5 soruda Böhmermann krizi

1. 'Schmähgedicht' nedir?

Alman komedyen Jan Böhmermann, ZDF kanalındaki programında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında okuduğu şiiri 'Schmähkritik' olarak nitelendirdi. "Schmähen" fiili Almancada 'hakaret etmek, küfür etmek, küçük düşürmek' anlamına geliyor. Böhmermann, tartışmalara konu olan 31 Mart'taki programında şiiri okumadan önce 'hiciv ile Almanya'da yasak olan hakaret ölçüsündeki eleştiri' arasındaki farkı göstermek istediğini söylemişti.

2. Böhmermann hangi suçlamalarla karşı karşıya?

Böhmermann hakkında Alman Ceza Yasası'ndaki iki ayrı maddeden ötürü soruşturma yürütülüyor. Bunlardan ilki 103'üncü maddede düzenlenen 'yabancı devlet adamlarına hakaret etmek' suçu. Mainz Savcılığı geçen hafta bu maddeye dayanarak inceleme başlatmıştı. Türk hükümeti de Böhmermann'ın bu iddiadan hakim karşısına çıkması için Almanya Dışişleri Bakanlığı'na sözlü nota verdi. Ancak Böhmermann hakkında 103'üncü maddeden ceza davası açılabilmesi için Alman hükümetinin izni gerekiyor. Bu konuda, Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı'ndan uzmanların oluşturduğu komisyon incelemelerini sürdürüyor.

İkincisi ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bireysey suç duyurusu üzerine başlayan soruşturma. Erdoğan, suç duyurusunu Alman Ceza Yasası'nın 194'üncü maddesine dayanarak "kişiye hakaret etmek" suçlamasını düzenleyen 185'inci maddesi gereğince yaptığı belirtildi. Alman Ceza Yasası'nın 194'üncü maddesi, hakaret soruşturması başlatılması için mağdurun şikayetçi olmasını öngörüyor. Mainz Savcılığı, Erdoğan'ın suç duyurusunun incelemeye alındığını açıkladı.

3. Alman hükümetinin tavrı nasıl?

Böhmermann krizinin patlak vermesinin ardından Başbakan Merkel mevkidaşı Davutoğlu ile bir telefon görüşmesi yaptı. Hükümet sözcüsü Steffen Seibert, Merkel'in bu görüşmede Davutoğlu'na Böhmermann'ın okuduğu metnin 'bilinçli olarak kırıcı bir şekilde' kaleme alındığını söylediğini belirtti. Seibert, ikinci açıklamayı ise salı günü yaptı. Alman Anayasası'ndaki temel hakların müzakere edilemez olduğunu belirten Seibert, Başbakan Merkel'in Alman Anayasası'nın 5'inci maddesinde düzenlenen ifade özgürlüğünü 'en önemli değer' olaral gördüğünü belirtti. Seibert, Türk hükümetinin talebinin 'titizlikle' değerlendirildiğini söyledi ve bir karara varmanın birkaç gün alabileceğine dikkat çekti.

4. ZDF ne dedi?

Böhmermann krizinin patlak vermesiyle birlikte gözler 'Neo Magazin Royale' adlı Böhmermann'ın sunuculuğunu yaptığı programın yayınlandığı Alman ikinci kanalı ZDF'e çevrildi. ZDF, programın yayınlanmasının ardından 'yayın ilkeleri ile bağdaşmadığı' gerekçesiyle programı internet arşivinden çıkarttı. Ancak Böhmermann ile çalışmaya devam edeceklerini açıklayan kanal yetkilileri, programın da eskisi gibi yayınlanacağını duyurdu.

5. Böhmermann yargılanırsa hangi cezayla karşı karşıya kalabilir?

Böhmermann 'yabancı devlet adamlarına hakaret' suçunu düzenleyen 103'üncü maddeden suçlu bulunması halinde 3 yıl hapis cezası ile karşı karşıya kalabilir. 'Şahıslara hakaret' suçunu düzenleyen 185'inci madde ise azami 1 yıl hapis cezası öngörüyor. Öte yandan bazı hukukçular dava açılması halinde, konunun Anayasa Mahkemesi'ne taşınabileceği görüşünü de savunuyor. Anayasa Mahkemesi'nin ifade özgürlüğünün sınırlarının yeniden tanımlayabileceğine dikkat çekiliyor.

©Deutsche Welle Türkçe

DW/BÖ/HS