Afganistan'ın geleceği masada

Bugün ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ile görüşmelerde bulunacak olan Karzai, yarın da ABD Başkanı Barack Obama ile bir araya gelecek. İkili görüşmelerde başlıca konu, Afganistan’ı 2014 yılından sonra nasıl bir geleceğin beklediği. Zira 2014 yılı sonunda NATO’ya bağlı Afganistan'daki Uluslararası Güvenliğe Destek Gücü ISAF birliklerinin misyonu sona eriyor.

Amerikan askerleri tümüyle çekilecek mi?

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı Ben Rhodes “Hiçbir seçeneği dışarıda bırakmıyoruz” sözleriyle aynı tarihten itibaren Amerikan güçlerinin de bütünüyle çekilmesinin düşünüldüğünü ifade etti. Bütünüyle çekilme konusu ilk kez kamuoyuna yansıyor ve konunun Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin Washington ziyareti öncesi gündeme gelmesi de mânidar. Zira Karzai'nin Washington’da ABD Başkanı Barack Obama ile yapacağı görüşmenin gündeminde de başlıca konulardan biri Afganistan’ın geleceği olacak.

NATO’ya bağlı Afganistan'daki Uluslararası Güvenliğe Destek Gücü ISAF birliklerinin misyonu 2014 yılı sonunda sona eriyor. Afgan güvenlik güçleri 2011 temmuzundan beri adım adım ülkelerindeki güvenliğin sorumluluğunu devralıyor. Mevcut plana göre, misyonun sona ermesinin ardından da uluslararası birliklerin küçük bir bölümü bölgede kalmaya devam edecek. Yerel güvenlik güçlerine danışmanlık yapacak, eğitim verecek ve ülkenin sivil olarak yeniden yapılanmasını destekleyecekler.

'En az 20 bin asker kalmalı'

ABD, misyon içerisinde yaklaşık 66 bin kişilik varlığıyla en büyük paya sahip. Son yapılan açıklamalarda 3 bin ila 6 bin kadar Amerikan askerinin ülkede kalmaya devam edeceği belirtilmişti. Afganistan'daki NATO güçlerinin komutanı John Allen ise kısa süre önce en az 20 bin Amerikan askerinin kalması gerektiğini söylemişti.

Alman - Afgan Dostluk Derneği Başkanı Dr. Joachim Spross ülkedeki güvenlik durumunun hâlâ endişe verici olduğunu söylüyor ve Amerikan askerlerinin tümünün çekilmesine ihtimal vermiyor: “Bunu pek anlayabildiğimi söyleyemem. Zira geçen yıl ABD ile Afganistan arasında en fazla iki askerî üssün işler halde kalmasını öngören bir anlaşma imzalandı. Tüm askerleri çekmek akılsızlık olur.”

'Hatalar yapıldı'

Spross yerel güvenlik güçlerinin oluşturulması sırasında hatalar yapıldığını belirtiyor. Uzun süre yanlış kişilerle işbirliği yapıldığını ve bu sırada halktan güçlerin önemli mevkilere getirilemediğini belirtiyor.

Hür Demokrat Parti Dış Politika Sözcüsü Rainer Stinner, istikrarsız siyasi duruma ve müstakbel güç ilişkilerindeki belirsizliklere karşın Afganistan’da birçok şeyin başarıldığı görüşünde. Ülkede yeni yollar yapıldığını, eğitim olanaklarının ve sağlık hizmetlerinin geliştirildiğini kaydediyor ve ekliyor: “Bu ülke için hâlâ yerine getirmemiz gereken yükümlülükler olduğunu NATO’da konuştuk ve bundan yola çıkarak 2014 yılı sonrasında da Amerikan birliklerinin Afganistan’da kalmaya devam edeceğini düşünüyorum. O nedenle Amerikan hükümetinin yaptığı açıklamayı ciddiye alınacak bir tespit olarak görmüyorum.”

Ülkeye yapılan maddi ve insanî yatırımlara da dikkat çeken Alman siyasetçi, misyon sonrasında büsbütün çekilmenin doğru olmadığı görüşünde.

Amerikan hükümetinin tüm askerlerini eve göndermek istediğine Yeşiller Partisi Afganistan uzmanı Frithjof Schmidt de inanmıyor. Bu açıklamaya Afgan hükümetinin devamlı eleştirilerinin neden olduğunu düşünüyor. ABD’ye tek başına yaptığı askerî operasyonlar ve konuşlandırma planları nedeniyle sık sık Afgan egemenlik alanını şüpheye düşürdüğü eleştirisi yöneltiliyor. Afganistan uzmanı Schmidt, misyon bittikten sonra Afgan güçlerine verilecek Amerikan desteğinin hangi koşullara sahip olacağı üzerine bir müzakerenin söz konusu olduğunu kaydediyor. Yapılan açıklamaları da bunun bir yankısı olarak değerlendiriyor.

Stratejik geçiş

Öte yandan Schmidt uluslararası toplumun 2010 yılında askerî bir çözümden isyancılarla görüşmeyi içeren siyasi bir çözüme yönelen stratejik geçişine dikkat çekiyor. Beyaz Saray’ın birlikleri bütünüyle çekme planının da buna uygun olduğunu kaydediyor: “Önce birlikler bir miktar artırıldı ve böylece müzakere baskısı sürdürülmek istendi. Şimdi bir sonuç dönemine giriyoruz, bu dönemde ABD, ISAF misyonunun bitmesinden sonra ne ölçüde varlığını sürdüreceği konusunda bir konsept tartışması yapıyor.”

Afganistan uzmanı Schmidt, ABD Başkanı Barack Obama’nın yeniden seçilmesiyle bu tartışmanın sonuçlanacağını belirtiyor. Schmidt, Afganistan'daki kötü güvenlik durumunun strateji değişikliğinin doğru bir adım olduğunu teyit ettiğini belirtiyor. Alman uzmana göre, tüm bu gelişmeler Afganistan'da isyancılarla siyasi müzakereler için yeni bir dinamik oluşturabilir.

© Deutsche Welle Türkçe

Christina Ruta / Ercan Coşkun

Editör: Hülya Köylü Schenk