"Koronavirüs nedeniyle öldüğü bilinmeyen insanlar var"

DW: Her gün Almanya’daki enfeksiyon  ve ölüm oranlarına ilişkin istatistikler görüyoruz. Aynı şekilde dünyanın çeşitli ülkelerinden de farklı istatistikler geliyor. Bu sayılar ne kadar güvenilir, ne kadar doğru?

Prof. Tobias Kurth: Almanya’dan gelen sayılar doğru. Sorulması gereken soru, bu sayıları başka bir ülkeden gelen sayılarla karşılaştırmanın doğru olup olmadığı. Bu zor çünkü diğer ülkelerin verilerini hangi yöntemle elde ettiklerini bilmiyoruz. Başka biçimde test yapıyorlar ve koronavirüs veya ona bağlı semptomlar nedeniyle hayatını kaybeden hastaları farklı biçimde sınıflandırıyorlar. Aynı şekilde Almanya’da kayıt altına altınan sayıların yanlış olduğunu söylemek de doğru değil. Zor olan, dediğim gibi, bu sayıları farklı ülkelerin sayılarıyla karşılaştırmak. İtalya’yla mesela.

Bunu biraz açabilir misiniz? Diğer ülkelerle karşılaştırmaya ilişkin bir örnek verebilir misiniz mesela?

Eğer örneğin siz ülke olarak diğer ülkeye göre başka bir toplumsal grubu koronavirüs testine tabi tutuyorsanız, muhtemelen koronavirüs testi pozitif çıkan insanlar grubunuz çok farklı olur. Almanya’da test edilenlerin yaş ortalaması 45 civarında. İtalya’daki ortalama yaş ise 60 üzerinde. Dolayısıyla Almanya’da testi pozitif çıkan daha fazla genç insan var. Ama bu aynı zamanda İtalya’daki grubun daha yaşlı olduğu anlamına geliyor. Ve biliyoruz ki ileri yaş, koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle ölüm noktasında daha büyük bir risk faktörü. Ama COVID-19 nedeniyle ölen insanların ortalama yaşının her iki ülkede de aynı olduğunu, yani 80 üzeri olduğunu biliyoruz. Bu yüzden İtalya’daki sayıların Almanya’daki sayılardan yüksek olması şaşırtıcı değil.

Şu anda belki pek önem taşımayan bir faktör daha var aslında. Farklı ülkelerdeki, örneğin İtalya ve Almanya’daki farklı ölüm oranları, belirli sosyal yapılardan da kaynaklanıyor olabilir. İtalya’da yaşı ileri insanların toplumsal yaşama Almanya’dakilere göre daha entegre olduklarını biliyoruz. Bu aslında iyi bir şey. Ama koronavirüs açısından bakıldığında, bu durumda virüsü kapma ve bulaştırma ihtimali de artıyor. Bu hastalıktan ölenler de, yaşlı insanlar. Bu durum da yaşı ileri insanların İtalya’ya nazaran daha izole yaşadığı Almanya ile farkı açıklıyor olabilir.

Normalde yılın bu zamanında ne kadar ölüm vakası yaşandığını biliyor muyuz? Şu anda yaşadığımızla karşılaştırıldığında normal ölüm oranı ne kadar yüksek?

Bu çok iyi ve çok önemli bir soru. Bu sayılar aslında genel ölüm oranının gerçekten yükselip yükselmediğini görmek için çok önemli. İtalya’dan gelen haberler, en azından bazı bölgelerde şimdi ölen ve ölüm nedeni koronavirüs olmayan hastaların sayısının da arttığına işaret ediyor. Dolayısıyla mevcut sayı kadar, koronadan ölen ama böyle kayıt altına alınmayan insan olması da ihtimaller dahilinde.

Ancak örneğin geçen hafta ölen insan sayısıyla ilgili veri toplayıp toplanmadığı ve bunun son beş yılın bu haftasında gerçekleşecek ortalama ölüm oranıyla karşılaştırılıp karşılaştırılmadığı ülkeye bağlı. Eğer bir artış sözkonusuysa o zaman nerede neyin yanlış yapıldığıyla ilgili bir uyarı sinyali alınmış olurdu. Çok az ülke verilerini Avrupa veritabanına iletiyor. Bu nedenle oldukça hızlı şekilde yapılabilecek bir karşılaştırma söz konusu olmuyor. Ve bildiğim kadarıyla şu anda Almanya’da da bu veriler mevcut değil.

Dolayısıyla bu sayıları COVID-19 ölüm vakalarıyla karşılaştırabilmek için, veriler mevcut olmadığından ötürü yeteri kadar çaba sarf edilmedi?

En azından Almanya’da. Ama İtalya’da tam olarak bunu yaptıklarına dair haberler geldi. Orada belirli bir haftada, örneğin geçen hafta ölenleri geçen yılın aynı haftasındaki ölüm sayısıyla veya son beş yılın ortalama ölüm oranıyla karşılaştırıyorlar. Bunun sonucunda da ölümlerin zirve yaptığı bariz bir biçimde su yüzüne çıkıyor.

Almanya veya başka bir yerde, koronavirüs ölüm vakaları koronavirüs ölüm vakaları olarak kayıt altına alınmadığından ötürü,  ölüm oranlarında şiddetli ve beklenmedik bir artışın yaşanması ne kadar mümkün?

Ben Almanya’da koronavirüs nedeniyle daha fazla insanın öldüğünü göreceğimizi düşünüyorum. Gelecekte de genel ölüm oranında muhtemelen koronavirüsten kaynaklanan ama bu şekilde kayıt altına alınmayan bir yükseliş olup olmadığını öğreneceğiz.

Bu aslında dünyanın tamamı için geçerli çünkü her insanı teste tabi tutmuyoruz. Ek olarak koronavirüs hastası olarak kayıt altına alınmadan ölen bir kişiyi koronavirüs kapmış mıydı diye test de etmiyoruz. Ama bunu yapsaydık insanları şu an olduğundan daha farklı biçimde sınıflandırmamız mümkün olurdu. Evet, koronavirüs nedeniyle ölen ancak şu anda bu nedenle öldüğünü bilmediğimiz ve bu şekilde kayıt altına almadığımız insanların sayısı çok yüksek olacak.

Profesör Dr. Tobias Kurth, Berlin’deki Charité Hastanesi bünyesindeki Kamu Sağlığı Enstitüsü’nün Direktörü olarak görev yapıyor.

Söyleşi: Charli Shield, Zulfikar Abbany

©️ Deutsche Welle Türkçe