Soğuk rüzgârlar esiyor

Rusya'nın, Amerikan gizli servislerinin dünya çapında dinleme ve gözetleme faaliyetlerini ifşa eden eski istihbaratçı Edward Snowden’a geçici sığınma hakkı tanıması iki ülke arasında ipleri iyice gerdi. Başkan Barack Obama’nın Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile eylül başında planlanan ikili görüşmeyi iptal etmesi, ilişkilerin geleceği konusunda soru işaretleri yarattı. Obama’nınki siyasî açıdan akıllıca bir karar mı? Kişisel öfkesinden mi, yoksa iç politik baskılar nedeniyle mi böyle bir adım attı? Uzmanlar farklı görüşler dile getiriyor.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Kennan Enstitüsü’nden Matthew Rojanski, ABD Başkanı Barack Obama’nın Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmesini iptal etmesini bir hata olarak nitelendiriyor:

“Her şeyden önce iptal açıklamasının, cuma günkü iki ülke savunma ve dışişleri bakanlarının 2+2 diye tabir edilen buluşmaları öncesinde yapılması bir hatadır. Rusları cezalandırmak ve sonra hatalarını fark edip anlamalarını beklemek olmaz. Bu ilişkilerin dinamiğine uymaz. Kızgınlık ve hayal kırıklığıyla Rusları ihmal etmek yıkıcı etki yapar.”

"Hasarı sınırlandırmaya çalışıyor"

Alman Sosyal Demokrat Parti meclis grup başkanvekili ve dış politika sorumlusu Gernot Erler ise Obama'nın iptal kararının siyasî açıdan sürpriz olmadığını, aksine ilişkilerin hasar görmemesi için özen gösterildiğinin anlaşıldığını belirtiyor:

“Obama farklı davranamazdı. Çünkü Rusya’nın Snowden konusundaki tavrına bir şekilde tepki verilmesi için kendi ülkesinde de baskı altında. Ama bunu, mümkün olduğunca az hasar oluşturacak şekilde yaptı. St.Petersburg’daki G-20 zirvesine gidiyor. Dışişleri ve savunma bakanlarının cuma günü Washington’daki toplantısı da iptal edilmedi. Sadece G-20 öncesinde akşam Putin ile yapacağı özel buluşma iptal. Yani hasar oluşmamasına ya da en azından hasarın sınırlandırılmasına çalışıldığı açıkça anlaşılıyor.”

"Radikal tepkilerden kaçınılmalı"

Rusya’nın Snowden’a bir yıllık geçici sığınma hakkı tanıması ABD’de büyük öfke uyandırmış, bazı senatörler Soçi’de düzenlenecek 2014 Kış Olimpiyatları’nın boykot edilmesi, G-20 zirvesinin St.Petersburg’dan başka bir ülkeye kaydırılması gibi taleplerde bulunmuştu. Amerikan basınında da Obama’nın Rusya’ya karşı sesini yükseltemediğine dair yorum ve eleştiriler yer almıştı.

Washington Kennan Enstitüsü'nden Matthew Rojanski, iki ülke ilişkilerinde Soğuk Savaş mantalitesi ve radikal tepkilerden kaçınılması gerektiğini vurguluyor ve Washington’ın Putin gidene kadar mevcut koşullara ayak uydurmak zorunda olduğunu belirtiyor:

“ABD, Rusları dikkate almama, onları önemsememe lüksüne sahip değildir. Rusya her yerde masada onlarla birlikte oturuyor ve Rusların şimdi rakip oyuncu olarak giderek daha güçlü bir şekilde öne çıkması bizim için sorun olacaktır. Ateşe karşı ateşle mücadele hiçbir sonuç getirmez.”

"Rusya hasarı sınırlı tutmaya çalışıyor"

Alman Sosyal Demokrat Parti meclis grup başkanvekili ve dış politika sorumlusu Gernot Erler ise Rusya’nın da verdiği tepkide ölçülü olmaya özen gösterdiğini belirtiyor:

“Rus tarafında da hasarın sınırlı kalmasına çalışıldığı görülüyor. Putin, Moskova’da kalabilmesi için kendini geri çekmesi ve ABD’ye zarar verecek bir şey yapmamasını Snowden’dan hep talep etti. Şimdi Obama’nın buluşmayı iptal etmesine yönelik tepkileri de, konuyu yapıcı değerlendirme çabası görüyoruz. Bunun Obama’nın kararı olduğu, davetin geçerliliğini koruduğu, daha yoğun ilişkilerin yeniden başlatılmasının umulduğu söylendi.”

“Rusya’nın Dış Politikası” adlı kitabın yazarı, Rusya uzmanı Christian Wipperfürth ise Rusya ile ABD arasında önümüzdeki dönem soğuk rüzgârların esmeye devam edeceği görüşünde. İki tarafta da güvensizliğin büyük olduğunu ve ilişkilerin önümüzdeki yıllarda iyileşmesini beklemediğini belirten Wipperfürth, Soğuk Savaş benzetmesinin ise abartılı olduğunu kaydediyor ve iki ülkeyi ortak çıkarlar doğrultusunda işbirliğine zorlayan çok sayıda konu bulunduğunu hatırlatıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Peter Hille, Silvia Engels / Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Başak Özay