OSZE Medienfreiheit

İnternet aracılığı ile görüş dile getirmek ve bilgi edinmenin dünya genelinde herkes için mümkün olması, basın özgürlüğü savunucularının başlıca hedefleri arasında. Ancak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın basın özgürlüğünü araştıran özel görevlisi Dunja Mijatovic, bunun pek çok hükümeti rahatsız ettiği eleştirisinde bulunuyor.

Mijatovic, AGİT üyesi ülkelerde basın özgürlüğünün durumunu içeren ilk raporunda, özellikle "yeni medya" olarak adlandırılan internet dünyasını ele alıyor. Siteleri yasaklayan ya da hoşa gitmeyen internet gazetecileri ve blog yazarlarını takip eden ülkeleri tek tek gündeme getiriyor.

Bunlardan birinin Azerbaycan olduğuna işaret eden Mijatovic, “Eleştirel bir şekilde ya da hicvederek görüşünü dile getirmek isteyen herkes tehlikede. Azerbaycan’da hapse atılan iki blog yazarının durumu benim için bilhassa üzücü ve moral bozucuydu. Sırf internette blog sayfaları hazırladıkları için hapsedilmeleri kesinlikle kabul edilemez" ifadelerini kullanıyor.

Hangi ülke ne tür ihlallerde bulunuyor?

Azerbaycan’da hükümeti eleştiren blog yazarlarının tutuklanması, Rusya’da hoşa gitmeyen yazılar yazan gazetecilere saldırılması, İtalya’da araştırmacı gazeteciliği zorlaştıran yasalar… Tüm bunlar Mijatovic’in raporunda yer alan olumsuz örnekler arasında bulunuyor.

Mijatovic, “Durum pek memnuniyet verici değil. Rapor, AGİT üyeleri arasında basın ve düşünce özgürlüğünün tehdit edilmesi ve hükümetlerin özgür bilgi akışını engelleyip bastırmaları konusunda büyük farklar bulunduğunu gösteriyor" diyor.

Türkiye'de internet yasakları

Raporda Türkiye'ye de yer veriliyor. Özellikle üzerinde durulan konular ise YouTube başta olmak üzere çeşitli internet sitelerine erişimin engellenmesi ve hassas konulara değinen bazı gazetecilere karşı cezai takibat başlatılması. Raporu hazırlayan Mijatovic, Türk yetkililerden, YouTube’a erişimin tekrar sağlanmasını ve 5651 sayılı "İnternet Yasası"nın da uluslararası standartlara ulaştırılmasını istiyor.

Mahkeme kararının yanı sıra Türk Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı da haziran ayında Youtube ve Google'un bazı uygulamalarına erişimi teknik açıdan da zorlaştırmak için bazı önlemler almıştı. Mijatovic, bunun üzerine serbest olan diğer Google hizmetlerine de ulaşılamadığını ya da erişimin çok yavaş olduğunu kaydediyor. AGİT basın özgürlüğü sorumlusu, bu durumun ifade özgürlüğü ve vatandaşların bilgi erişimi hakkını ciddi şekilde kısıtladığını belirtti.

Türkiye’de iki yıl içinde 5 binden fazla sitenin yasaklandığına dikkat çeken Mijatovic, İnternet Yasası’nın reformdan geçirilmesi çağrısında bulunuyor. 14 Temmuz’da Türk yetkililerden endişelerine yanıt niteliğinde bir mektup aldığını ifade eden Mijatovic, Türkiye ile işbirliğine devam etmeyi sabırsızlıkla beklediğine de raporunda dikkat çekiyor.

AGİT hükümetleri iknaya çalışıyor

Mijatovic basın özgürlüğü ihlalleri karşısında ikaz edip, mektup yazmak ya da kamuoyu baskısını harekete geçirmekten fazlasını yapamıyor. Çünkü başında olduğu birimin gerçek bir yaptırım gücü yok.

Ancak Dunja Mijatovic, diğer yandan bu birimin önemine dikkat çekiyor:

“Bu birim, basın özgürlüğü ile ilgili yükümlülüklerini hatırlatması için 56 üyenin tamamı tarafından hayata geçirilmesi açısından önemli. Ve ben de bunu onlara gerçekten hatırlatmaktan çekinmeyeceğimi açıkça belirttim. Hükümetlerle işbirliği arayışı içinde olacağım, çünkü onların yardımı olmaksızın hiçbir iyileşme sağlayamayız.”

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Başak Sezen (DW/Ajanslar)

Editör: Hülya Köylü