve milijarde evra, tako bar javljaju lokalni mediji. To uključuje renoviranje turističkog centra i Maove rodne kuće, izgradnju autoputeva i železničkih stanica. Maovo rodno selo u centralnoj kineskoj provinciji Junan očigledno želi da obezbedi što veći udeo u poslovima oko kulta zvanog Mao.

Maovi portreti svuda, kao kalendari ili umesto jelkica za retrovizore. Maovim značkama iz vremena kulturne revolucije se trguje kao sa antikvitetima. Na čuvenoj pijaci svile u Pekingu turisti mogu da kupe crvenu knjižicu sa odabranim tekstovima „Mao – Biblije“. Naravno, njegov portret krasi kineske novčanice, njegov portret od dvanaest kvadratnih metara visi na trgu Tjenanmen u Pekingu. I tamo se i nalazi Mao Cedung: balsamovan, u staklenom kovčegu u mauzoleju.

Kontroverzna ličnost

Istorijski gledano, borba protiv zemljoposednika je jedan od glavnih pokretača kineskog komunističkog pokreta sa Maom kao glavnom ličnošću. Uprkos realnoj bedi seljaka i oslobađanju seljaka iz feudalnih struktura zbog „nameštenih suđenja i masovnih streljanja tokom agrarne reforme 1950/51, taj period spada u najmračnija poglavlja Komunističke Partije Kine“, piše Oskar Vegel u svom standardnom delu o istoriji Kine 20. veka.

Sledila su slična tamna poglavlja, Mao je pokrenuo kampanje koje milione Kineza koštaju života: Skoro deset godina nakon osnivanja komunističke partije Kine, Maov pokušaj da industrijalizuje zemlju „Velikim skokom napred“ doveo je do jedne nezapamćene gladi koju je izazvao čovek – oko 30 miliona mrtvih. Godine 1966, Mao je pokrenuo „Kulturnu revoluciju“ da bi sklonio protivnike unutar partije: Decenija haosa sa hiljadama mrtvih i bezbroj uništenih života i porodica.

Ipak, moćni u državi i partiji i dalje se pozivaju na njega – Mao Cedunga. Njegova dominantna uloga u pobedi nad japanskim agresorom i domaćim političkim protivnicima Kuomintanga učinili su ga neprikosnovenim predsedavajućim Komunističke partije Kine, sve do smrti 1976. U partiji još uvek važi procena Denga Ksijaopinga da je delo njegovog prethodnika „70 odsto dobro i 30 odsto loše“.

Ksi Đinping i novi kult

Aktuelna peta generacija lidera Komunista ne pokazuje sklonost da se suoči sa svojom istorijom tokom Maovog perioda. Posmatrači čak govore o novom Maovom kultu. Danijel Lize sa Univerziteta u Frajburgu rekao je za DPA da je „uplašen time šta se tamo trenutno ideološki dešava. Ksi Đinping na državnoj televiziji, kako učestvuje na sednici partije na kojoj se vrši samokritika – to je povratak maoističkim ritualima.“

I Sebastijan Hajlman, stručnjak za Kinu iz Berlina, primećuje povratak maoističkoj ideologiji: „Političko rukovodstvo želi da osvoji podršku u levom spektru društva“, kaže Hajlman za DW. „Čak i u južnoj provinciji Guandongu, koja doživljava ekonomski procvat, 38 odsto ispitanika imaju levičarske tendencije i sklonost ka nekoj vrsti Mao-nostalgije. To su moćne snage koje kinesko rukovodstvo ne može zanemariti.“

Sve to, pa i jedan pozlaćeni spomenik sa draguljima u svakom slučaju pokazuju: Mao se vratio u Kinu u njenoj zreloj kapitalističkoj fazi.

Autori: Jing Jang / Dijana Roščić
Odg. urednik: Nemanja Rujević