Ukrayna'ya gönderilen Alman İHA'sı: Vector

Savaş tankları ve keşif amaçlı insansız hava araçları (İHA): Ukrayna yakında Almanya'dan her ikisini de alacak. Bu durum önceki hafta ve hatta aynı gün netleşti. Ancak Berlin'den gelen ve Ukrayna ordusuna Leopard 2 ana muharebe tankları tedarik etme kararına ilişkin haber, Münih'ten gelen İHA haberlerini gölgede bıraktı. Oysa Quantum-Systems adlı Alman start-up (yeni girişim) şirketinin, Ukrayna Savunma Bakanlığı'ndan Vector İHA'ları için ikinci ve çok daha büyük bir sipariş aldığı ve Alman hükümetinin bu teslimatı finanse edeceği haberi oldukça önemli bir gelişmeydi.

Vector tipi İHA'nın tanesi 180 bin euro

Ukrayna'nın verdiği bu müteakip sipariş, Vector insansız hava keşif aracının Ukrayna ordusu için taşıdığı önemi de açıkça kanıtlamış oldu. Zira geçen yıl Ağustos ayı başında 33 adet Vector siparişi veren Kiev, beş ay sonra bu rakamı üçe katlayarak 105 yeni İHA daha ısmarladı.

Dolayısıyla Vector insansız hava araçları, Almanya'da pek çok siyasetçinin Ukrayna'ya silah tedarik etmenin uygunluğu konusunda ciddi şüpheleri olduğu ve bu yönde hararetli tartışmaların sürdüğü bir dönemde Ukrayna ordusu tarafından çoktan kullanılmaya başlanmıştı. Ancak İHA'lar tek başına silah olarak tanımlanmıyor. O dönemde Alman Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen hızlı ihracat onayı da bu gerekçeye dayanıyor.

Uluslararası jargonda kullanıldığı şekliyle, İHA'nın İngilizce kısaltması olan UAS (Unmanned Aircraft System) sınıfına giren Vector, elektrikle çalışan, dikey kalkış özelliği bulunan, 1,63 metre uzunluğa ve 2,8 metre kanat açıklığına sahip pervaneli bir uçak şeklinde olup havadan keşif için kullanılıyor. Azami uçuş süresi 120 dakikayı bulan Vector, birçok topçu silahının menziline karşılık gelen 30 kilometreye kadar bir mesafeden video kayıtları ve veriler iletebiliyor.

Tanesi 180 bin euro olan bu dronların finansmanını üstlenen Alman hükümeti, Ukrayna Savunma Bakanlığı'nın yeni siparişi için imalatçı Quantum-Systems şirketine yaklaşık 20 milyon euro ödeyecek.

DW'nin yönelttiği "Vector İHA'ları neden bu kadar pahalı? " sorusuna yanıt veren şirketin kurucu CEO'su Florian Seibel, aslında bu aracın benzerlerine göre daha düşük bir fiyat segmentinde olduğunu, örneğin İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yapımı muadillerinin çok daha pahalı olduğunu belirterek, "Vector, özel antenler, gece görüş cihazları, kızılötesi kameralar, yüksek güvenlik standartlı iletişim araçları gibi hayli kapsamlı ve modern teknoloji ürünü kaliteli bileşenlere sahip. Ayrıca kontrol ve navigasyon aygıtlarının özel yazılımları, onlarca yıllık ar-ge çalışmalarına dayanıyor" diyor.

Bundeswehr'de geçen 16 yılın ardından...

Florian Seibel, başlangıçta orduya tedarik gibi bir hedef gütmedi; daha ziyade ticari amaçlarla sivil sektör için küçük İHA'ların geliştirilmesi ve üretimine odaklandı. Şirketini kurmadan önce helikopter pilotu ve ardından da Münih'teki Alman Silahlı Kuvvetler Üniversitesi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Fakültesi'nde doktora öğrencisi olarak toplam 16 yılını Alman Ordusu'nda (Bundeswehr) geçirdi. Doktorasını yaparken, diğer müstakbel üç ortağıyla tanıştı. Onlardan biriyle geliştirdiği dron prototipinin patentini aldı. Doktorasını yarım bıraktı ve Ocak 2015'te Quantum-Systems adlı start-up havacılık şirketini kurdu.

