Ankara TikTok'a denetim için harekete geçti
5 Aralık 2023
Türkiye, Dilan - Engin Polat soruşturmasının ardından bir süredir sosyal medya fenomenlerinin güzellik merkezleri adı altında kara para akladıkları iddialarını konuşuyor. Kara para soruşturmalarının yanı sıra bu kişilerin sosyal medya üzerinden elde ettiği gelir de Hazine ve Maliye Bakanlığının odağında. Bakanlık ve Bakanlığa bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) uzmanlarının vergi kaçakçılığı yapılıp yapılmadığını incelemek üzere özel bir ekip kurduğu ve kapsamlı bir çalışma başlattığı belirtiliyor.
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı ve AKP Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman da bu çerçevede bir torba yasa hazırlığı olduğunu açıkladı. Hükümet, sosyal medya üzerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde yaşanan eksikliklerin giderilmesi için bir yasal düzenleme yapmayı hedefliyor.
Ankara'da Tiktok'ta yapılan paylaşımların içeriği ile ilgili de rahatsızlık yaşanıyor. Hükümet, TikTok plaformunda "aile ve ahlak" değerleriyle bağdaşmayan paylaşımlar yapıldığı gerekçesiyle de denetimleri artırmak istiyor. Bu amaçla TikTok temsilcileri ikinci kez Meclis'e davet edildi.
TikTok üzerindeki denetim artırılacak
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya bugün TikTok'ta müstehcen içerek üretenler hakkında işlem yaptıklarına dikkat çekerek 612 hesabın incelendiğini, müstehcen yayın yapan 14 kişinin tutuklandığını duyurdu.
TikTok'ta kısa bir süre önce "Laz kızı" adlı bir hesaptan müstehcen yayın yapıldığı gerekçesiyle hesap sahibi gözaltına alınmıştı. Daha sonra polis, TikTok üzerindeki denetimleri sıkılaştırdı. Meclis Dijital Mecralar Komisyonu'na sosyal medya platformlarına ilişkin şikayetlerin arttığı ifade ediliyor.
Bu sorunun bir ulusal güvenlik meselesi olduğunu savunan Meclis Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı AKP'li Hüseyin Yayman dün "Milletimizin ahlakını değerlerini, aile kurumunu ortadan kaldırmaya yönelik adımlar var. Diğer konu cinsiyetsizleştirme meselesi ile ötekileştirme, ergen mobingi gibi konular. Bunlar da kabul edilemez. Irkçılık ve nefret söylemi paylaşımları da hoş görülemez. Güvenlik - demokrasi dengesi içinde özgürlük - kamu düzeni anlayışı içerisinde bu konuları ele alacağız" açıklamasını yaptı.
Hükümetin bu konudaki adımları MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin geçen hafta yaptığı konuşmanın ardından geldi.
Bahçeli, partisinin grup toplantısında konuyu gündeme taşıyarak "Daha çok faiz geliri elde etmek için tertip edilmiş fon ve finans oyunları, doymayan kursaklarının tahrikiyle milyon dolarlarını bu fonlara bağlayan tanınmış simalar, bunlara çanak tutan sahtekar bankacılar, kurulan saadet zincirleri, saçlarına dolardan bukleler yapan şaibeli soytarılar gerçekten de milletimizde haklı bir öfkeye neden olmaktadır. TikTok rezaleti ise salgın gibi yayılmaktadır" demişti.
TikTok temsilcileri 7 Aralık Perşembe Meclis'te olacak. TikTok'un Türkiye ve Avrasya temsilcisi Emir Gelen komisyona gelerek bilgi verecek soruları yanıtlayacak. TikTok temsilcileri geçtiğimiz yıl da komisyona davet edilmişti.
TBMM'de Perşembe günü yapılacak toplantıda vergi düzenlemeleri ve aile başlıkları ele alınacak.
