AB'de aşı krizi: Üreticiler mercek altına alınacak

AB ile aşı üreticileri arasında, taahhüt edilen aşı miktarının karşılanmaması nedeniyle yaşanan gerginlik büyüyor.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, aşı üreticilerini, sevkiyat yükümlülüklerini yerine getirmeye çağırdı. Avrupa'nın Covid-19 aşılarının geliştirilmesi için milyarlarca euroluk yatırım yaptığını hatırlatan von der Leyen, "Şimdi aşı şirketleri taahhütlerini yerine getirmek, sevkiyat yapmak zorunda" dedi.

Dünya Ekonomik Forumu'na video-konferans yoluyla katılan von der Leyen, Komisyon'un, AB dışındaki ülkelere aşı ihracatını gözlemleyen bir "şeffaflık mekanizması" oluşturmayı planladığını bildirdi.

"Şeffaflık mekanizması" ile ilgili bir soruyu yanıtlayan AB Komisyonu sözcüsü ise amacın AB içinde üretilen aşıların nereye ihraç edildiğinin bilinmesi olduğunu, bunun üçüncü ülkelere yönelik bir ihracat yasağı ya da kısıtlaması anlamına gelmediğini belirtti.

"AB dışındaki başka yerlere sevkiyat yapılıyor"

Şirketler AB içinde sevkiyat kısıtlamalarına giderken başka yerlere sevkiyatın sürdüğünü tespit ettiklerini belirten Komisyon sözcüsü, "AB üretim için ön ödemeleri yaptı. Dolayısıyla bu dozların aslında EMA'dan onay çıkar çıkmaz teslimata hazır durumda olması gerekir" diye konuştu.

İngiliz-İsveç ortaklığındaki AstraZeneca şirketi geçen hafta Cuma günü yaptığı açıklamada, AB ülkelerine daha önce ilan edilen miktarların sevkiyatı önünde büyük sorunlar olduğunu ve Mart ayı sonuna kadar taahhüt edilen doz miktarının tutturulamayacağını açıklamıştı. AB ise AstraZeneca'nın AB dışındaki İngiltere gibi başka ülkelere kesintisiz sevkiyatı sürdürdüğünden şüpheleniyor.

Şirketin açıklamaları Brüksel'i tatmin etmedi

AstraZeneca'nın Pazartesi günü AB Komisyonu ve üye ülkelerle gerçekleştirdiği iki toplantıda da sevkiyatın niçin kısıldığı sorusunu yeterince açıklığa kavuşturamadığı, Çarşamba günü şirketle bir toplantı daha gerçekleştirileceği belirtiliyor.

AB, şirketle Ağustos ayında imzalanan anlaşma çerçevesinde 400 milyon doza varan miktarda aşı sipariş etmişti. Bu miktar için AB'nin 336 milyon euro ön ödeme yaptığı belirtiliyor. Aşının AB içinde kullanım izni için Avrupa İlaç Ajansı (EMA) bu Cuma günü toplanacak. EMA'dan izin çıkması durumunda AstraZeneca'nın aşısı, BioNTech/Pfizer ve Moderna aşılarınının ardından AB'de uygulanan üçüncü aşı olacak.

AB kaynakları, AstraZeneca'dan Mart ayı sonuna kadar 31 milyon dozun sevkiyatını beklediklerini, bunun önceden planlanan miktardan yüzde 60 daha az olduğunu belirtiyor.

AstraZeneca'dan bir hafta önce de BioNTech/Pfizer, Belçika'daki fabrikada yeniden yapılanma önlemleri nedeniyle önceden planlanandan daha az sevkiyat yapılabileceğini açıklamıştı.

Üreticilere "paragözlük" suçlaması

Aşı konusunda yaşanan belirsizlikler aşı üreticilerine yönelik sert eleştiri ve suçlamaları da beraberinde getirdi. Alman Hasta Hakları Koruma Vakfı Başkanı Eugen Brysch, aşı üreticilerini "paragözlükle" suçlayarak üreticilere yönelik baskının artırılmasını talep etti.

Aşı üreticileriyle sözleşmelerin müzakerelerinin safça ve düşüncesizce yürütüldüğünü belirterek Brüksel ve Berlin'i de eleştiren Brysch, "Almanya ve Avrupa, araştırmalar için verilen milyarlarca euroluk ödemeleri bile koşullara bağlamadı. Şimdi bunun faturasıyla karşı karşıyayız" dedi. Brysch, Alman hükümeti ve AB Komisyonu'nun  tazminat talebi ya da ihracat kısıtlamaları gibi yollara başvurarak bu gidişe bir dur demesi gerektiğini söyledi.

İnsanların aşılanmak istediğini ancak aşı bulamadığını belirten Hasta Hakları Koruma Vakfı Başkanı, "Ama bu üreticilerin umurunda bile değil. Onlar için konu para. Ne pahasına olursa olsun!" diye konuştu.

SPD: Yaz hedefini tutturmak zor

Almanya'da koalisyon hükümetinin ortağı Sosyal Demokrat Parti de aşı üreticilerine eleştirilerde bulundu. SPD lideri Norbert Walter-Borjans, yaz aylarına kadar her vatandaşa aşı randevusu vermiş olma hedefinin tutturulabileceğinden kuşku duyduğunu belirtti. Walter-Borjans, "Yaz sonu mu olur, sonrasına mı sarkar… Şirketlerden gelen kara haberlere bakıldığında kimse garanti edemez" diye konuştu.

Toplum sağlığı açısından bu kadar ciddi bir durumda şirketlerin tavrının ve yaptıklarının sorgulanması gerektiğini de kaydeden SPD lideri, iş dünyasının sevkiyat taahhütlerine uymak zorunda olduğunu kaydetti.

Aşı üreticileriyle anlaşmzlığın yargıya taşınması da gündemde. Son olarak Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics, AB'ye üye ülkelerin, anlaşma koşullarını ihlal nedeniyle konuyu yargıya taşıması gerektiğini söyledi.

AFP,KNA/BK,SSB

©Deutsche Welle Türkçe