Şirketin ürettiği Trinity adlı dron 2017 yılında seri üretime geçti ve ağırlıklı olarak Almanya, Norveç, Endonezya, Yeni Zelanda, Gana ve ABD'de tarım ve inşaat projeleri kapsamında arazi ölçümü ve haritalama çalışmalarında kullanıldı. Ukrayna'da da önce tarım sektöründe, ardından da Çernobil'deki nükleer santral kazası sonrası radyoaktif atıkların gömüldüğü orman alanlarının tespitinde yararlanıldı.

Askeriyenin yanı sıra polis, itfaiyeciler ve sınır muhafızlarına yönelik de tasarlanan çift kullanımlı (dual use) Vector İHA'ların geliştirilmesine ise 2018 yılında başlandı. Florian Seibel, "Elbette Rusların 2014 yılında Kırım'da yaptığına benzer şekilde tüm Ukrayna'yı da işgal edeceğini tahmin edemezdim. Ancak Avrupa'da güvenliğimizi ihmal ettiğimiz ve bu konuyla daha fazla ilgilenmemiz gerektiği hissine kapıldım" diyor.

Alman keşif İHA'sına büyük talep

2020 yılında ise Vector İHA'larının seri üretimine geçildi. Ukrayna Ordusu tarafından da 2022 ilkbaharında kullanılmaya başlandı. Böylece Quantum-Systems'in ürettiği İHA'lar ilk kez askerî amaçlarla ve üstelik bir savaş bölgesinde aktif olarak kullanılmış oldu.

Seibel, "Batlı devletler olarak, bu savaşı mümkün olan en kısa sürede sona erdirmek için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Ancak diğer taraftan Ruslar, savaşı kaybedeceklerini görürlerse onları müzakere masasına oturmaya zorlayabiliriz. Kazanabileceklerini varsaydıkları sürece savaşmaya devam edecekler" diyor.

Ukrayna'ya yapılan teslimatlar ve savaştaki başarılı kullanımı, orduların Vector'a ilgi duymasına neden oldu. Bundeswehr'in yanı sıra ABD ve Hollanda silahlı kuvvetleri de siparişler verdi. İşlerin bu denli iyi gitmesi, Florian Seibel'in Almanya'da kimi çevreler tarafından "savaş vurguncusu" olarak nitelendirilmesine neden oldu.

Quantum-Systems'in CEO'su, ABD'li ilaç devi Pfizer ile birlikte Covid-19'a karşı en etkili aşıyı geliştiren Alman şirketi BioNTech ile aralarında bir paralellik kurarak, "Evet, biz bu savaşın ekonomik anlamda kazananıyız. Çünkü şu anda ihtiyaç duyulan bir teknolojiyi tedarik ederek para kazanıyoruz. BioNTech de dünyayı büyük bir felaketten kurtarmaya yardımcı olmuştu. Neticede güçlü yatırımcıların, şirkete sağladıkları güçlü finansal destekle kurucuları ödüllendirilmeleri, adil bir netice oldu" ifadelerini kullanıyor.

Peter Thiel de yatırım yapacak

Gösterdiği büyük başarı nedeniyle henüz genç sayılabilecek Quantum-Systems'e de yatırımcıların on milyonlarca euro emanet ettiğini belirten Florian Seibel, bu durumun hem kendilerini son derece gururlandırdığını hem de taşıdıkları büyük sorumluluğun bilincinde olduklarını vurguluyor. Şirketin finansörleri arasında, bölgedeki havacılık ve uzay endüstrisini teşvik eden Bavyera eyaletinin yatırım şirketi Bayern Kapital de yer alıyor.

Ekim 2022'de Alman-Amerikan teknoloji yatırımcısı Peter Thiel de şirkete yatırım yapmaya karar verdi. Florian Seibel: "Bizim için bu büyük bir onur. Peter Thiel, kesinlikle dünyanın en başarılı teknoloji yatırımcılarından biri, hatta en başarılısı. Paypal gibi dünya çapında kabul gören bir ödeme sistemi oluşturmayı başardı. Aynı zamanda başarılı olacağını öngördüğü Facebook'a da çok erken bir dönemde yatırım yaptı."