1 milyar yıldızın peşinde

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Gaia uydusunun Fransız Guyanası'ndan başarıyla fırlatıldığını açıkladı. Fransız Guyanası'ndaki Sinnmary Fırlatma Merkezi'nden Rus yapımı bir Soyuz füzesiyle uzaya gönderilen Gaia uydusu, beş yıl boyunca Samanyolu galaksisindeki 1 milyardan fazla yıldızın 3 boyutlu haritasının çıkarılabilmesi için görüntü alacak. Uydunun gönderdiği veriler, Avrupa'daki 30 laboratuvarda, yaklaşık 450 bilim insanı tarafından değerlendirilecek.

Yaklaşık 950 milyon euroya mal olacak veri toplama işlemi, Samanyolu galaksisindeki yıldızların tam konumu ve birbirlerine uzaklıklarını belirleyerek galaksinin ilk gerçekçi resmini ortaya çıkaracak.

1 milyar piksellik kamera

Son derece duyarlı iki teleskop ve bir milyar piksellik kamerayla donatılan Gaia, aynı zamanda şimdiye kadar varlıkları bilinmeyen gezegenler, asteroidler, kuyruklu yıldızlar gibi binlerce gök cisminin de keşfine yardımcı olacak.

Şimdiye kadar üretilmiş en gelişmiş teleskop, 700 kilometre uzaklıktan bir saç telini görüntüleyebilecek hassasiyete sahip. Astrium şirketi yetkilileri, kameranın Dünya'nın herhangi bir noktasından Ay yüzeyindeki bir madeni parayı görüntüleyebilecek gelişmişlikte olduğuna dikkat çektiler. Gaia'nın sağlayacağı verilerle oluşturulacak galaksi haritasının 2020 yılında tamamlanması bekleniyor.

Gaia, gök cisimlerinin konumlarının yanı sıra parlaklıkları, yüzey sıcaklıkları ve bileşenleri gibi özellikleri konusunda da bilgi sağlayacak. Gaia'dan elde edilecek verilerin, Einstein'in ünlü İzafiyet Teorisi'nin sınanmasına da katkı sunacağı belirtiliyor. Gaia'nın dijital kamerası, teleskop kullanmaksızın görülebilen yıldızlardan 400 bin kat daha az aydınlığa sahip yıldızların keşfini sağlayacak.

200 bin DVD'lik veri toplanacak

Gaia görevi sonunda toplam 1 petabayttan fazla, bir başka ifadeyle1 milyon cigabayttan fazla veri toplamış olacak. Bu veri, yaklaşık 200 bin DVD'ye sığıyor.

Uydu, fırlatılışından yaklaşık 40 dakika sonra uzay aracının üst kısmından ayrılacak. Gaia, yaklaşık bir ay sürecek yolculuğun ardından Dünya'dan 1,5 milyon kilometre uzaklıktaki gözlem yerine ulaşacak. Gaia için gözlem yeri olarak Güneş ile Dünya'nın kütle çekimlerinin denge noktası olan Lagrange noktası (L2) seçildi. L2 noktası civarındaki yörüngeler, uydunun hem Dünya hem de Güneş kaynaklı radyasyondan korunmasını sağlıyor.

Gaia'nın geliştirilmesi ve yapımı 20 yıldan uzun sürdü. Uydu, Fransa'nın Toulouse kentindeki Astrium Uyduları şirketi öncülüğünde 16 ülkede 70'ten fazla şirketin katılımıyla hazırlandı.

ESA, daha önce Hipparcos uydusu ile 1989 – 1993 yılları arasında yaklaşık 100 bin yıldızın haritasını çıkarmıştı. Gaia'nın görüntülemesi beklenen 1 milyar yıldız, Samanyolu'ndaki gök cisimlerinin sadece yüzde 1'ini oluşturuyor.

Uydu, ismini "Global Astrometric Interferometer for Astrophysics - Astrofizik için Küresel Astrometrik İnterferometre"nin kısaltmasından alıyor.

Uzmanlar ne dediler?

Alman Hava ve Uzaycılık Merkezi (DLR) Başkanı Johann-Dietrich Wörner, "Gaia teleskopu, Avrupa'nın astronomide öncü rol oynamasını sağlayacak önemli bir bilimsel adımdır" dedi. Proje sorumlularından Dietmar Lilienthal, Gaia'yı "keşif makinesi" olarak tanımladı. ESA'nın insanlı uzay uçuşu biriminin başkanı Thomas Reiter, "Gaia'nın şimdiye kadar mümkün görülmeyen hassasiyette çalışacağını" söyledi. Reiter, Gaia'nın Samanyolu'nun oluşumuna açıklık getireceğini söyledi. Proje yöneticilerinden Andreas Rudolph, "Gaia'nın şimdiye kadar tanımlanmamış gök cisimlerini keşfedeceğini" kaydetti.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/AFP/dpa/NH