Afganistan kontrolü devralmaya hazır mı?

Afgan güçleri Cuma gününden itibaren aşamalı olarak ülkenin güvenliğini devralıyor. Uluslararası Barış ve Güvenliğe Destek Gücü ISAF’a bağlı birlikler, sorumluluğu artık yavaş yavaş Afgan polisi ve ordusuna teslim edecek.

İlk olarak ABD, 33 bin askerini geri çekecek. Önümüzdeki yıl 5 bin Alman askerinin de bir bölümü ülkelerine dönmeye başlayacak. Çekilme sürecinin 2014 yılı sonuna kadar tamamlanması öngörülüyor.

Almanya'nın Bonn kentinde 5 Aralık'da düzenlenecek Afganistan Konferansında da uluslararası toplumun ülkeye bundan sonra nasıl destek vereceği masaya yatırılacak. Afganistan'daki uluslararası operasyona destek veren ülkelerden Almanya için geçen yıl içinde elde edilen sonuç yeterli değil. Ancak bilançonun tamamıyla olumsuz olduğu da söylenemez.

Üç hedef belirlendi

ABD'nin öncülüğünde 11 Eylül saldırılarından sonra başlatılan ve Almanya ile birlikte birçok ülkenin de destek verdiği Afganistan misyonunun üç ana hedefi bulunuyordu. El Kaide'nin Afganistan'daki varlığını sona erdirmek, demokratik bir hukuk devleti için zemin hazırlamak ve böylece bölgede istikrarın sağlanabilmesi.

"El Kaide'nin eylemleri artık Afganistan'dan değil, başka yerlerden yönetiliyor. Diğer yandan Bin Ladin'in ölümü, Taliban ve diğer İslamcı grupların terör organizasyonlarından ve terörden uzaklaşması için bir zemin hazırlayabilir" şeklinde konuşan Almanya'da Sosyal Demokrat Parti'nin Afganistan misyonu sözcüsü Johannes Pflug, El Kaide'nin Afganistan'dan uzaklaştırılması ve El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in öldürülmesiyle en azından bu hedeflerden ilkine ulaşıldığını belirtti.

"Askerî değil siyasi çözüm gerekiyor"

Alman uzmanların büyük bir bölümü Afganistan'da askeri değil, Taliban'ın da dâhil edeceği politik bir çözümden yana. Almanya hükümetinin Afganistan Özel Temsilcisi Michael Steiner ancak bunun bazı koşullara bağlı olduğuna dikkat çekerek şöyle konuştu: "Siyasi bir çözümün yürürlükteki anayasaya uygun olması gerekiyor. İkinci koşulsa böyle bir çözüme dâhil olacak taraflar, uluslararası terörizmle tüm bağlantılarını kesmeli. Üçüncü noktaysa şiddetten vazgeçilmesi…"

Ancak Afganistan'da şiddet sürüyor. Afganistan misyonu başladığından beri en fazla intihar saldırısı bu yılın ilk yarısında meydana geldi. Steiner, ISAF birliklerinin operasyonları nedeniyle güç kaybeden direnişçilerin daha sık intihar saldırısı düzenlediği değerlendirmesinde bulunuyor.

"Altyapı için önemli adımlar atıldı"

Afgan polisi ve ordusunun 2014 yılının sonunda ülkenin tamamında güvenlikten sorumlu olması planlanıyor. 2007 ve 2010'da Afganistan'daki NATO birliklerine komuta eden Tümgeneral Bruno Kasdorf, yaşanan bazı aksiliklere rağmen şimdiye kadar bunun altyapısının oluşturulması için önemli adımlar atıldığını kaydediyor. "Şu anda kadar 125 bin polis eğitimden geçti. Bu çok önemli bir gelişme. Şimdi görevlerinin üstesinden başarıyla gelip gelemediklerini takip etmemiz gerekiyor. Ancak iyi bir temel atıldı. Dolayısıyla bunu başarabileceğimizi düşünüyorum" şeklinde konuşan Kasdorf, önümüzdeki kasım ayına kadar 172 bin Afgan askeri ve 134 bin Afgan polisinin eğitiminin tamamlanacağına dikkat çekti.

Öte yandan birçok uzmanın eleştiri noktası sivil toplumun yapılandırılmasında yeterli adımların atılmamış olması. BM'nin on yıldan bu yana süren yardımlarına rağmen yaklaşık sekiz milyon Afgan hala dışardan gelecek gıda yardımına muhtaç durumda. Ayrıca iki milyonunu kızların oluşturduğu yedi milyon çocuk düzenli olarak okula gidiyor. Kalkınma uzmanı Matthias Mogge ise "Güvenilir bir hukuk devleti, Afgan halkı için hukuki güvence, vilayetler ve bölgeler dâhilinde devlet kurumlarında şeffaf bir yapı… Bunlar henüz ülkenin büyük bir bölümünde sağlanabilmiş değil" diyerek, henüz atılması gereken birçok adım olduğuna dikkat çekti.

Yabancı askerler geri çekilecek olsa da, sürecin 2014 yılı sonunda tamamlanmasının ardından uluslararası toplum Afganistan'ı kaderine terk etmek niyetinde değil. Alman hükümetinin Afganistan Özel Temsilcisi Michael Steiner, 5 Aralık'ta Bonn'da yapılacak Afganistan Konferansı'nda 2014'den sonrasının detaylı şekilde ele alınacağını kaydetti.

© Deutsche Welle Türkçe

Daniel Scheschkewitz / Çeviren: Banu Ertek

Editör: Hülya Köylü