Bağdat ile Erbil Türkiye'ye petrol ihracatında anlaştı
4 Nisan 2023
Irak federal hükümeti ile kuzeydeki Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY), on günlük aranın ardından ülkeden petrol ihracatının yeniden başlatılmasını sağlayacak bir anlaşmaya imza attı.
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi, IKBY'nin merkezi yönetimi baypas ederek Türkiye'ye doğrudan petrol ihraç etmesiyle ilgili davada Irak'ı haklı bulmuş, bunun üzerine Türkiye, 25 Mart'ta Kuzey Irak'tan Ceyhan limanına yapılan petrol ithalatını durdurmuştu.
Irak Başbakanı Şiya es-Sudani ile IKBY Başbakanı Mesrur Barzani'nin Bağdat'ta imzaladığı anlaşma sonrasında, petrol ithalatını yeniden başlatması için Türkiye'ye resmi başvuruda bulunulduğu bildirildi.
Nihai çözüm için federal yasa hazırlığı
Anlaşmanın imzalanmasının ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan Sudani, kuzeyden petrol ihracatının durdurulmasının Irak'ın gelirlerini azalttığını belirterek varılan anlaşmanın geçici nitelikte olduğunu kaydetti. Petrol ve doğal gaz ihracatından elde edilen gelirlerin dağılımını düzenleyen bir federal yasa çalışması içinde olduklarını belirten Sudani, bu yasanın çıkmasının ardından sorunun nihai çözüme kavuşturulacağını kaydetti. Sudani, "Herkes bu anlaşmaya riayet etmeli ve uygulamalı" dedi.
Barzani de yaptığı açıklamada varılan anlaşmanın geçici nitelikte olmasına rağmen "Erbil ile Bağdat arasında uzun yıllardır devam eden anlaşmazlığın sona erdirilmesi yönünde hayati bir adım anlamına geldiğini, ayrıca doğal gaz ve petrol yasasının nihayet çıkarılması için olumlu ve güvenli bir ortam yarattığını" belirtti.
Kuzey Irak petrolünün idaresi SOMO'ya devrediliyor
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) en büyük ikinci üreticisi konumundaki Irak, IKBY'nin Irak Milli Petrol Şirketini (SOMO) baypas ederek Türkiye üzerinden ham petrol ihracatına başlaması nedeniyle 2014 yılında Uluslararası Tahkim Mahkemesine başvurmuştu. Irak'ta merkezi hükümet, ülkenin tüm petrol ihracatının 1973 yılında Türkiye ile imzalanan anlaşma gereği SOMO üzerinden yapılması gerektiğini savunmuştu.
Bugün imzalanan anlaşma, Kuzey Irak ham petrolünün idaresini SOMO'ya devrediyor. AFP haber ajansına konuşan Irak ve IKBY yetkilileri, petrol ihracat sürecinin denetimi için iki taraf arasında bir ortak komite oluşturulacağını, petrol gelirlerinin de Bağdat denetiminde IKBY kontrolündeki bir hesaba yatırılacağını belirtti. Reuters haber ajansına konuşan iki Iraklı yetkili ise hesabın Irak Merkez Bankasında olacağını, IKBY kontrolündeki hesaba denetim amaçlı olarak Bağdat hükümetinin de erişiminin bulunacağını kaydetti.
Yıllar süren anlaşmazlık
Ekonomisi büyük ölçüde petrole bağımlı olan Irak'ta hükümet, bütçe hesaplamalarında önümüzdeki üç yıllık süreçte varil başına 70 dolarlık gelir elde etmeyi hedefliyor. IKBY'nin Türkiye üzerinden kendi başına ihracata girişmesi Bağdat'taki merkezi hükümetle Erbil arasında yıllardır gerginliğe neden oluyordu. IKBY ise Bağdat hükümetini bir yandan bölgedeki memurlara maaş ödemeye yanaşmazken diğer yanda Kuzey Irak'ın petrol gelirlerinden fayda sağlamaya çalışmakla suçluyordu.
Tahkim kararı sonrasında petrol akışı durdurulmadan önce IKBY günde yaklaşık 450 bin varil petrol ihraç ediyordu. Irak'ın toplam petrol ihracatı ise günde ortalama 3,3 milyon varil civarında.
AP,AFP,rtr/BK,BÖ