Şebnem Korur Fincancı ve TTB neden hedefte?

Son yıllarda iktidar temsilcilerinin sık sık hedef aldığıTürk Tabipleri Birliği'nin (TTB) Merkez Konseyi Başkanı Şebnem Korur Fincancı'nın 26 Ekim sabahı gözaltına alınması tepkilere neden oldu. İnsan Hakları Hukukçusu Kerem Altıparmak'a göre iktidarın meslek örgütlerini kontrol altına almayı amaçlıyor. Altıparmak, Fincancı'nın açıklamasının şiddet içermediği ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğunu vurguladı. 

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, TSK'nın Kuzey Irak'ta düzenlediği askeri operasyonlar sırasında PKK üyelerine yönelik "kimyasal silah kullanıldığını" savunarak bunun araştırılmasını isteyen Fincancı hakkında 20 Ekim'de soruşturma başlatmıştı. 

Ancak başsavcılık, ifadeye davet etmek yerine özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin tepkisinin ardından gözaltı işlemi uyguladı. Oysa TTB'nin avukatları, 21 Ekim'de savcılığa giderek Fincancı'nın ifade vermeye hazır olduğunu bildirdi. 

TTB'nin hükümetin tepkisine neden olan eleştirileri 

TTB, 23 Ocak 1953 yılında kabul edilen 6023 sayılı kanunla kurulmuş bir meslek örgütü. Yasada, temel görevi de "Türk Tabipleri Birliği; tabipler arasında mesleki deontolojiyi ve dayanışmayı korumak ve meslek mensuplarının hak ve yararlarını korumak amacıyla kurulmuş kamu kurumu niteliğinde mesleki bir kuruluştur" şeklinde tanımlanıyor. Serbest çalışan doktorlar TTB'ye üye olarak mesleklerini yapabiliyor.

Muhalif bir çizgiye sahip olan TTB, özellikle son yıllarda AKP iktidarının sağlık politikalarına yönelik eleştirileriyle dikkati çekiyordu. Özellikle TTB'nin iktidarın "kamu-özel sektör işbirliği" modeliyle yaptığı ve işletmesi özel şirketlerde olan şehir hastanelerine itiraz ediyor. 

Aynı zamanda koronavirüs pandemisi sırasında yeterli önlem alınmadığı gerekçesiyle de Sağlık Bakanlığı'nı eleştiriler yöneltilmişti. Ayrıca TTB, doktorların özlük hakları ile ilgili de birçok iş bırakma eylemine imza attı. 

Zeytin Dalı açıklamasından yargılandılar

Dönemin TTB Merkez Konseyi üyeleri, 2018'de TSK tarafından Afrin'e yapılan "Zeytin Dalı" operasyonuna karşı "Savaş bir halk sağlığı sorunudur" bildirisi yayımlamıştı. Bu nedenle TTB Merkez Konseyi üyeleri 4 ile 7 gün orasında gözaltında kalmıştı. 

Savcılık, TTB Merkez Konseyi üyeleri hakkında "terör örgütü propagandası yapmak ve halkı kin ve düşmanlığa tahrik" iddiasıyla dava da açmıştı. Ankara 32. Ağır Ceza Mahkemesi, 11 hekime halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme suçundan 1 yıl 8 ay hapis cezası vermişti. Ancak Ankara Bölge Adliye Mahkemesi, mahkûmiyet kararlarını bozarak 10 kişinin beraatine hükmetmişti. Kararın gerekçesinde bildirinin içeriği rahatsız edici olsa da şiddet içermediği ve şiddet kışkırtıcılığı yapılmadığı vurgulanmıştı. 

Erdoğan, son olarak "kimyasal silah" açıklaması nedeniyle TTB'nin adındaki "Türk" ibaresinin yasa değişikliği yaparak çıkaracakları mesajı vermişti.

"Hakikate ceza hukukun sopası ile ulaşılmaz"

Peki, hukukçular yaşananlara ne diyor?

