Dünyanın gözü Washington'da

20 Ocak, ABD için bir dönüm noktası. Değişim vaadiyle başkanlığa seçilen 47 yaşındaki Barack Obama, yemin ederek başkanlık görevine resmen başlayacak. Dünyanın yeni umudu Barack Obama, Yüksek Mahkeme başyargıcı John Roberts'in gözetiminde, ABD'nin 19. yüzyılda iç savaş dönemindeki başkanı olan ve köleliği kaldırmasıyla tanınan Abraham Lincoln'a ait İncil'e el basarak yemin edecek ve ABD'nin 44'üncü başkanı olarak görevini üstlenecek.

Tören protokolüne göre, Obama daha sonra başkanlığı döneminde izleyeceği ilke ve politikaları anlatacak ve ardından George Bush'u Kongre'den uğurlayacak. Böylece tartışmalı Bush dönemi ABD’de sona erecek. Ancak Bush başkanlık görevi ile birlikte bir dizi ağır sorunu da Obama’ya devredecek. Bunların başlıcaları ise ABD’yi darboğaza sürükleyen ekonomi krizi, savaşan onbinlerce Amerikalı askerin bulunduğu Irak ve Afganistan.

Obama’nın göreve başlaması dolasıyla ülke genelinde de çok sayıda etkinlik düzenlendi. En büyük kutlamaların ise Washington’da yapılması bekleniyor. Amerikalı yetkililerin tahminlerine göre, başkentteki kutlamalara yaklaşık 2 milyon kişi katılacak. Ancak kutlamalar, aslında hafta sonundan bu yana başladı.

ABD’de yemin töreni geleneği

Amerikan Başkanlık yemin törenleri ise 200 yılı aşkın bir süre içinde kapsamlı şenlik ve etkinliklerden oluşan gelenekselleşmiş bir seremoni haline gelmiş durumda. ABD’nin ilk başkanı George Washington 30 Nisan 1789’da “Tanrı yardımcım olsun” sözüyle 200 yıllık bir geleneği başlatmıştı. Daha sonra ülke çapında bir şenliği andıran yemin töreni ABD’de büyük sembolik değer taşıyan siyasi bir ayin haline geldi.

ABD başkanlarının ellerindeki İncil üzerine yemin etmelerinin ardından askeri bando ve geçit töreni ile devam eden şenlikler gün boyu sürüyor. Yeni Başkan Barack Obama ise elinde herhangi bir İncil’i değil, Amerikan birliğinin koruyucusu ve kölelere özgürlüğünü tanıyan kişi olarak tarihe geçen Abraham Lincoln’ün yemin töreninde elinde tuttuğu İncil’i taşıyor olacak.

Tüm etkinliklerin açık havada yapılmasının da bir anlamı var. Başkanın, kendisini seçen halkın önünde yemin ediyor olması önem taşıyor. Kapitol Tarih Birliği’nden Donald Kennon, törende devletin üç temel direği, yasama, yürütme ve yargının birarada olmasının, devletin birliğini yansıttığını vurguluyor ve ekliyor: “Yürütmenin yeni başı, yani Başkan, yasamanın mekanında, Kapitol’de yemin eder. Yeminin kabulü ABD’nin yüksek yargıçları tarafından yapılır.”

Barış mesajı

Yeni başkanın yemin töreni öncesinde görevi devralacağı başkan tarafından karşılanması ve yeminin ardından ikisinin de eşleriyle birlikte Kapitol’e gitmesi de bir gelenek. Böylece görev tesliminin barışçı bir şekilde gerçekleştiği gösterilmiş oluyor.

Tarihçi Marvin Kranz, yeni Amerikan Başkanı’nın göreve başlamasının herhangi bir tatil gününden çok daha fazla anlam taşıdığını vurgulayarak, “Törende Tanrı’nın yeri olmamasına rağmen yeminde dinsel ölçütler görüyorum. Yemin töreni, içinde yaşadığımız yurtseverlik üzerine kurulu sistemin bir parçası. ‘Bu Amerika’dır ve Amerika’nın resmi günüdür’ mesajı veriliyor” diyor.

Başkanların konuşmaları

ABD’nin kurucu babaları Washington, Jefferson ve Lincoln’ün yemin törenindeki konuşmalarından alıntı yapmak ya da eski başkanların sözlerinden yeni ifadeler türetmek de Amerikan başkanları arasında gelenekleşmiş durumda. Franklin Roosevelt’in ünlü sözü, “Amerika’nın korkudan başka korkacak şeyi yoktur” ifadesi tarihe geçerken Kennedy’nin yazar kadrosu, “Ülkenin senin için ne yapabileceğini düşünme, sen ülken için ne yapabileceğini düşün” sözünü bulmuştu.

Politik öncelikler ile ilgili güçlü sözler de Amerikan yemin törenlerinin önemli parçası. Bill Clinton, 1997 yılındaki yemin töreninde sosyal politikalar ve eğitimi öne çıkararak, “Amerika için 21’inci yüzyılda herkesin masada yer sahibi olduğu ve hiçbir çocuğun geride bırakılmadığı bir yuva oluşturalım” diyordu. Soğuk Savaş’ın ortasında görevi devralan Ronald Reagan için ise ‘güç’ kavramı öne çıkmıştı. Reagan, “Özgürlüğün karşıtları, bizim potansiyel karşıtlarımız şunu aklından çıkarmamalıdır: Barış, Amerikan halkının en büyük çabasıdır. Bunun için müzakere edeceğiz, bunun için fedakarlıklarda bulunacağız ama asla teslim olmayacağız” demişti.