Sosyal medya üzerindeki baskının artacağı endişesi
Dijital haklar konusunda çalışmalar yürüten Alternatif Bilişim Derneği'nden Faruk Çayır ise "ahlak ve aile" düzenlemeleri konusunda farklı düşünüyor. Dernek Başkanı Çayır ahlak, müstehcenlik ve ırkçılık gibi suçların zaten Türk Ceza Kanununda yer aldığını, sosyal medyaya dair ayrı düzenlemenin yeni bir dezenformasyon kanunu çıkarmak olacağını söylüyor. Çayır, sözlerini "Dezenformasyon kanunu da 'gazetecilerle ilgili değil' denildi, gazeteciler tutuklandı. Bu da 'sosyal medyaya baskı için değil' denir, baskıya dönüşür. Özetle yasal düzenleme ile asıl amaç bu platformlara baskı yapmak ve daha kolay kapatılmasının yolunu açmak olur" diye sürdürüyor.
Hükümetin bu tartışmayı açmasının ideolojik tartışmalar yaratmak olduğunu savunan Çayır, "Vergi düzenlemesi ne kadar gerekliyse 'ahlak ve aile' tartışması açmak da o kadar yanlış. Ne yapacaklar, 'Sosyal medyada giyim kuşam şöyle olmalı' mı diyecekler? Torba kanun adı altında hepsini torbaya koyup kamuoyunu ikna etmeye çalışacaklar" dedi.
Hükümet bant daraltılması, reklam yasağı verilmesi gibi başlıklarda çalışmalar yapıyor. Hüseyin Yayman, İhlas Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada da adım atılmaz ise lisans iptalinin de önerilebileceğini söyledi.
"We Are Social" adlı oluşumun Dijital 2023 raporunda yer alan verilere göre Türkiye, TikTok'u dünyada en fazla kullanan ilk 10 ülkeden biri durumunda. Sosyal medya kullanıcılarının yüzde 47,8'inin TikTok kullandığı tahmin ediliyor. Bu oran bir önceki yıla göre yüzde 19 artış anlamına geliyor. Rapora göre kullanıcılar ortalama ayda 20,9 saat boyunca TikTok'ta vakit ayırıyor.
Sosyal medya fenomenleri nasıl vergi veriyor?
Hükümet,sosyal medyadan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi için 2021 yılında bir kanun çıkarmıştı. Bu kanunun uygulanması için de 2022 yılı başında Hazine ve Maliye Bakanlığı yönetmelik ve tebliğlerde düzenleme yaptı.
Gelir Vergisi Kanunu'ndaki düzenlemeye göre 2022 itibarıyla bu işleri yapanlar, Türkiye'de kurulu bir bankada özel bir hesap açıyor ve banka bu hesaba yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında stopaj kesintisi yapıyor. Bu kapsamda elde edilen kazançların 2022 yılı için 880 bin lirası gelir vergisinden istisnaydı. Bu tutar 2023 yılında 1 milyon 900 bin liraya çıkarıldı. Bu stopaj vergisini uyarıya rağmen ödemeyenler ile yıllık 1 milyon 900 bin TL geliri aşanlar için ise bu kazançlarını muhasebeleştirmesi ve vergi beyannamesi verip belirlenecek vergi tutarlarını ödemesi şart.
Ancak bu incelemeler, Youtube, TikTok gibi şirketlerin fenomenlerin hesabına yatırdığı paralar üzerinden bir vergilendirme ve inceleme yapılabiliyor. Şirketler, sosyal medya kullanıcısına yaptığı bu ödemeleri ilgili kurumlara bildiriyor, bunun üzerine de vergi ekipleri takip yapabiliyor.
Hükümetin yeni çalışmasına göre sosyal medya şirketlerinden gelen paraların dışında bireysel kazançlar da takip edilecek. Maliye denetimlerinde şüpheli yüksek meblağlar tespit edilirse "Bu geliri nereden elde ettin?" sorusu yöneltilebilecek.
Ancak bu o kadar kolay değil. Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Faruk Çayır'a göre sosyal medya fenomenlerine hem "bireysel bağış" hem de sosyal medyadan yaptıkları gizli reklamlar nedeniyle firmalar tarafından direkt ödemeler son dönemde arttı. Bu ödemelerin denetimsiz ve vergilendirilmeyen ödeme olduğunu kaydeden Çayır, "Bu elde edilen gelirlerin de vergilendirilmesi gerekli. Tek tek hesapların takip edilmesinin önü açılabilir. Bu konuda bir açık var ve adım atılması doğru" dedi.