İnsan hakları hukukçusu avukat Kerem Altıparmak, Fincancı'nın kimyasal silah kullanıldığı iddialarını içeren sözlerinin ifade özgürlüğü kapsamında   olduğunu söyledi. Açıklamada herhangi bir şiddet çağrısı olmadığına işaret eden Altıparmak, DW Türkçe'ye şu değerlendirmeyi yaptı:  

"Bir iddiaya cevap verebiliyorsanız, o ceza hukukunun konusu olamaz. Bir kişinin yanlış söylediği iddiasındaysanız, siz de çıkar doğrusunu söylersiniz, belgelersiniz, bilgilendirirsiniz. Ama hakikate ceza hukukun sopası ile ulaşılmaz. Hakikate konuşarak, tartışarak, karşılıklı fikirler çürütülerek ulaşılıyor. İstendiği kadar demokrasi olduğu söylensin, bir kişi devletin bir kurumunu eleştirdiği için kendisi ifade edeye gelebilecekken gidip zorla Ankara'ya getiriliyorsa ifade özgürlüğü yoktur."

"Bahçeli'nin açıklamasından sonra gözaltı yargıya müdahale"

Altıparmak, gözaltı kararının Cumhurbaşkanı Erdoğan ve MHP lideri Bahçeli'nin açıklamalarından sonra gelmesini de eleştirdi. AİHM'in Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş'ın başvurularında Türkiye aleyhinde verdiği siyasi tutuklama kararının bir dayanağının da siyasilerin açıklamaları olduğuna işaret eden Altıparmak, şöyle devam etti:

"Bu her iki kararda da AİHM'İ bu sonuca götüren şey, Cumhurbaşkanının o kişilerle ilgili yaptığı konuşmalarla yargı makamları kararları arasında korelasyon görmesiydi. Burada da bu karşımıza çıkıyor. Tesadüf değil yani. Devlet Bahçeli vatandaşlıktan çıkarılsın diyor Bir gün sonra o kişi gözaltına alınıp belki de tutuklanma riskiyle karşı karşıya kalacak. Bu açık şekilde yargıya müdahale niteliği taşıyor."

"Amaç TTB'yi kontrol altına almak"

Altıparmak, TTB'nin son yıllarda neden iktidarın hedefi olduğuna ilişkin soruya ise şu yanıtı verdi:

"Bu iktidarın stratejisi, hegomonik bir yönetim tarzı. Sadece devlet kurumlarını değil, sivil ve kamu kurumu niteliğindeki bütün kuruluşlarında iktidarını ele geçirme amacını şey yapıyor. İktidarın mevcut koşullarda, olağan seçimlerde o kurumların yönetimini ele geçirmesi mümkün olmuyor. Bu tür açıklamalar ile bu bir fırsata çevriliyor ve buradan yola çıkarak, ‘yasa değiştirelim, zayıflatalım, bölelim' deniyor ve böylece sendikalarda yapıldığı gibi şeylere meslek örgütlerini bir şeklide kontrol altına alma niyeti var. Bunun için meselenin Şebnem Korur Fincancı'nın açıklamasını ve onun şahsını aşan bir yönü de var. Bu meslek örgütlerini bir şekilde zapturapt altına almanın bir aracı haline gelecek."

Şebnem Korur Fincancı kimdir?

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nden mezun olan Şebnem Korur Fincancı, 2009 ile 2020 yılları arasında Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Başkanlığı yaptı. Aynı zamanda Adli Tıp uzmanı olan Fincancı, 1990'lı yıllar başta olmak üzere işkence ve kötü muamele vakalarına karşı mücadele etti, raporlar verdi. 

1997'de İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı olan Fincancı, verdiği raporlar nedeniyle 2004'te Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanlığı'ndan alındı. 2016'da Özgür Gündem gazetesinin "nöbetçi genel yayın yönetmenliği”ni yapma eylemi nedeniyle 20 gün tutuklu kaldı. 

Barış akademisyenlerinin "Bu suça ortak olmayacağız" bildirisine imza attığı gerekçesiyle "terör örgütü propagandası" yapmak suçundan 2 yıl 6 ay hapis cezası aldı. Anayasa Mahkemesi'nin hak ihlali kararından sonra yeniden görülen davada beraat etti. 2019 yılında İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı'ndaki görevinden zorunlu olarak emekli oldu. 2020 yılında TTB Merkez Konseyi Başkanlığı'na seçildi.