Svađa Srba i Hrvata oko spomenika
2. novembar 2017.
"Kome odavati počast, ratnim herojimm ili njihovim žrtvama?", pita u naslovu opširnog članka Frankfurter Algemajne cajtung:
"Jedan spomenik koji je krajem septembra podignut u Beogradu, izazvao žestoke iritacije između Srba i Hrvata. Radi se o bronzanoj skulpturi koja u prirodnoj veličini prikazuje, po srpskom viđenju, sasvim posebnog heroja rata u Jugoslaviji: reč je o Milanu Tepiću, majoru Jugoslovenske narodne armije, kojom su dominirali Srbi, koji se krajem rujna 1991. digao u vazduh zajedno sa skladištem municije u jednoj kasarni u blizini severnohrvatskog grada Bjelovara. Prilikom izazivanja te eksplozije on je sa sobom u smrt poveo i više svojih srpskih kolega i nekoliko hrvatskih vojnika. Pa ipak je Tepić ubrzo nakon toga proglašen nacionalnim herojem. U Srbiji su tokom više godina u više mesta po njemu nazvane ulice, a ponegde i postavljene spomen-ploče sa njegovim likom, kao na primer u njegovom rodnom mestu Kozarskoj Dubici, gde se od 2012. na dan njegove smrti, 29. septembra, održava komemoracija. To mesto se nalazi na severu Republike Srpske (...) koja je po njemu nazvala i jedno vojno odlikovanje."
Ove novine dalje navode da se Tepić uklapa u "dugu tradiciju srpske ratne kulture u kojoj vojni gubitnici često zbog svoje spremnosti na žrtvu budu proglašavani, barem moralnim, pobednicima i kojima se ukazuje čast mučenika." Pominje se da Tepić nije samo "tragični junak", nego da je sa sobom u smrt poveo i više drugih ljudi, da srpska strana govori da je pritom poginulo "ništa manje od 200 Hrvata", dok Hrvatska govori o 11 mrtvih. Frankfurter Algemajne cajtung pominje i oštru reakciju Hrvatske koja je čin srpskog majora nazvala "suludim" te da je otkrivanje spomenika uz prisustvo ministra obrane Aleksandra Vulina "dokaz da Srbija nije u stanju da se suoči sa svojom agresivnom ulogom" u krvavom raspadu Jugoslavije.
Ove novine prenose i da je ministar spoljnih poslova Srbije, Ivica Dačić hrvatskoj vladi prebacio "neizlečivu bolest anti-srpske histerije" te da je Beograd uz to Hrvatima prebacio "slavljenje hrvatskih terorista iz emigrantskih krugova, koji su u drugoj polovini 20. veka izvodili ubilačke napade na predstavnike jugoslvenskih vlasti u inostranstvu". (...) "Kao primer Srbi navode slučaj Mire Barešića (1950-1991). U spomen na njega je 31. jula 2016., na godišnjicu njegove smrti, u dalmatinskom selu Dragama podignut bronzani spomenik, koji ga prikazuje kako vojnički pozdravlja". Frankfurter Algemajne cajtung podseća da je Barešić 1971. u Švedskoj ubio jugoslavenskog ambasadora Vladimira Rolovića te da se 1991. vratio u domovinu i poginuo "pod nerazjašnjenim okolnostima". Navodi se da je prilikom otkrivanja spomenika Barešić nazivan "borcem za slobodu, nacionalnim junakom i 'hrvatskim vitezom'", ali da su hrvatski intelektualci i bivši socijaldemokratski premijer Zoran Milanović (2011. do 2016.) kritikovali "kult oko toga teroriste".
Nedeljnik Cajt (Vreme) donosi članak o pismu koje je grčki jevrej Marsel Nadjari ostavio zakopano u termos-boci u Aušvicu. On je pripadao specijalnom odredu u koncentracionom u tom logoru, koji se sastojao gotovo isključivo od jevrejskih zatvorenika, a koji je SS-ovcima pomagao u masovnom ubijanju. Bilo je je 2200, a nekim čudom njih 110 je preživelo. Nadjari je kasniej uspeo da ode u SAD gde je živao do kraja života. Njeogovo pismo koje napsiano 1944. je našao jedan Poljak u blizini Aušvica još 1980, ali je pisamo bilo u jako lošem stanju i nije moglo da se rekonstruiše.
Pismo je tek sad gotovo potpuno dešifrirano, i Cajt ga objavljuje u nešto skraćenom obliku, pod naslovom "Drame koje su moje oči videle su neopisive". "Nosili smo leševe tih nedužnih žena i dece do lifta koji ih je vozio do prostorije sa pećima, tamo su ih stavljali u peći gde su goreli, bez korištenja drugog zapaljivog materijala, zbog masti koju (tela) imaju", prenosi Cajt.
Priredio: Anto Janković