Almanya Türkleri'nin vatandaşlık tercihi

Alman vatandaşlığını mı seçmeliyim, Türk vatandaşlığını mı? Almanya’da doğan Türk kökenli gençler 18 yaşına geldikleri zaman bu soru ile karşılaşıyorlar. Zira vatandaşlığa geçiş yasasında 1999 yılında yapılan değişikliklere göre, 1 Ocak 2000’den sonra ülkede doğan ve o tarihten önce 10 yaşından küçük olan göçmen kökenli çocuklar 18 yaşına gelene kadar çifte vatandaş sayılıyor. Fakat bu gençler 18 yaşına geldiklerinde resmî bir mektup alıyorlar. 2008 yılından beri gönderilen bu mektuplarda, göçmen kökenli gençlerden Alman vatandaşlığı ile Türk vatandaşlığı arasında seçim yapmaları isteniyor. Gençlere beş yıl, yani 23 yaşına gelene kadar düşünme süresi tanınıyor. Bu sürenin sonuna kadar Alman vatandaşlığına geçmek için başvuruda bulunmayanlar, Alman vatandaşlığını kaybediyor.

Tercih Alman vatandaşlığı

Bu mektubu yaklaşık bir yıl önce alan Didem Özek, Alman vatandaşlığına geçme kararını almakta zorlanmıyor. Bu karara üzülmediğini söyleyen Özek, ”mesela babam Türkiye’de doğmuş, orada yaşamış, orada okumuş. Vatandaşlık onun için duygusal bir konu. Bu yüzden de Türk vatandaşlığında kalmak istedi. Ama ben Almanya’da yaşıyorum, Berlinli’yim. Bu benim için duygusal bir mesele değildi” diyor. Didem Özek, kendini Berlinli olarak görse de, Türkiye’yi çok sevdiğini, çok özlediğini belirtiyor.

18 yaşındaki Çağla Eltan da bu mektubu aldıktan sonra Alman vatandaşlığı için başvuruda bulunuyor. Ancak Çağla Eltan, Türk vatandaşlığından çıktığı için üzülüyor. Duygularını ”sanki Türklüğe karşı çıkmışım gibi geldi” sözleriyle ifade eden Eltan, ”Ama sonuçta ben içimde hâlâ Türk’üm. Böyle bir kağıt, pasaport beni değiştirecek halde değil” diyor.

Neden Alman vatandaşlığı?

Didem Özek ve Çağla Eltan gibi, gençlerin önemli bir bölümü Alman vatandaşlığını tercih ediyor. Federal hükümetin verilerine göre, yasa yürürlüğe girdikten sonra 380 bin civarında göçmen kökenli çocuk Alman vatandaşlığına geçti. Peki neden Alman vatandaşlığı tercih ediliyor? Didem Özek, böylelikle seçme ve seçilme hakkı elde etmesini önemli buluyor. Çağla Eltan ise Alman vatandaşlığının daha avantajlı olduğunu düşünüyor. Alman vatandaşlığının, çalışma hayatında, insanların bakışında olumlu yönde etkisi olacağına inanıyor. Gençlerin Alman vatandaşlığını tercih nedenleri arasında Schengen ülkeleri dışına yapılan seyahatlerde vize sorunu yaşamamak da bulunuyor.

Siyasetteki tartışmalar

Muhalefette bulunan Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Birlik 90/Yeşiller, ”Opsiyon Modeli” adı verilen bu uygulamanın kaldırılmasını talep ederek, gençlerin ileride de çifte vatandaş olmaları gerektiğini savunuyor. Konuyla ilgili iki farklı önerge, bu partiler tarafından şubat ayında Federal Meclis’e sunuldu. Önergeler ilgili komisyonlarda görüşülüyor. Konu, Federal Eyalet Temsilcileri Meclisi’nin de gündemine getirildi. Sosyal Demokrat Parti’nin koalisyonda bulunduğu Berlin, Bremen ve Brandenburg Eyaletleri ”Opsiyon Modeli” uygulaması için bir girişim başlatılması talebi, çoğunluğu elinde bulunduran Hrıstiyan Birlik Partileri (CDU/CSU) ile Hür Demokrat Parti’nin (FDP) iktidarda olduğu eyaletler tarafından geçtiğimiz cuma günü reddedildi. İktidar partileri, tercihte bulunması gereken ilk gençlerin düşünme süresi 2013 yılında bittiği için, öncelikle bu tarihe kadar beklenmesi gerektiğini savunuyor. Hristiyan Birlik Partileri ayrıca ”iki ülkeye birden sadakat gösterilemez” düşüncesiyle bu talebi reddediyor.

Türkiye’ye bağlılık

Fakat bazı gençler, Alman vatandaşı olsa da kendini hâlâ Türkiye’ye bağlı hissediyor. Anne ve babasıyla birlikte Alman vatandaşı olan 17 yaşındaki Can Erdoğan, ilk fırsatta yine Türk vatandaşlığına geçmek istiyor: ”Her nerede yaşarsam yaşayayım kendimi Türk olarak hissediyorum ve kendi ülkeme hizmet sunmak istiyorum. Askere de gitmek istiyorum tabii ki. Herkesin vatan borcu olduğu gibi benim de vatan borcum var, ben de gitmek isterim.”

© Deutsche Welle Türkçe

Jülide Danışman / Berlin

Editör: Beklan Kulaksızoğlu