Afganlar çareyi falcıda arıyor

"Fala inanma ama falsız da kalma" diye bir söz vardır, malum... Her ne kadar falcılara, büyücülere göre yaşamımızı şekillendirmek doğru olmasa da çoğumuz en azından bir kahve falına baktırmışızdır. Tabii böyle masumca bir seviyede kaldığı sürece ortada önemsenecek bir sorun yok. Ama Afganistan’daki gibi sağlıktan tutun da toplumsal konulara kadar her türlü sorun için çareyi falcılarda aramaya gelince işin boyutu değişiyor. Doktorların ve din adamlarının tüm uyarılarına rağmen, Afganistan'da "şifacı" olarak adlandırılan falcı ve muskacılara başvuran kişilerin sayısı günden güne artıyor. Oysa bu ziyaretler çoğu kişi için dertlere derman olmaktan ziyade yeni sorunları da beraberinde getiriyor...

Her derde çözüm öneriyorlar

Baş ağrısı, aşk acısı, işsizlik veya karı-koca arasındaki sorunlar… Afganistan’da "tavis neviz" yani "şifacı" olarak adlandırılan falcı ve üfürükçüler, her türlü çaresizliğe çözüm vaadinde bulunuyor. Hindikuş’un hemen hemen her bölgesinde falcılara rastlamak mümkün. Falcılık, ülkede yüzlerce yıllık bir geleneğe sahip. Kâbilli falcı ve şifacı Nasır Kâzımî, insanların özellikle üç nedenden dolayı kendisine geldiklerini söylüyor: "Bana gelen çok sayıda işsiz var. Güvenli bir iş bulabilmeleri için kaderlerini uygun bir şekilde değiştirmemi istiyorlar. Şifa arayan çok sayıda hasta da başvuruyor. En çok da aşk acısı çeken ya da evliliğinde sorun yaşayan kadınlar geliyor.“

Kâzımî de diğer pek çok falcı gibi sabit bir mekânda hizmet vermiyor. Çoğu kişi başkentin merkezindeki tozlu taşların üzerine oturup müşteri bekliyor. Eski bir ahşap masanın üzerinde birkaç zar ve birkaç tane de üzerinde eski Mısır yazısına benzer yazıların yer aldığı sararmış kitaplar yer alıyor. Dertlerine derman arayanlar ise "üstad" olarak hitap ettikleri falcının sözüm ona şifa dağıtmasını veya sorunlarına çözüm bulmasını beklerken soğuk taş zeminde oturmaktan şikâyetçi değil. 40 yaşındaki Fatma, önemli olanın netice olduğunu söylüyor: "Kocamla çok büyük sorunlarım vardı. Falcıdan bana yardımcı olmasını rica ettim. Bana iki tane şifale dua yazdı. Birini kırmızı diğerini de beyaz bir zarfta saklamam gerekiyordu. O zamandan bu yana evliliğimiz çok iyi gidiyor.”

Konsantrasyon sorununa da çözüm!

Kunduz’dan gelen 18 yaşındaki Feriştah da falcısının doğaüstü güçleri olduğundan yüzde yüz emin görünüyor. Feriştah, onun sadece aşk acısına çözüm bulacağına değil aynı zamanda öğrenciler arasındaki konsantrasyon eksikliğini de yok edeceğine inanıyor: "Falcı, bana ailevi nedenlerden dolayı okulda konsantrasyonumu sağlayamadığımı söyledi. Bana birkaç dua yazdı ve şimdi her şey yolunda.”

Afgan falcılar aslında çok basit bir prensip izliyor. Ziyaretçilerine hiçbir zaman bir sorumluluk yüklemiyor. Şikâyetlerini dinliyor ve ardından onlara kötü niyetli kayınvalide, başka bir akraba ve hatta yeraltındaki kötü ruhların şu anki şikâyet ve zorluklardan sorumlu olduğunu söylüyor. Ve ardından en önemli mesaj geliyor: “Cömert bir bağış karşılığında, kötü niyetli akraba ya da ruhlar mağlup edilecek.”

Falcının tavsiyesi dayak getirdi

Kendilerini falcı olarak nitelendiren bu kişiler, insanların iyi niyetlerini suiistimal ediyor. Falcı ve muskacıların tavsiyeleri her zaman işe yaramıyor. Örneğin 21 yaşındaki Kâbilli Zerlaşt, bir falcının tavsiyeleri sonucu hayatının nasıl bir cehenneme dönüştüğünü şöyle anlatıyor: "Kayınvalidem kızları için iyi eş arayışına girmişti. Ancak bugüne kadar başarılı olamadı. Falcı ona her şeyin kötü niyetli gelini yani benim yüzünden olduğunu söyledi. O zamandan bu yana beni sürekli sopayla dövüyor.”

Zerlaşt’ınki tek istisna değil. Doktor Zeybullah Fetrat, çoğu hastasının benzer şikâyetlerde bulunduğunu belirtiyor: "Afganistan'da neredeyse hiç psikolog ya da aile danışmanlık merkezi yok. Çoğu insan özellikle de kadınlar, onları dinleyip kendilerine hak verecek birine ihtiyaç duyuyor. Bu büyük boşluğu ise falcı olarak adlandırılan kişiler dolduruyor. Kısmen de kendilerine gelenler için kötü sonuçlara yol açıyorlar.”

© Deutsche Welle Türkçe

Ratbil Shamel / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Murat Çelikkafa